Những vấn đề vướng mắc trong đàm phán ngừng bắn ở Gaza

Tại Doha, nơi đóng vai trò trung tâm trong các nỗ lực hòa giải quốc tế, các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Israel và Hamas tiếp tục diễn ra với hy vọng đạt được một thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, quá trình thương lượng không những không thu hẹp khoảng cách giữa hai bên mà còn làm nổi bật thêm những chia rẽ sâu sắc.

Hamas, lực lượng cầm quyền tại Gaza, đề xuất trao trả 34 con tin Israel trong giai đoạn đầu của thỏa thuận trao đổi tù nhân. Đây là một chiến thuật nhằm thể hiện thiện chí, đồng thời kiểm tra phản ứng từ phía Israel và cộng đồng quốc tế. Những con tin này, bao gồm phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi và người bệnh, được chọn để tăng áp lực lên Israel trong việc đưa ra quyết định nhanh chóng. Đề xuất này mang lại hy vọng cho gia đình các con tin và thu hút sự quan tâm quốc tế. Mỹ nhanh chóng bày tỏ ủng hộ, điều phối các nỗ lực ngoại giao nhằm thúc đẩy thỏa thuận thông qua các cuộc tiếp xúc song phương với Israel và các nước Arab.

Các quan chức Mỹ, bao gồm Ngoại trưởng Antony Blinken, đã liên tục gặp gỡ các đối tác khu vực để thuyết phục các bên giảm leo thang bạo lực. Đồng thời, Mỹ cũng huy động nguồn lực nhằm hỗ trợ nhân đạo, đồng thời thúc đẩy một giải pháp lâu dài thông qua đàm phán. Ai Cập tổ chức các cuộc họp cấp cao tại Cairo để thảo luận chi tiết, trong khi Qatar cung cấp hỗ trợ tài chính và hậu cần, cam kết cải thiện tình hình nhân đạo tại Gaza.

Tuy nhiên, Hamas yêu cầu thêm thời gian để xác minh tình trạng sống của các con tin, gây mâu thuẫn với Israel. Phía Israel, do lo ngại rằng sự chậm trễ này có thể bị lợi dụng để củng cố vị thế quân sự hoặc che giấu thông tin, đã kịch liệt phản đối. Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhấn mạnh rằng việc xác minh cần được tiến hành ngay lập tức dưới sự giám sát của một bên trung gian đáng tin cậy. Ông yêu cầu danh sách chi tiết về danh tính, tình trạng sức khỏe và địa điểm của các con tin, coi đây là điều kiện tiên quyết để xây dựng niềm tin giữa hai bên. Những bất đồng này đẩy căng thẳng trong bàn đàm phán lên cao, làm dấy lên nghi ngờ về khả năng đạt được thỏa thuận lâu dài.

Trong khi đó, tại Israel, gia đình các con tin liên tục kêu gọi chính phủ nhanh chóng đạt được một thỏa thuận. Những cuộc biểu tình và thư ngỏ từ các tổ chức đại diện gia đình đã nhấn mạnh rằng hơn một nửa số con tin được cho là còn sống, và đây là cơ hội tốt nhất để đưa họ trở về. Truyền thông Israel cũng gia tăng áp lực lên chính phủ, chỉ trích sự trì hoãn trong đàm phán. Tuy nhiên, lập trường cứng rắn của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, người tuyên bố sẽ “chiến đấu đến cùng” để tiêu diệt Hamas, đã khiến không chỉ khả năng ngừng bắn mà còn tinh thần đoàn kết trong nội bộ Israel trở nên mong manh. Liên minh cầm quyền của Netanyahu, với sự tham gia của những thành viên có lập trường cực đoan, cũng khiến việc nhượng bộ trở nên hết sức khó khăn, tăng nguy cơ đàm phán đổ vỡ.

