Quốc tế kêu gọi hành động nhằm chấm dứt thảm kịch nhân đạo ở Gaza
Trong bối cảnh xung đột tại Dải Gaza ngày càng leo thang, cộng đồng quốc tế đang lên tiếng mạnh mẽ hơn bao giờ hết, kêu gọi các bên liên quan chấm dứt bạo lực và mở lối cho viện trợ nhân đạo. Các tổ chức cứu trợ, chính phủ nhiều nước và cả Liên Hợp Quốc (LHQ) đều đồng loạt cảnh báo: tình hình đã vượt ngoài sức chịu đựng và nếu không có hành động quyết liệt, thảm kịch nhân đạo có nguy cơ trở thành một tiền lệ đáng lo ngại.
Thảm kịch nhân đạo
Hơn 20 tổ chức cứu trợ quốc tế, trong đó có Bác sĩ Không Biên giới (MSF), Save the Children, CARE International và Hội đồng Tị nạn Na Uy, mới đây ra tuyên bố chung, nhấn mạnh Gaza đang bước vào "giai đoạn chết chóc chưa từng có", hãng Al Jazeera đưa tin. Theo thống kê, kể từ khi Israel mở chiến dịch quân sự gần hai năm trước, khoảng 65.000 người Palestine đã thiệt mạng, trong đó có hơn 20.000 trẻ em.
Các tổ chức cảnh báo rằng một triệu người khác có thể rơi vào tình thế nguy hiểm tính mạng nếu cộng đồng quốc tế tiếp tục thờ ơ. "Tình hình nhân đạo ở Gaza là không thể chấp nhận được", tuyên bố nêu rõ, đồng thời lên án "những nỗ lực mới nhất của Israel nhằm cưỡng chế di dời người dân thành phố Gaza".
Al Jazeera trích lời ông Christopher Lockyear, Tổng thư ký MSF, cho biết: "Cuộc tấn công quân sự của Israel tại Gaza là sự hủy diệt có hệ thống đối với một dân tộc. Israel đang phạm tội diệt chủng đối với người Palestine ở Gaza, và hành động này hoàn toàn vô trách nhiệm". Ông khẳng định quân đội Israel "đã tấn công mọi thứ và mọi người, không chừa lại bất kỳ khoảng trống an toàn nào cho dân thường".
Một trong những vấn đề khẩn cấp nhất hiện nay là nạn đói. Hơn 500.000 người Palestine tại Gaza đang trong tình trạng đói nghiêm trọng. "Hệ quả cộng dồn của thiếu ăn, thiếu nước và dịch bệnh khiến việc chết chóc trở thành hiện thực hàng ngày", các tổ chức cứu trợ cảnh báo.
Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA), chỉ trong hai ngày 14 và 15/9, gần 48.000 người phải rời bỏ nhà cửa, nâng tổng số người di dời trong một tháng qua lên hơn 190.000. Trong khi đó, hệ thống y tế gần như sụp đổ: ngân hàng máu cạn kiệt, nhiều bệnh viện có nguy cơ đóng cửa trong vài ngày tới, chỉ còn 50% số trạm y tế của Cơ quan cứu trợ người tị nạn Palestine của LHQ (UNRWA) tại thành phố Gaza còn hoạt động.
Hàng cứu trợ, từ nhiên liệu đến thuốc men, thường xuyên bị trì hoãn hoặc hủy bỏ vì tình trạng mất an ninh và cướp bóc. Điều này khiến hàng triệu người dân Gaza ngày càng kiệt quệ.
Ngày 16/9, Nam Phi cùng 15 quốc gia khác, bao gồm Tây Ban Nha, Brazil, Indonesia, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ, ra tuyên bố chung bày tỏ quan ngại về an toàn của Đoàn tàu nhân đạo Global Sumud Flotilla (GSF). Đoàn tàu khởi hành từ Barcelona ngày 1/9, với sự tham gia của hàng trăm nhà hoạt động đến từ 44 quốc gia, nhằm đưa viện trợ trực tiếp đến Gaza và phá thế phong tỏa của Israel.
