Nga - NATO leo thang căng thẳng vì sự cố UAV ở Ba Lan

Một ngày sau sự cố Ba Lan tuyên bố phát hiện một loạt UAV của Nga xâm phạm không phận nước này trong lúc Ukraine bị tập kích dẫn đến việc Ba Lan phải triển khai lực lượng để đánh chặn, New York Times ngày 11/9 (giờ Hà Nội) dẫn lời Tổng thư ký NATO Mark Rutte xác nhận khối quân sự đã huy động lực lượng đa quốc gia phối hợp với Warsaw trong nhiệm vụ nêu trên.

Trong đó, ngoài tiêm kích F-16 của Ba Lan, Hà Lan đã triển khai máy bay chiến đấu F-35 thế hệ mới nhất, Italy triển khai máy bay trinh sát AWACS và Đức kích hoạt hệ thống phòng không Patriot đặt sẵn trên lãnh thổ Ba Lan. NATO từng triển khai lực lượng tham gia nhiệm vụ quân sự khắp thế giới, nhưng đây là lần đầu tiên trong lịch sử, tiêm kích NATO được huy động để tấn công các mục tiêu trên không phận liên minh trong một nhiệm vụ chiến đấu thực tế.

Chưa có bất cứ báo cáo nào về thương vong trên lãnh thổ Ba Lan liên quan đến các sự cố nêu trên. Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk trước đó cho hay, nước này đã ghi nhận 19 lượt xuất hiện của UAV Nga trên không phận Ba Lan từ nửa đêm 9/9 đến sáng 10/9 (giờ địa phương), cùng thời điểm Nga tập kích Ukraine.

Một số UAV được ông Tusk mô tả là xuất hiện từ lãnh thổ Belarus. Mảnh vỡ những chiếc UAV bị đánh chặn đã rơi xuống ít nhất 9 địa điểm, bao gồm các địa điểm nằm cách khá xa biên giới. Trong bài phát biểu trước quốc hội chiều 10/9, ông Tusk tin rằng, những chiếc UAV đó không “vô tình” lạc vào lãnh thổ Ba Lan mà được điều hướng có chủ đích.

Ba Lan xác nhận đã tham vấn đồng minh dưới hình thức đề nghị kích hoạt Điều 4 trong Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), trong đó quy định các nước thành viên NATO có quyền yêu cầu tham vấn chung khi “toàn vẹn lãnh thổ, độc lập chính trị hoặc an ninh của bất kỳ bên nào bị đe dọa”. Ngoài ra, Ba Lan đã yêu cầu Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) họp khẩn cấp về vụ việc. Theo New York Times, quan điểm của Ba Lan về vụ việc được các nước NATO châu Âu ủng hộ.

Tổng thư ký NATO Rutte cho hay, “dù chưa có đánh giá đầy đủ về vụ việc”, song quy mô vụ việc cho thấy nó “không phải là sự cố đơn lẻ”. “Lực lượng phòng không của chúng tôi luôn trong tình trạng trực chiến. Thông điệp của tôi rất rõ ràng: Hãy chấm dứt xung đột ở Ukraine, chấm dứt xâm phạm không phận đồng minh của chúng tôi và hãy nhớ rằng, chúng tôi luôn sẵn sàng, cảnh giác, cũng như sẽ bảo vệ từng tấc lãnh thổ NATO”, ông Rutte phát biểu.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng ngày đã thúc giục phương Tây tăng trừng phạt Nga, đồng thời kêu gọi châu Âu xây dựng một “hệ thống phòng không chung và tạo ra một lá chắn không quân hiệu quả trên khắp châu Âu”. “Ukraine đã đề xuất điều này từ lâu, và chúng ta có những giải pháp cụ thể. Chúng ta phải cùng nhau ứng phó với mọi thách thức hiện tại và sẵn sàng đối phó với các mối đe dọa tiềm tàng đối với toàn bộ châu Âu trong tương lai”, ông Zelensky khẳng định.

Từ Moscow, Bộ Quốc phòng Nga phát thông cáo xác nhận quân đội Nga đêm 9, rạng sáng 10/9 mở đợt tập kích hiệp đồng vào các cơ sở công nghiệp quốc phòng của Ukraine tại các khu vực Ivano-Frankivsk, Khmelnytsky, Zhitomir, Vinnytsia và Lviv gần biên giới Ba Lan. Về thông tin “UAV Nga trong không phận Ba Lan”, Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố “không có kế hoạch tấn công mục tiêu nào trên lãnh thổ Ba Lan”. Phía Nga cũng ngỏ ý sẵn sàng tham vấn về vấn đề trên với Warsaw.

Ba Lan chưa công bố bằng chứng chứng minh chắc chắn những chiếc UAV bị nước này đánh chặn là của Nga, song việc NATO đưa ra các cáo buộc cứng rắn, cộng với việc liên minh này triển khai lực lượng để đánh chặn đã cho thấy nguy cơ leo thang căng thẳng giữa hai bên.

Quyền Đại sứ Nga tại Warsaw Andrey Ordash cho hay, khi bị triệu tập tới Bộ Ngoại giao Ba Lan, ông cũng không được cung cấp thông tin chi tiết về những chiếc UAV nêu trên, đồng thời lưu ý rằng những thiết bị bay đó có thể bay vào lãnh thổ Ba Lan từ Ukraine. Trong khi đó, quân đội Belarus khẳng định họ đã theo dõi một số “UAV mất định hướng” do bị gây nhiễu và đã phát cảnh báo tới Ba Lan, Litva khi những “thiết bị bay không xác định đó” tiếp cận lãnh thổ của họ.

Sau khi xung đột Ukraine bùng phát tháng 2/2022, thiết bị của Nga và Ukraine từng vài lần bị Ba Lan cáo buộc là đã bay lạc vào không phận Ba Lan. Phần lớn trong số này là tên lửa hành trình phóng vào miền Tây Ukraine, các quả đạn thường bay qua vùng trời Ba Lan trong thời gian ngắn để hướng tới mục tiêu.

Sự việc nghiêm trọng nhất xảy ra vào tháng 11/2022, khi một tên lửa phòng không S-300 của Ukraine bay qua biên giới và rơi xuống ngôi làng trên lãnh thổ Ba Lan, khiến hai người thiệt mạng. Ba Lan sau đó thường xuyên kích hoạt hệ thống phòng không và triển khai tiêm kích để ứng phó.