Bên cạnh các cuộc đàm phán trực tiếp, vai trò của các quốc gia và tổ chức quốc tế đã trở thành nhân tố quan trọng trong việc thúc đẩy hòa bình tại Gaza. Một yếu tố quan trọng trong các cuộc đàm phán ngừng bắn là vai trò của cộng đồng quốc tế. Liên hợp quốc (LHQ), Mỹ, Nga và Trung Quốc đều có

những cách tiếp cận khác nhau trong việc giải quyết xung đột tại Gaza. Đối với Mỹ, sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho Israel đã dẫn đến sự mất cân bằng trong việc phân chia vai trò trung gian. Điều này không chỉ khiến Mỹ khó duy trì vị thế khách quan mà còn làm gia tăng căng thẳng với các quốc gia Arab. Trong khi đó, Nga và Trung Quốc lại xem cuộc xung đột tại Gaza như một cơ hội để mở rộng ảnh hưởng trong khu vực. Nga đã tổ chức nhiều cuộc họp kín với Hamas nhằm tăng cường hợp tác chiến lược, trong khi Trung Quốc đã đưa ra sáng kiến hòa bình nhấn mạnh giải pháp hai nhà nước, đồng thời đầu tư vào các dự án phát triển cơ sở hạ tầng tại khu vực Trung Đông để khẳng định vai trò lớn hơn trong chính trị khu vực. Những cuộc họp kín giữa Nga và Hamas, cùng các sáng kiến hòa bình từ Trung Quốc, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một trật tự khu vực mới.

LHQ đã tích cực triển khai các chương trình nhân đạo, phối hợp với Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) để cung cấp lương thực, nhu yếu phẩm và hỗ trợ y tế cho người Palestine. Ai Cập tổ chức các cuộc họp giữa Israel và Hamas tại Cairo, trong khi Qatar tiếp tục cung cấp tài chính để duy trì hệ thống hỗ trợ khẩn cấp. Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) nhấn mạnh vai trò trung gian, điều phối đoàn ngoại giao song phương nhằm giảm leo thang bạo lực. Tuy nhiên, áp lực nội bộ tại Mỹ khiến chính sách đối với Trung Đông trở nên phức tạp, khi mâu thuẫn giữa việc hỗ trợ nhân đạo và cung cấp vũ khí cho Israel vẫn chưa được giải quyết. Nga và Trung Quốc cũng tích cực tham gia, với Moscow tổ chức các cuộc họp kín với Hamas để tăng cường hợp tác khu vực, trong khi Bắc Kinh đề xuất sáng kiến hòa bình nhấn mạnh tôn trọng lãnh thổ của Palestine.

Cuộc xung đột tại Gaza đã gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn, với khoảng 1,5 triệu người dân phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực, nước sạch và dịch vụ y tế. Theo báo cáo của LHQ, hơn 70% dân số tại Gaza đang phụ thuộc vào viện trợ nhân đạo, và gần 50% số trẻ em tại đây đang bị suy dinh dưỡng ở mức độ nghiêm trọng. Các tổ chức quốc tế, bao gồm WHO và Hội Chữ thập đỏ, đang nỗ lực hỗ trợ nhưng thường xuyên bị cản trở bởi các điều kiện chiến tranh. Hàng trăm trẻ em Palestine đang sống trong cảnh bị tổn thương tâm lý nghiêm trọng, khi bom đạn liên tục rơi xuống khu vực sinh sống của họ. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng, nếu không có sự can thiệp kịp thời, Gaza có thể trở thành một “thảm họa nhân đạo” lâu dài.

Nhìn rộng ra, tương lai của Dải Gaza phụ thuộc vào khả năng các bên đặt lợi ích chung lên trên lợi ích riêng. Nếu các cuộc thương lượng tiếp tục bế tắc, Dải Gaza sẽ vẫn chìm trong vòng xoáy bạo lực, và người Palestine sẽ là những người gánh chịu tổn thất lớn nhất.