Đại diện các nước này nhấn mạnh: "Chính phủ các quốc gia chúng tôi cùng hướng tới hai mục tiêu là hòa bình và hỗ trợ nhân đạo, song song với việc tôn trọng luật pháp quốc tế". Họ cảnh báo rằng mọi hành động tấn công hoặc giam giữ trái phép đoàn tàu trên vùng biển quốc tế sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý. Động thái này cho thấy sự đoàn kết quốc tế ngày càng rõ rệt, trong khi tình hình nhân đạo ở Gaza đang xấu đi từng ngày.
Cảnh báo từ LHQ
Một ngày trước đó, Ủy ban điều tra quốc tế độc lập của LHQ về lãnh thổ Palestine đã công bố báo cáo gây chấn động, khẳng định Israel đang thực hiện tội ác diệt chủng. Bà Navi Pillay, cựu Cao ủy Nhân quyền LHQ và hiện là Chủ tịch ủy ban, nhấn mạnh: "Chúng tôi đã xác định rõ ràng rằng Israel đang thực hiện tội ác diệt chủng ở Gaza", theo Reuters.
Báo cáo nêu đích danh trách nhiệm của nhiều lãnh đạo Israel, trong đó có Thủ tướng Benjamin Netanyahu và Tổng thống Isaac Herzog. Chính phủ Israel lập tức bác bỏ, gọi báo cáo là "giả mạo" và cáo buộc ủy ban là "tay sai của Hamas". Tel Aviv khẳng định mục tiêu duy nhất của chiến dịch là tiêu diệt Hamas, phủ nhận mọi cáo buộc diệt chủng.
Theo giới quan sát, phản ứng này cho thấy sự khác biệt ngày càng rõ rệt giữa Israel và các cơ quan quốc tế, đặt ra thách thức lớn đối với hệ thống luật pháp toàn cầu.
Trong khi đó, tại châu Âu, Tổng thống Cộng hòa Czech Petr Pavel đã tiếp cựu Tổng thống Israel Reuven Rivlin tại Praha để thảo luận tình hình Trung Đông. Ông Pavel cũng từng điện đàm với Tổng thống Israel đương nhiệm Isaac Herzog, bày tỏ lo ngại rằng lập trường cứng rắn của Thủ tướng Netanyahu có thể làm giảm sự ủng hộ dành cho Israel, kể cả từ các đồng minh thân cận.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Cộng hòa Czech cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải gây sức ép với Hamas nhằm buộc nhóm này trả tự do cho các con tin còn bị giam giữ.
"Phép thử về lòng nhân đạo" của thế giới
Các tổ chức cứu trợ khẳng định rằng trong gần hai năm qua, thế giới đã chứng kiến hàng loạt hành động như bao vây toàn diện, cưỡng bức di dời và oanh tạc quân sự ở Gaza. Dù vậy, các nhà lãnh đạo quốc tế vẫn chưa có biện pháp mạnh mẽ nào để thay đổi tình hình.
"Tình hình hiện nay đòi hỏi những hành động quyết liệt. Những lời lẽ ngoại giao hay biện pháp nửa vời không còn phù hợp," tuyên bố của các tổ chức cứu trợ nêu rõ. Họ cũng cảnh báo: "Lịch sử chắc chắn sẽ nhìn nhận thời điểm này như một phép thử về lòng nhân đạo. Nếu cộng đồng quốc tế không hành động, sự đồng lõa này sẽ trở thành một tiền lệ đáng lo ngại cho tương lai".
Với dân số 2,3 triệu người trong vùng đất nhỏ hẹp, gần như toàn bộ phụ thuộc vào viện trợ quốc tế, khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đang được đánh giá là một trong những thảm kịch lớn nhất thế kỷ 21. Thiếu lương thực, nước sạch, y tế và chỗ ở, hàng trăm nghìn người có thể mất mạng nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ trong lập trường toàn cầu. Kết thúc tuyên bố, các tổ chức nhân đạo nhấn mạnh: "Đây không chỉ là một cuộc khủng hoảng của Gaza hay Trung Đông, mà là phép thử của toàn bộ cộng đồng quốc tế về khả năng bảo vệ những nguyên tắc cơ bản của nhân loại".