Taliban đối thoại với Mỹ và EU: Kỳ vọng một chương mới
Các quan chức của Taliban và Mỹ đã có những cuộc đàm phán “thẳng thắn và chuyên nghiệp” tại thủ đô Doha của Qatar trong hai ngày 9 và 10/10 (giờ địa phương), tập trung vào vấn đề an ninh và “chống khủng bố”, quyền của phụ nữ và trẻ em gái cũng như sơ tán người dân khỏi Afghanistan.
Đây là các cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa hai bên kể từ khi Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan vào ngày 15/8. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price ngày 10/10 cho biết trong một tuyên bố, “các cuộc thảo luận diễn ra thẳng thắn và chuyên nghiệp, trong đó phái đoàn Mỹ tái khẳng định rằng thế giới sẽ đặc biệt theo dõi vào hành động của Taliban chứ không phải lời nói đơn thuần”.
“Phái đoàn Mỹ đã tập trung thảo luận về vấn đề an ninh và khủng bố cũng như việc sơ tán an toàn cho công dân Mỹ, công dân các nước ngoài khác, về quyền con người, bao gồm sự tham gia có ý nghĩa của phụ nữ và trẻ em gái trong mọi khía cạnh của xã hội Afghanistan”, ông Ned Price cho biết thêm. Ngoài ra, hai bên cũng thảo luận về vấn đề “Mỹ cung cấp hỗ trợ nhân đạo, trực tiếp cho người dân Afghanistan”. Bộ Ngoại giao Mỹ không đề cập đến việc hai bên có đạt được một thỏa thuận nào hay không.
Trong khi đó, phái đoàn Afghanistan, do Ngoại trưởng lâm thời Mullah Amir Khan Muttaqi dẫn đầu, cũng đã đến Doha trong nỗ lực tìm kiếm hỗ trợ về tài chính cũng như sự công nhận của quốc tế, theo Al Jazeera. Phái đoàn Afghanistan đã dùng từ “tích cực” khi bình luận về các cuộc đàm phán với Mỹ.
Cơ quan ngoại giao của Kabul cho biết, cuộc họp tại Doha diễn ra tốt đẹp và hoan nghênh lời đề nghị hỗ trợ nhân đạo của Mỹ, đồng thời cho biết chính quyền địa phương tại Afghanistan sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển và phối hợp với các tổ chức viện trợ. Tuy nhiên, phía Taliban nhấn mạnh rằng những khoản viện trợ này “không nên liên quan đến các vấn đề chính trị”.
Phía Taliban cũng kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm đối với các khoản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Afghanistan. Liên quan đến các khoản viện trợ, ông Amir Khan Muttaqi cho biết Washington sẽ cung cấp vaccine COVID-19 cho Afghanistan và hai bên đã thảo luận về việc “mở ra một trang mới” trong quan hệ song phương.
Sau cuộc gặp với Mỹ, phái đoàn Taliban cũng có cuộc gặp với đại diện của Liên minh châu Âu (EU) tại Qatar. Chương trình nghị sự của cuộc gặp không được phía Taliban tiết lộ, song nó diễn ra trong bối cảnh châu Âu vẫn muốn tiếp tục sơ tán công dân nước ngoài và người dân Afghanistan muốn đi khỏi quốc gia Nam Á này.
Ủy viên phụ trách nội vụ của Liên minh châu Âu, bà Ylva Johansson, cho biết tình hình ở Afghanistan hiện nay thực sự nguy cấp: “Tình hình ở Afghanistan thực sự rất thảm khốc, nền kinh tế có nguy cơ rất lớn sụp đổ, xảy ra nạn đói và thảm họa nhân đạo. Cho đến nay, chúng tôi vẫn chưa thấy nhiều người Afghanistan rời khỏi đất nước.”
Trước đó vài ngày, Đặc phái viên của Thủ tướng Anh về Afghanistan cũng đã tới quốc gia Nam Á này để gặp giới chức Taliban thảo luận về cách thức Anh có thể giúp Afghanistan giải quyết cuộc khủng hoảng nhân đạo, ngăn đất nước trở thành nơi ẩn náu của chủ nghĩa khủng bố.
Liên quan đến vấn đề này, Phát ngôn viên chính trị của Taliban, Suhail Shaheen, cho biết rằng ngoại trưởng lâm thời Mullah Amir Khan Muttaqi trong các cuộc thảo luận đã đảm bảo với Mỹ rằng Taliban cam kết sẽ không để lãnh thổ Afghanistan bị những kẻ cực đoan sử dụng để tiến hành các cuộc tấn công chống lại các quốc gia khác, theo AP.
Dù vậy, trong cuộc thảo luận hôm 9/10, Taliban vẫn “mập mờ” về việc hợp tác với Washington trong việc ngăn chặn Tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS), đang có dấu hiệu hoành hành trở lại tại Afghanistan. Kể từ khi Taliban lên nắm quyền, ISKP, một chân rết của IS tại Afghanistan, đã gia tăng các hoạt động tại nước này, đặc biệt là nhắm đến cộng đồng người Hồi giáo dòng Shia.
Đáng chú ý, IS, kẻ thù của Taliban, đã nhận trách nhiệm về một số vụ tấn công gần đây, bao gồm cả vụ đánh bom liều chết hôm 8/10 khiến 46 người Hồi giáo dòng Shia thiểu số thiệt mạng. Washington coi IS là mối đe dọa khủng bố lớn nhất xuất phát từ Afghanistan.
Dù Mỹ và các nước phương Tây tuyên bố chưa vội công nhận tính hợp pháp của chính quyền Taliban, song các cuộc đàm phán hiện nay diễn ra theo chiều hướng khá tích cực, mở ra những kỳ vọng về một chương mới quan hệ giữa Taliban và các nước. Và như nhận định mới đây của Thủ tướng Pakistan Imran Khan, sớm hay muộn, Mỹ và các nước cũng phải công nhận Taliban là lực lượng lãnh đạo đất nước Afghanistan hiện nay.