Nỗi lo từ việc Mỹ áp thuế nhôm, thép toàn cầu

Theo ông Trump, mục đích của việc tăng thuế lên 25% đối với tất cả các mặt hàng nhôm, thép nhập khẩu và mở rộng thuế đối với hàng trăm sản phẩm có liên quan, từ đai ốc và bu lông đến lưỡi ủi đất và lon nước ngọt, là nhằm tăng cường bảo vệ các nhà sản xuất kim loại này của Mỹ.

Ngay sau khi mức thuế của Mỹ có hiệu lực ngày 12/3, Ủy ban châu Âu đã phản ứng, tuyên bố sẽ áp thuế đối ứng với hàng hóa trị giá 26 tỷ euro (28 tỷ USD) của Mỹ từ tháng tới.

Các đồng minh thân cận của Mỹ là Canada, Anh và Australia đã chỉ trích mức thuế mới này. Bộ trưởng Thương mại và Kinh doanh Anh Jonathan Reynolds nhấn mạnh rằng nước này đang cân nhắc “mọi lựa chọn đáp trả” vì lợi ích quốc gia.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết động thái này “hoàn toàn không có cơ sở và đi ngược lại tinh thần hữu nghị lâu dài của hai nước” nhưng loại trừ khả năng áp dụng thuế trả đũa. “Thuế quan và căng thẳng thương mại leo thang là một hình thức tự gây hại cho nền kinh tế, là nhân tố khiến cho tăng trưởng chậm hơn và lạm phát cao hơn. Người tiêu dùng phải chịu thiệt từ những động thái này”, Thủ tướng Australia nói với báo chí ngày 12/3.

Các quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi thuế quan là Canada, nhà cung cấp thép và nhôm nước ngoài lớn nhất cho Mỹ, cũng như Brazil, Mexico và Hàn Quốc, dù tất cả đều được hưởng một số mức miễn trừ nhất định.  

Đáng chú ý, Tổng thống Trump ngày 11/3 đe dọa sẽ tăng gấp đôi thuế lên 50% đối với thép và nhôm xuất khẩu của Canada sang Mỹ. Tuy nhiên, ông Trump đã hủy bỏ kế hoạch này sau khi Thủ hiến Ontario của Canada, ông Doug Ford đình chỉ quyết định về việc áp dụng phụ phí 25% đối với xuất khẩu điện sang các tiểu bang Minnesota, Michigan và New York của Mỹ.

Ông Ford cho biết ông sẽ bay đến Washington ngày 13/3 cùng Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc để đàm phán với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick và các quan chức khác nhằm thảo luận về việc sửa đổi Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).

Đây không phải là lần đầu Tổng thống Mỹ áp thuế với nhôm, thép nhập khẩu. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông áp thuế 25% lên thép và 10% với nhôm từ năm 2018. Nhưng sau đó, Tổng thống Trump miễn thuế với một số đối tác thương mại, gồm Canada, Mexico và Brazil. Đến thời của Tổng thống Joe Biden, diện miễn thuế tiếp tục mở rộng sang Anh, Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU).

Động thái áp thuế mới được các nhà sản xuất thép Mỹ hoan nghênh vì khôi phục lại mức thuế kim loại ban đầu năm 2018 của ông Trump. “Thông qua việc đóng các lỗ hổng trong thuế quan đã bị lợi dụng trong nhiều năm, Tổng thống Trump sẽ một lần nữa thúc đẩy ngành công nghiệp thép và sẵn sàng tái thiết nước Mỹ”, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất thép Mỹ Philip Bell cho biết. “Thuế quan mới sẽ đảm bảo rằng các nhà sản xuất thép ở Mỹ có thể tiếp tục tạo ra những công việc mới với mức lương cao và đầu tư nhiều hơn khi biết rằng họ sẽ không bị ảnh hưởng bởi các hoạt động thương mại không công bằng”, ông Bell nói thêm.

Căng thẳng thương mại Mỹ-Canada leo thang khi Thủ tướng Justin Trudeau chuẩn bị chuyển giao quyền lực trong tuần này cho người kế nhiệm Mark Carney, người đã giành chiến thắng trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo của Đảng Tự do cầm quyền vào cuối tuần trước.

