Thượng đỉnh Nga – Mỹ trong tầm tay

Giới chuyên gia nhận định, trong bối cảnh cuộc xung đột Nga – Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, việc tổ chức một cuộc gặp trực tiếp giữa Tổng thống Mỹ và Tổng thống Nga mang lại rất nhiều kỳ vọng, đặc biệt là khi thời gian không đứng về phía các bên.

Hãng thông tấn Nga RiaNovosti ngày 7/8 (giờ Việt Nam) dẫn lời ông Yuri Ushakov – Cố vấn đặc biệt về chính sách đối ngoại của Tổng thống Nga thông báo: “Theo đề xuất từ phía Mỹ, chúng tôi đã đạt được một thỏa thuận nguyên tắc để tổ chức hội nghị thượng đỉnh song phương trong những ngày tới”. Ông Yuri Ushakov cho hay, quan chức cấp cao hai nước đang thảo luận chi tiết về kế hoạch diễn ra cuộc gặp giữa Tổng thống Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Hai bên cũng đã thống nhất được địa điểm cuộc gặp, nhưng các chi tiết sẽ được tiết lộ sau. Theo RiaNovosti, mốc thời điểm diễn ra cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo khả năng cao là vào tuần tới.

Thông tin này được công bố chỉ một ngày trước hạn chót mà Tổng thống Donald Trump đặt ra với Moscow nhằm đạt được thỏa thuận với Ukraine. Theo giới chuyên gia, kỳ vọng về một cuộc gặp trực tiếp giữa ông Putin và ông Trump gia tăng sau chuyến thăm Moscow hôm 6/8 của Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, chuyến đi mà Nhà Trắng mô tả là "đạt kết quả vượt mong đợi".

Chia sẻ thông tin trên Truth Social, ông Trump viết: “Đặc phái viên của tôi, Steve Witkoff, vừa có một cuộc gặp vô cùng hiệu quả với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Đã đạt được những tiến triển lớn! Sau đó, tôi đã cập nhật với một số đồng minh châu Âu. Mọi người đều đồng thuận rằng xung đột phải chấm dứt, và chúng ta sẽ nỗ lực để đạt được điều đó trong những ngày và tuần tới”.

Một điểm đáng chú ý là ông Witkoff trong chuyến thăm Moscow cũng đề xuất khả năng tổ chức một cuộc gặp ba bên, với sự tham gia của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Tuy nhiên, phía Nga hiện từ chối bình luận về ý tưởng này. "Chúng tôi đề xuất hãy tập trung trước hết vào việc chuẩn bị cho cuộc gặp song phương với ông Trump. Chúng tôi tin rằng điều chính yếu là cuộc gặp này thành công và mang lại kết quả", ông Ushakov nói.

CNN cũng dẫn thông tin từ quan chức Nhà Trắng tiết lộ, Tổng thống Trump đã yêu cầu đội ngũ xúc tiến công tác chuẩn bị ngay lập tức, bỏ qua các quy trình thường mất nhiều tuần đối với một chuyến công du và hội đàm cấp cao. “Chúng tôi không trông đợi phép màu, nhưng việc đối thoại trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo là cần thiết, đặc biệt khi thời gian không đứng về phía các bên”, quan chức này bày tỏ.

Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã bình luận về tín hiệu đối thoại tích cực này. "Một ngày tuyệt vời. Chúng tôi vẫn còn một hành trình dài phía trước, nhưng chắc chắn hôm nay chúng tôi đã gần nhau hơn hôm qua - ngày mà chúng tôi còn đứng ở hai đầu đối nghịch", ông Marco Rubio chia sẻ trên kênh Fox Business hôm 6/8. Tuy vậy, vị ngoại trưởng Mỹ cũng thừa nhận rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào nếu đạt được sẽ phải đi kèm với những "nhượng bộ khó khăn", nhấn mạnh rằng thách thức thực sự nằm ở việc thống nhất các điều khoản ngừng bắn giữa hai bên. Ông Rubio thận trọng khi nói về triển vọng một lệnh ngừng bắn trong tương lai gần, nhưng thêm rằng Washington hiện đã hiểu rõ hơn về các điều kiện mà Nga sẵn sàng chấp nhận để đạt được một giải pháp cho cuộc xung đột Ukraine.

Trước đó, ba vòng đàm phán trực tiếp giữa Nga và Ukraine tại Thổ Nhĩ Kỳ không mang lại kết quả về một lệnh ngừng bắn, bất chấp sự thúc giục mạnh mẽ từ phía ông Trump. Còn Moscow đã nhiều lần tuyên bố rằng họ sẵn sàng đạt được thỏa thuận hòa bình nhưng nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải phản ánh thực tế trên thực địa và giải quyết nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột.

Hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ là cuộc gặp đầu tiên giữa hai lãnh đạo Mỹ - Nga đương nhiệm kể từ khi cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp Tổng thống Putin tại Thụy Sĩ vào tháng 6/2021. Giới phân tích chính trị quốc tế nhận định, việc Washington đẩy nhanh tiến trình tổ chức thượng đỉnh, bỏ qua các khâu thủ tục thông thường, cho thấy áp lực về thời gian đang gia tăng. Trước đó, ông Trump từng đặt ra tối hậu thư với Moscow, nêu rõ nếu không đạt tiến triển đáng kể về ngừng bắn với Ukraine trước hạt chót 8/8, Mỹ sẽ áp dụng thêm loạt biện pháp trừng phạt thứ cấp, đặc biệt là lên các quốc gia tiếp tục nhập khẩu dầu của Nga.

Các học giả đánh giá, đây vừa là chiến lược gây sức ép, vừa là động thái tạo đòn bẩy trước khi bước vào cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới. Nhà Trắng hiện cũng đang cân nhắc các phương án gắn tiến trình đối thoại với việc duy trì hoặc điều chỉnh trừng phạt, nhằm buộc Nga phản hồi bằng hành động cụ thể thay vì chỉ là thiện chí.

Về phía Ukraine, ngày 7/8, Tổng thống Volodymyr Zelensky kêu gọi tổ chức một cuộc gặp trực tiếp với người đồng cấp Nga Vladimir Putin nhằm chấm dứt xung đột. Tuyên bố trên mạng xã hội, ông Zelensky một lần nữa nhắc lại quan điểm: “Tìm kiếm các giải pháp thực tế thực sự hiệu quả ở cấp lãnh đạo”. Ông cho rằng cần xác định thời gian diễn ra cuộc gặp như vậy, cũng như phạm vi các vấn đề cần được giải quyết. Trong khi đó, Ukraine hiện vẫn đang tìm kiếm thêm viện trợ quân sự từ phương Tây và kêu gọi áp đặt thêm trừng phạt lên Nga nhằm xoay chuyển cục diện chiến trường.

Được biết, trong khi Washington và Moscow xúc tiến đối thoại cấp cao, các đồng minh châu Âu hiện giữ thái độ thận trọng. Nhiều nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đang theo dõi sát diễn biến nhằm bảo đảm lợi ích của Ukraine không bị thỏa hiệp một cách đơn phương. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và EU đến nay vẫn khẳng định ủng hộ đàm phán, nhưng nêu rõ rằng bất kỳ thoả thuận hoà bình tiềm năng nào cũng cần bao gồm tiếng nói của Kiev.