Cần nới điều kiện cho người mua nhà ở xã hội

Với chi phí sinh hoạt đắt đỏ, người lao động, công chức hay viên chức có mức thu nhập đến 15 triệu đồng/tháng cũng không dễ mua được nhà ở xã hội.

Chưa “đủ nghèo” để mua nhà ở xã hội

Tại buổi đối thoại giữa chính quyền TP Hà Nội và công nhân lao động Thủ đô nhân “Tháng Công nhân 2025” vừa diễn ra, một trong những vấn đề được người lao động rất quan tâm đó là phát triển nhà ở xã hội, nhà lưu trú cho người lao động. Đã có những ý kiến cho rằng, các quy định để người lao động tiếp cận nhà ở xã hội hiện nay đang bộc lộ những bất cập.

“Quy định cứng là thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng mới đủ điều kiện để làm hồ sơ mua nhà ở xã hội khiến không ít người sẽ không thể hoàn thành giấc mơ có nhà”, chị Chu Thị Báu (Công ty TNHH Kanepackage) chia sẻ.

Chị Báu lý giải, ở các đô thị lớn như Hà Nội hay TP Hồ Chí Minh, chi phí sinh hoạt hiện rất đắt đỏ. Mặc dù lương tối thiểu vùng ở Hà Nội hiện nay chỉ xấp xỉ 5 triệu đồng/tháng, tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp đều trả lương cao hơn mức lương tối thiểu vùng này. Ngoài lương, công nhân lao động còn có tiền tăng ca, một số chính sách đãi ngộ khác như thưởng chuyên cần, thưởng lễ, Tết… Do vậy, mức thu nhập của không ít công nhân có thể đạt trên 15 triệu đồng.

“Thực tế chi phí sinh hoạt rất cao, sau khi trừ đi tiền thuê nhà, tiền học cho con, sinh hoạt gia đình thì khoản có thể dành ra tiết kiệm rất ít. Dù kinh tế eo hẹp, nhưng theo quy định trên, chỉ cần thu nhập vượt qua 15 triệu đồng/tháng là không đủ điều kiện mua nhà ở xã hội. Do đó, tôi cho rằng, quy định này đang làm khó không ít công nhân người lao động tiếp cận nhà ở xã hội. Chúng tôi rất mong, cơ quan có thẩm quyền điều chỉnh quy định này, có thể nâng lên mức 20 – 25 triệu đồng/tháng/người, để phù hợp hơn với thực tiễn”, chị Báu nói.

Chị Nguyễn Mỹ Linh (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng cho hay, hiện chị làm việc tại một công ty truyền thông, còn chồng làm kỹ sư xây dựng. Thu nhập của hai vợ chồng hiện đạt khoảng 35 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập này không thấp, nhưng chiếu theo quy định thì lại không được mua nhà ở xã hội, còn để mua được chung cư thương mại là không thể.

“Tổng thu nhập hai vợ chồng khoảng 35 triệu/tháng, thế nhưng các khoản chi tiêu gồm tiền thuê nhà 8 triệu đồng/tháng, tiền học của 2 con nhỏ cũng khoảng 8 triệu đồng/tháng và các chi phí ăn uống, sinh hoạt khác. Cố gắng tiết kiệm thì mỗi tháng vợ chồng tôi chỉ có thể tiết kiệm được khoảng 5 triệu đồng. Nhà ở thương mại hiện nay khoảng 4 – 5 tỷ đồng/căn, có nằm mơ chúng tôi cũng chưa dám nghĩ đến. Thế nhưng theo quy định thì lại không nằm trong diện được mua nhà ở xã hội. Nếu không được mua nhà ở xã hội thì có lẽ cả đời chúng tôi chưa chắc đã có thể mua được nhà ở thương mại. Cho nên tôi cho rằng, quy định này rất cần phải điều chỉnh cho phù hợp thực tế”, chị Linh cho hay.

Gỡ rào cản ra sao?