Bộ trưởng Năng lượng Canada Jonathan Wilkinson thông tin rằng Canada có thể áp dụng các biện pháp phi thuế quan như hạn chế xuất khẩu dầu sang Mỹ hoặc đánh thuế xuất khẩu khoáng sản, nếu Mỹ vẫn tiếp tục áp thuế.

Canada vận chuyển khoảng 4 triệu thùng dầu thô đến Mỹ mỗi ngày qua đường ống, chủ yếu đến các nhà máy lọc dầu ở vùng Trung Tây. Ông Wilkinson nói thêm rằng Canada cũng có một lựa chọn khác là áp thuế quan đối với ethanol của Mỹ.

Hầu hết hoạt động thương mại song phương Mỹ-Canada vẫn được miễn thuế theo thỏa thuận thương mại USMCA mà ông Trump đã ký vào năm 2020, tuy nhiên, Tổng thống Mỹ vẫn chưa hài lòng về mức thuế quan cao mà Canada áp đối với các sản phẩm từ sữa của Mỹ.

Tuần trước, nhiều mặt hàng của Canada trong danh mục của USMCA đã tạm thời thoát khỏi mức thuế chung 25% mà ông Trump dự định áp lên nước láng giềng. Mức thuế này được ông Trump đưa ra bởi ông cho rằng Canada cần phải làm nhiều hơn để ngăn chặn dòng ma túy fentanyl chảy vào Mỹ. Tuy nhiên, nhiều khả năng Canada sẽ phải đối mặt với một đợt áp thuế khác từ Mỹ trong tháng 4.

Canada, với nguồn tài nguyên thủy điện dồi dào giúp sản xuất nhôm hiệu quả hơn về mặt chi phí so với Mỹ, đã xây dựng được vị thế thống lĩnh trên thị trường nhôm của nước láng giềng, trong khi đó, các nhà máy luyện nhôm của Mỹ từng được hồi sinh nhờ thuế quan của ông Trump giờ lại rơi vào trạng thái trì trệ.

Trung Quốc vẫn là nhà cung cấp nhôm và hàng hóa từ nhôm số hai cho Mỹ. Bắc Kinh cũng chịu mức thuế quan lên đến 20% do ông Trump áp dụng mới đây, với cáo buộc nước này có liên quan đến làn sóng ma túy fentanyl.

Ông Trump đã có bài phát biểu trước khoảng 100 giám đốc điều hành (CEO) của các tập đoàn hàng đầu của Mỹ tại cuộc họp thường kỳ của Hiệp hội Business Roundtable ngày 11/3. Tại đây, ông vẫn giữ vững lập trường của mình, bác bỏ quan ngại về biến động thị trường và khẳng định các nhà đầu tư sẽ hưởng lợi khi đầu tư vào thời điểm này. “Thuế quan sẽ mang lại rất nhiều tiền cho đất nước này. Chúng thậm chí có thể tăng cao hơn nữa”, ông nói.

Bên cạnh đó, việc Washington liên tục leo thang cuộc chiến thuế quan cũng làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp, thậm chí, theo nhiều nhà kinh tế, có nguy cơ gây ra suy thoái ở Mỹ.

Một cuộc khảo sát doanh nghiệp nhỏ được công bố ngày 11/3 cho thấy tâm lý mất niềm tin trong tháng thứ ba liên tiếp, theo Reuters. Trong khi đó, một cuộc khảo sát với các hộ gia đình do Cơ quan Dự trữ Liên bang tại New York thực hiện hôm 10/3 cho thấy người tiêu dùng ngày càng bi quan hơn về tài chính, lạm phát và thị trường việc làm.

Giới phân tích ngày càng đưa ra nhiều lời cảnh báo về việc thuế áp lên nhôm và thép có thể khiến người tiêu dùng và các hãng sản xuất tại Mỹ chịu thiệt. Nhôm thép được sử dụng phổ biến trong nhiều sản phẩm. Điều này đồng nghĩa thuế nhập khẩu tăng sẽ kéo giá sản phẩm lên cao. Ví dụ, thuế 25% áp lên loại thép sử dụng trong xe hơi giá 40.000 USD sẽ làm giá ôtô tăng 1-2%. Bên cạnh đó, doanh nghiệp Mỹ bán sản phẩm ra nước ngoài cũng có thể chịu tác động từ thuế nhập khẩu của ông Trump, nếu các nước khác trả đũa.