Sức hút của xu thế đa phương
Hội nghị Thượng đỉnh SCO lần thứ 22 bế mạc ngày 16/9 tại thành phố Samarkand (Uzbekistan) được đánh giá là lớn nhất trong lịch sử không chỉ về quy mô mà cả các kết quả đạt được.
Với sự tham gia của 15 lãnh đạo các quốc gia trên thế giới, đáng chú ý là rất nhiều quốc gia Trung Đông, kết thúc hội nghị, hơn 20 văn kiện, trong đó có Tuyên bố chung Samarkand của Hội đồng Nguyên thủ quốc gia SCO và 4 tuyên bố chung khác về các nội dung đang là mối quan tâm đặc biệt của cộng đồng quốc tế hiện nay gồm biến đổi khí hậu, đảm bảo chuỗi cung ứng đáng tin cậy, an ninh lương thực và năng lượng đã được ký kết.
Theo Tuyên bố chung, các nước thành viên SCO kêu gọi tạo ra thị trường năng lượng quốc tế minh bạch và giảm bớt các rào cản thương mại hiện hành nhằm đảm bảo an ninh năng lượng. Tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi kêu gọi các quốc gia trên thế giới cùng nhau tạo ra một thị trường năng lượng quốc tế công khai, minh bạch và hiệu quả, giảm bớt các rào cản thương mại, tránh biến động quá mức về giá năng lượng trên thế giới, duy trì thị trường năng lượng quốc tế lành mạnh, ổn định và lâu dài”.
Lãnh đạo các nước SCO cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc tôn trọng và đảm bảo quyền của tất cả các nước đối với an ninh năng lượng và quyền của người dân được sử dụng các dịch vụ của ngành năng lượng. Tuyên bố đồng thời cho rằng việc đạt được an ninh năng lượng là cơ sở để đảm bảo phát triển kinh tế, ổn định xã hội, an ninh quốc gia và sự thịnh vượng của tất cả các quốc gia trên thế giới.
Tuyên bố cũng kêu gọi thiết lập một hệ thống quản lý tài nguyên năng lượng toàn cầu công bằng và hỗ trợ các quốc gia có nhu cầu. Bên cạnh đó, lãnh đạo các nước SCO cũng kêu gọi “cân bằng” giữa giảm lượng khí thải carbon và cho phép các quốc gia nghèo hơn bắt kịp các nước phát triển về kinh tế. Các nước thành viên SCO đều nhất trí về những hậu quả tiêu cực của biến đổi khí hậu và sự cần thiết của việc thực thi các hành động khẩn cấp.
Bị gián đoạn kể từ năm 2019 do đại dịch COVID-19, Hội nghị Thượng đỉnh SCO năm nay diễn ra trong bối cảnh tình hình quốc tế căng thẳng và biến động mạnh mẽ, nền kinh tế thế giới phục hồi yếu và còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là các vấn đề an ninh năng lượng và an ninh lương thực, dịch bệnh vẫn chưa được loại bỏ hoàn toàn.
Sức hấp dẫn của SCO có thể coi là thành công quan trọng nhất tại kỳ hội nghị lần này. Iran đã trở thành quốc gia Trung Đông đầu tiên ký Bản ghi nhớ về các nghĩa vụ để trở thành thành viên đầy đủ của SCO; khởi động quá trình kết nạp Belarus với tư cách thành viên đầy đủ; Ai Cập, Saudi Arabia và Qatar, vốn vẫn được coi là đồng minh của Mỹ, được cấp quy chế đối tác đối thoại; trong khi các quốc gia Bahrain, Kuwait, Maldives. Myanmar, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) bắt đầu thủ tục nhận quy chế nói trên.
Việc SCO có thêm nhiều thành viên đồng nghĩa có nhiều tiếng nói mạnh mẽ hơn trong quản trị toàn cầu, qua đó đưa SCO trở thành một trong số các tổ chức khu vực lớn nhất thế giới chiếm khoảng 1/3 tổng GDP toàn cầu, khoảng 40% dân số thế giới và gần 2/3 diện tích lục địa Á-Âu.
Trong thế giới đang xuất hiện hàng loạt thách thức và cả cơ hội mới, SCO có nhiều triển vọng tăng trưởng không chỉ thông qua việc bổ sung số lượng thành viên, mà còn nhờ phát hiện ra các hướng hợp tác chiến lược mới. Đó là giao thông và kết nối, năng lượng, lương thực và an ninh môi trường, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi kỹ thuật số và nền kinh tế xanh.
Thông qua thảo luận tại hội nghị lần này, các quốc gia thành viên đang nỗ lực sớm tiến tới xây dựng các hành lang vận tải mới để giải quyết vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng do cuộc xung đột Ukraine, đi từ Đông sang Tây (hành lang xuyên Caspi, sẽ nối Thổ Nhĩ Kỳ, nằm trên bờ Địa Trung Hải, với các cảng biển ở bờ Đông của Trung Quốc, đi qua lãnh thổ Trung Á) và từ Bắc vào Nam (kết nối Ấn Độ qua Iran với các quốc gia ở Trung Âu, Á-Âu). Ngoài ra, các vấn đề về ưu đãi thuế quan và phương án sử dụng đồng tiền quốc gia trong trao đổi thương mại nội khối, trên cơ sở những kinh nghiệm và hệ thống của Nga và Trung Quốc, cũng được đề cập tại hội nghị lần này.
Khi cuộc khủng hoảng năng lượng đang đe dọa nghiêm trọng tới nền kinh tế thế giới, nhiều nhà phân tích nhận định SCO hoàn toàn có khả năng ổn định cung - cầu dầu khí ở một mức độ nhất định. SCO có thành viên và quan sát viên là các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt lớn, do đó có thể gây ảnh hưởng đáng kể trên thị trường dầu khí toàn cầu.
Về nguồn cung, các quốc gia này chiếm 1/4 trữ lượng và sản lượng dầu, 30% công suất lọc dầu của thế giới, cũng như khoảng 44% trữ lượng và 30% sản lượng khí đốt toàn cầu.