Vụ tấn công thổi bùng căng thẳng Trung Đông
Tuyên bố đanh thép của Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 28/1 (giờ địa phương) về vụ tấn công khiến binh sỹ nước này thiệt mạng ở Jordan đang gián tiếp thổi bùng căng thẳng tại Trung Đông. Ngay cả khi Iran phủ nhận có liên quan đến vụ việc, những dự cảm chẳng lành vẫn xuất hiện trong khu vực vốn những ngày qua đã chẳng mấy bình yên.
Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 28/1 cho hay, ba binh sỹ nước này đã thiệt mạng và hơn 30 quân nhân khác bị thương trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) nhằm vào các lực lượng Mỹ đang đồn trú tại khu vực Đông Bắc Jordan, gần biên giới với Syria.
Trong khi đó, Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ (CENTCOM) xác nhận vụ tấn công xảy ra trong đêm vào Tháp 22, một tiền đồn nhỏ gần biên giới Syria, nằm trong mạng lưới phòng thủ Jordan. Theo CENTCOM, chiếc UAV tự sát đã lao vào khu vực sinh hoạt chung của lực lượng đồn trú, gây ra thương vong cao. Đáng chú ý, đây là lần đầu tiên lực lượng Mỹ ở Trung Đông ghi nhận thương vong kể từ khi chiến sự Gaza bùng phát ngày 7/10/2023. CENTCOM tuyên bố giữ kín danh tính các nạn nhân trong 24 giờ cho đến khi thân nhân của họ được thông báo tin buồn.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cho rằng, cuộc tấn công hôm 28/1 do các nhóm vũ trang cấp tiến thân Iran thực hiện, đồng thời tuyên bố sẽ đáp trả và buộc những kẻ đứng đằng sau phải chịu trách nhiệm. “Hôm nay, trái tim người Mỹ nặng trĩu, ba quân nhân Mỹ thiệt mạng và nhiều người bị thương trong một cuộc tấn công bằng UAV vào lực lượng của chúng tôi đóng quân ở Đông Bắc Jordan gần biên giới Syria. Chúng tôi vẫn đang thu thập thông tin về cuộc tấn công này và chúng tôi biết nó được thực hiện bởi các nhóm chiến binh cực đoan được Iran hậu thuẫn hoạt động ở Syria và Iraq”, ông chủ Nhà Trắng nhấn mạnh. Tổng thống Mỹ đồng thời tuyên bố nước này sẽ tiếp tục thực thi “cam kết với cuộc chiến chống khủng bố” và sẽ buộc mọi đối tượng liên quan đến vụ tấn công “phải chịu trách nhiệm vào thời điểm và cách thức” do Washington quyết định.
Thời gian qua, theo Lầu Năm Góc, các căn cứ Mỹ tại Trung Đông, đặc biệt là ở Iraq và Syria, hứng chịu hàng loạt cuộc tập kích. Những vụ tập kích này nhằm phản đối vai trò hỗ trợ của Mỹ cho Israel liên quan đến xung đột giữa Israel và phong trào Hamas tại Dải Gaza.
Giới chức Mỹ cho biết lực lượng nước này tại Iraq và Syria đã bị tấn công hơn 158 lần bằng UAV, rocket hoặc tên lửa kể từ ngày 17/10, nhưng không có thiệt hại nghiêm trọng về con người hay hạ tầng. Ở chiều ngược lại, các lực lượng Mỹ và Anh đã tấn công các cơ sở của lực lượng Houthi ở Yemen nhằm đáp trả những vụ tấn công mà lực lượng này thực hiện trên tuyến vận tải Biển Đỏ. Lực lượng Houthi kiểm soát phần lớn lãnh thổ Yemen, tấn công những tàu có liên quan tới Israel trên Biển Đỏ để bày tỏ tình đoàn kết với người Palestine, qua đó yêu cầu chấm dứt xung đột bạo lực trên Dải Gaza. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên xảy ra trường hợp binh sĩ Mỹ ở Trung Đông thiệt mạng kể từ khi xung đột Israel-Hamas nổ ra.
Một loạt nghị sỹ Cộng hòa đã ngay lập tức chỉ trích chính quyền Tổng thống Biden trong việc ứng phó với các cuộc tấn công trong quá khứ có liên quan tới Iran, đồng thời hối thúc Nhà Trắng hành động mạnh mẽ hơn. Trong khi đó, các nhà lập pháp và một số quan chức chính quyền Mỹ bày tỏ lo ngại rằng các cuộc tấn công liên tiếp nhắm tới các căn cứ và binh sỹ Mỹ là dấu hiệu cho thấy nguy cơ cuộc xung đột giữa Israel và Hamas đang leo thang rộng rãi ra khu vực Trung Đông. Chia sẻ trên mạng xã hội X, Ngoại trưởng Anh David Cameron lên án cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào căn cứ quân sự của Mỹ ở Jordan, cho rằng Tehran có liên quan tới hoạt động của các nhóm vũ trang trong khu vực.
Phản ứng trước những tuyên bố từ phía Mỹ và đồng minh, Bộ Ngoại giao Iran bác bỏ mọi cáo buộc rằng Tehran có liên quan đến cuộc tấn công căn cứ của Mỹ ở Jordan khiến ba người thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương xảy ra một ngày trước đó. Hãng thông tấn Iran (IRNA) dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Iran nêu rõ, các nhóm vũ trang trong khu vực quyết định và làm việc theo những nguyên tắc riêng, không phải theo chỉ đạo của Tehran. “Như chúng tôi đã nêu rõ trước đây, các nhóm phản kháng trong khu vực đang đáp trả tội ác chiến tranh và diệt chủng. Họ không nhận lệnh từ Iran. Các nhóm này đưa ra quyết định và hành động dựa trên các nguyên tắc và ưu tiên riêng, cũng như lợi ích của đất nước và nhân dân của họ”, hãng tin RT dẫn tuyên bố của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani cho biết hôm 29/1.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanaani cảnh báo những cáo buộc và động thái thiếu thân thiện của một số quan chức phương Tây có thể đe dọa hòa bình, ổn định khu vực và quốc tế. Bên cạnh đó, người phát ngôn trên kêu gọi các nước phương Tây hướng sự tập trung vào việc ngăn chặn bạo lực trên Dải Gaza và tạo điều kiện cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo cho người dân ở dải đất này. Sanam Vakil, chuyên gia về an ninh tại Viện Chatham ở Anh, nhận định Iran, có lẽ vẫn chủ trương "để xung đột diễn ra bên ngoài lãnh thổ", nhưng ván cược leo thang căng thẳng khu vực đang tiềm ẩn quá nhiều nguy cơ vượt tầm kiểm soát.
Về phía Mỹ, ông Charles Lister, chuyên gia cấp cao tại Viện Trung Đông có trụ sở tại Washington, cho rằng việc lính Mỹ thiệt mạng trong cuộc tấn công đồng nghĩa với việc Tổng thống Biden sẽ phải "phản ứng quyết liệt hơn tất cả những gì ông đã làm từ trước đến nay", điều mà có thể sẽ khiến căng thẳng tại Trung Đông lan rộng hơn.