Bộc lộ nhiều bất cập cần khẩn trương khắc phục
Mới đây, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã tiến hành kiểm toán chuyên đề công tác quản lý nhà nước về đất đai giai đoạn 2017-2021 tại tỉnh Lào Cai, Bắc Ninh và Cà Mau. Cùng đó là chuyên đề kiểm toán việc thực hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng gắn với việc giao đất đối với các dự án trên địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2018-2021. Qua một thời gian làm việc, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vấn đề.
Việc công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn hạn chế
Công khai, minh bạch trong thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một quy định quan trọng nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận thông tin của người dân trong đó có thông tin về đất đai, đồng thời cũng giúp tránh được những việc các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm che giấu thông tin, hoặc lợi dụng thông tin… Thế nhưng, quy định này tại 3 tỉnh Lào Cai, Bắc Ninh, Cà Mau dường như bị “lãng quên”.
Cụ thể, khi vào cuộc thanh kiểm tra chuyên đề, KTNN đã phát hiện huyện Bảo Thắng (tỉnh Lào Cai) chưa công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện trên cổng thông tin điện tử của UBND cấp huyện. Tỉnh Bắc Ninh, Cà Mau thì chậm phê duyệt quy hoạch sử dụng đất dẫn tới việc lập các kế hoạch sử dụng đất những năm đầu kỳ chưa đảm bảo cơ sở pháp lý. Cũng là tỉnh Cà Mau, đoàn kiểm tra còn chỉ rõ, bản đồ kế hoạch sử dụng đất chưa phù hợp với bản đồ quy hoạch sử dụng đất tại một số vị trí, tuyến đường. Bên cạnh đó là tình trạng phê duyệt danh mục dự án có sử dụng đất trước khi có kế hoạch sử dụng đất; phê duyệt bổ sung dự án thu hồi đất khi chưa được HĐND tỉnh thông qua (tỉnh Lào Cai); một số dự án ở Bắc Ninh chậm đưa đất vào sử dụng; tỉnh Cà Mau chuyển mục đích sử dụng đất chưa phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; còn tình trạng làm nhà, xây dựng kiến trúc trên đất nông nghiệp hoặc không phải đất ở.
Chưa dừng lại, ở tỉnh Bắc Ninh, bảng giá đất nông nghiệp được xác định chung trên toàn tỉnh với cùng một mức giá cho các loại. Theo KTNN, việc này là chưa phù hợp quy định, đặc biệt là tại những vị trí trong khu dân cư hoặc giáp ranh với các đô thị, giáp ranh với Hà Nội và Hưng Yên. Thậm chí giá đất ở tại một số vị trí đường trục chính ở đô thị, khu vực nông thôn tiếp giáp khu công nghiệp được xây dựng chưa đáp ứng nguyên tắc phù hợp với giá thị trường theo quy định. Trong khi đó, tỉnh Lào Cai có Dự án Nhà ở thương mại Trần Đăng Ninh (phường Cốc Lếu) sử dụng giá đất đang rao bán, chưa được giao dịch thành công để khảo sát, so sánh làm cơ sở xác định giá đất cụ thể là chưa phù hợp quy định; đồng thời tỉnh này cũng tính toán chi phí phát triển, lợi nhuận khi xác định giá đất khởi điểm để đấu giá chưa phù hợp.
Sai sót dự toán ở dự án lên tới hàng nghìn tỷ đồng ở Hà Nam
Cũng nằm trong chuyên đề kiểm toán, tại tỉnh Hà Nam, lực lượng chức năng cũng đã thẳng thắn chỉ rõ nhiều sai sót. Cụ thể, kiểm toán nhận thấy 8/11 dự án chi tiết được phê duyệt danh mục trên cơ sở kế hoạch sử dụng đất được duyệt, trước khi HĐND tỉnh Hà Nam thông qua danh mục dự án cần thu hồi; 2/11 dự án được duyệt danh mục trước khu HĐND tỉnh Hà Nam thông qua Nghị quyết về danh mục các dự án cần thu hồi đất, và trước khi Kế hoạch sử dụng đất được UBND tỉnh phê duyệt (đến thời điểm kiểm toán, các dự án được kiểm toán chi tiết đã được HĐND tỉnh Hà Nam phê duyệt danh mục dự án cần thu hồi đất). Bên cạnh đó, việc lập quy hoạch chi tiết và phê duyệt dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu nhà ở tại xã Liêm Thuận, huyện Thanh Liêm có ranh giới trùng lấn phạm vi đã giải phóng mặt bằng (GPMB), cụ thể là hành lang an toàn đường cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình.
Cũng tại dự án này việc điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án chậm. Tại Dự án Hạ tầng kỹ thuật giai đoạn 1, Khu đô thị thương mại Hoà Mạc, thị xã Duy Tiên bổ sung tổng mức đầu tư 3,136 tỷ đồng chưa phù hợp. Thậm chí qua kiểm tra các dự án, đoàn công tác nhận thấy dự toán còn sai sót khối lượng 4,696 tỷ đồng, sai định mức lên tới 2.905 tỷ đồng.
Tại khu nhà ở phía Đông thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân (giai đoạn 2); khu dân cư thương mại nông thôn tại xã Nhân Chính; hạ tầng kỹ thuật Khu nhà ở tại xã Liêm Thuận, huyện Thanh Liêm thì có hồ sơ quản lý chất lượng chưa đảm bảo. 6 dự án nhà ở tại xã Hoàng Đông, thị xã Duy Tiên; Khu nhà ở Hano Park 2 tại phường Duy Hải, thị xã Duy Tiên; khu nhà ở phía Đông thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân (giai đoạn 2); hạ tầng kỹ thuật khu nhà ở tại xã Liêm Thuận, huyện Thanh Liêm; Khu nhà ở Hano Park 1 tại Kim Bảng bị coi là chậm tiến độ. Nguyên nhân chủ yếu do vướng mắc trong đền bù GPMB và dịch COVID-19.
Cũng ở tỉnh này, KTNN cũng chỉ rõ, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư chưa thực hiện tốt công tác kiểm tra. UBND tỉnh ban hành một số quy định chưa phù hợp với quy định chung của Nhà nước và điều kiện thực tế địa phương như Điều 8 (Điều 8 Quyết định số 1140/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hà Nam quy định vật liệu san lấp mặt bằng sử dụng cát. Tuy nhiên, qua kiểm toán cho thấy, thiết kế san nền tại một số dự án không sử dụng cát nền); và điểm 4.3.1 khoản 4 Điều 9 Quyết định số 1140/QĐ-UBND quy định kết cấu hè đường có lớp lót móng bằng cát vàng nhưng đa số các dự án được kiểm toán đều thiết kế lót móng lát gạch hè đường bằng cát đen do giá vật liệu cát vàng theo các thông báo giá trên địa bàn thường cao hơn khoảng 3 lần so với cát đen hoặc cát nền.
Quyết định số 15/2016/QĐ-UBND quy định bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội chưa phù hợp với Nghị định số 100/2015/NĐ-CP; quy định về thẩm quyền phê duyệt thiết kế, dự toán công trình đối với các dự án chưa phù hợp Luật Xây dựng 2014. Đến năm 2020, Sở Xây dựng tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 01/2020/QĐ-UBND sửa đổi các nội dung trên. Đến nay, quy định của Chính phủ về bố trí quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội đã được sửa đổi (Nghị định số 49/2021/NĐ-CP) nhưng tỉnh Hà Nam chưa sửa đổi quy định tương ứng.