Tại buổi đối thoại với công nhân người lao động Thủ đô mới đây, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cũng đã nhìn nhận, quy định thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng mới đủ điều kiện mua nhà ở xã hội là “rào cản” khiến không ít người lao động khó tiếp nhận nhà ở xã hội. Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã gợi ý một số đơn vị nghiên cứu Luật Thủ đô để xác định cơ chế đặc thù.

Theo đó, đối với kiến nghị nới điều kiện mua nhà xã hội từ mức thu nhập 15 triệu/tháng (được quy định tại Luật Nhà ở năm 2023) lên 20 – 25 triệu đồng/tháng, ông Thanh cho rằng, trong điều kiện chưa sửa được Luật, Liên đoàn Lao động TP Hà Nội cùng các ban, ngành nghiên cứu Luật Thủ đô để xác định cơ chế đặc thù kiến nghị HĐND TP Hà Nội có thể ban hành nghị quyết riêng hoặc bổ sung có hệ số K để cho đông đảo công nhân lao động có cơ hội tiếp cận với nhà ở xã hội.

Ở góc độ “gỡ khó” chung cho các đối tượng mua nhà ở xã hội, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội vừa được Quốc hội thông qua là một đột phá về chính sách để phát triển nhà ở xã hội, tăng nguồn cung giúp người dân có thêm nhiều cơ hội hơn để tiếp cận nhà ở xã hội.

“Mặc dù, trong nghị quyết không đề cập đến những vấn đề này, nhưng đây là thực tế đặt ra cần được tháo gỡ. Chính vì thế, tôi cho rằng, hiện các cơ quan có thẩm quyền đang đẩy nhanh xây dựng các nghị định, thông tư hướng dẫn triển khai nghị quyết, có thể điều chỉnh luôn các quy định đang bộc lộ những bất cập như thế này để phù hợp hơn với thực tế”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh còn cho rằng, giá nhà ở chung cư hiện nay đang rất bất hợp lý. Với mức giá 80 - 100 triệu đồng/m² như hiện nay thì 2 vợ chồng có thu nhập đến 50 triệu đồng/tháng còn chưa kham nổi thì rõ ràng với thu nhập 30 triệu đồng/tháng để mua được nhà là điều không thể. Do đó, tiêu chí này cần phải được điều chỉnh để nhà ở xã hội đến được đúng với đối tượng.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính cho biết, mức giá “phổ cập” của chung cư Hà Nội đã đạt 4 tỷ đồng/căn. Giá căn hộ tại Hà Nội đã tăng hơn 72% trong 5 năm qua, còn tại TP Hồ Chí Minh cũng tăng gần 50%. Thế nhưng thu nhập trung bình của người dân chỉ tăng khoảng 6 - 10% mỗi năm. Bất chấp sự chênh lệch lớn giữa thu nhập và giá bán căn hộ, nhu cầu nhà ở vẫn rất lớn. Trong đó nhóm mua lần đầu để ở chiếm tới 62%.

Hơn 80% người mua bắt buộc phải sử dụng đòn bẩy tài chính với mức vay phổ biến trong khoảng 30 – 50% giá trị bất động sản. Điều này khiến mục tiêu an cư tại thành phố vừa là một giấc mơ vừa là một thách thức. Chính vì thế, chính sách nhà ở xã hội là “cứu cánh” cho rất nhiều người trong bối cảnh hiện nay. Thế nhưng, quy định cứng về mức thu nhập dưới 15 triệu đồng/tháng mới được mua nhà ở xã hội là “rào cản” với không ít đối tượng như công nhân viên chức, lực lượng vũ trang…

“Quy định này khiến không ít gia đình không “đủ giàu” để mua ở nhà thương mại nhưng lại chưa “đủ nghèo” để được mua nhà ở xã hội. Do đó, điều kiện về thu nhập cần phải được điều chỉnh để mở rộng hơn đối tượng mua nhà ở xã hội cũng như phù hợp với điều kiện kinh tế tại các đô thị lớn", ông Đính nói.