Kê khai sai giá chuyển nhượng nhà đất, sẽ áp giá tính thuế lại

Đây là quy định mới mà ngành Thuế đưa ra khi có ý kiến văn bản hướng dẫn không rõ ràng dẫn đến các địa phương mỗi nơi áp dụng một kiểu, có tình trạng trả hồ sơ đi trả hồ sơ lại nhiều lần và yêu cầu công dân cũng như doanh nghiệp kê khai thuế nhiều lần.

Tăng thu 6,6 nghìn tỷ so với cùng kỳ

Bên cạnh các vấn đề tài chính khác, việc thất thu thuế chuyển nhượng BĐS cũng đang làm nóng nghị trường tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra trong tuần. Theo đó, đại biểu Quốc hội cho rằng các văn bản hướng dẫn không rõ ràng, cho nên dẫn đến các địa phương mỗi nơi áp dụng một kiểu và có tình trạng trả hồ sơ đi trả hồ sơ lại nhiều lần và yêu cầu công dân cũng như doanh nghiệp kê khai thuế nhiều lần.

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, đây là do cách hiểu không rõ ràng. Bởi vì, tại Nghị định và các hướng dẫn đều quy định rất rõ, trong trường hợp trên hợp đồng không ghi giá hoặc ghi giá thấp hơn bảng giá đất của Nhà nước quy định thì thu theo bảng giá đất. "Việc 2 bên chuyển nhượng cho nhau thì phải ghi đúng giá chuyển nhượng, nếu anh không ghi đúng giá chuyển nhượng có nghĩa là anh đang trốn thuế và khi điều tra ra thì anh vi phạm luật thuế và điều đó chứng minh trong thời gian chưa đầy 5 tháng thì chúng tôi đã thu tăng lên là 6.600 tỷ", Bộ trưởng Phớc nói.

Thống kê cụ thể, Bộ Tài chính cho biết số thu thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng BĐS năm 2021 đạt 21 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 4,9 nghìn tỷ đồng (tỷ lệ tăng 30%) so với năm 2020. Lũy kế 5 tháng đầu năm 2022, kết quả thu từ thuế thu nhập cá nhân của hoạt động chuyển nhượng BĐS dự kiến đạt được 16 nghìn tỷ đồng; tăng 68,6% so với 5 tháng đầu năm 2021, tương ứng tăng 6,6 nghìn tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Lan Anh - Vụ trưởng Vụ thuế doanh nghiệp nhỏ và cá nhân (Tổng cục Thuế) - thì hiện nay, do các chính sách liên quan đến đất đai chưa đồng bộ nên việc áp thuế đất sát với giá thị trường vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Khó nhất hiện nay là Luật Đất đai quy định Bảng giá đất ổn định 5 năm, trong khi thực tế giá thị trường BĐS lại biến động liên tục, vì vậy dẫn đến việc giá quy định không sát với giá của thị trường.

Bên cạnh đó, công tác phối hợp với các cơ quan, ban, ngành liên quan cũng gặp không ít khó khăn. Đơn cử như một số ngân hàng thương mại lấy lý do bảo mật thông tin khách hàng, không phối hợp với cơ quan thuế trong việc cung cấp thông tin giao dịch của người nộp thuế. Không chỉ vậy, theo phản ánh từ nhiều Cục Thuế, hiện nay, một số văn phòng công chứng tư nhân, môi giới, tư vấn BĐS vì lợi ích kinh tế mà lợi dụng chính sách tư vấn cho người mua bán BĐS khai thuế với giá tương đương giá theo bảng giá của UBND các tỉnh, thành phố. Các đối tượng đầu tư BĐS chuyên nghiệp, thường không trực tiếp đứng tên BĐS, do đó cơ quan thuế gặp rất nhiều khó khăn khi tuyên truyền, yêu cầu ký cam kết và lấy thông báo thuế…

Xây dựng cơ sở dữ liệu về giá giao dịch

Về lâu dài, Bộ Tài chính kiến nghị cấp có thẩm quyền tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng BĐS để sửa đổi, bổ sung đảm bảo thống nhất, đồng bộ.

Trước mắt, khắc phục những vướng mắc mà đại biểu Quốc hội nêu ra, ngày 10/6/2022, Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế đã có Công điện số 08/CĐ-TCT gửi Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc chỉ đạo toàn ngành Thuế tiếp tục nâng cao hiệu quả xử lý hồ sơ khai thuế từ hoạt động chuyển nhượng BĐS. Nội dung Công điện cho biết Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế đã chỉ đạo Cục Thuế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn, phổ biến pháp luật tại bộ phận 1 cửa liên thông theo nguyên tắc "tiền phòng, hậu kiểm" và đã mang lại hiệu quả tích cực, tổ chức, cá nhân hiểu và thực hiện đúng khi kê khai nghĩa vụ tài chính liên quan đến chuyển nhượng BĐS.

Tuy nhiên, ở một số địa phương vẫn còn có hiện tượng cơ quan thuế trả lại hồ sơ kê khai thuế do nghi ngờ những trường hợp này có dấu hiệu kê khai thấp so với giá giao dịch thực tế. Để đảm bảo đúng nguyên tắc chỉ đạo của Bộ Tài chính "tiền phòng, hậu kiểm", Tổng cục Thuế yêu cầu Cục Thuế các tỉnh, thành phố quán triệt đến từng Chi cục Thuế, đối với trường hợp nêu trên không thực hiện trả lại hồ sơ, không được kéo dài thời hạn giải quyết hồ sơ theo quy định mà cần thực hiện tính thuế theo đúng quy định tại Nghị định số 12/2015/NĐ-CP ngày 12/02/2015, Thông tư số 92/2015/TT-BTC ngày 15/6/2015 và chỉ đạo tại Công văn số 3849/BTC-TCT ngày 28/4/2022 nêu trên của Bộ Tài chính để đảm bảo thời gian theo quy định đối với các hồ sơ chuyển nhượng của người nộp thuế.

Theo đó, trường hợp trên hợp đồng chuyển nhượng không ghi giá đất hoặc giá đất trên hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá do UBND cấp tỉnh quy định, thì giá chuyển nhượng đất là giá do UBND cấp tỉnh quy định tại thời điểm chuyển nhượng theo quy định của pháp luật về đất đai. Trường hợp phát hiện rủi ro thì chuyển sang thực hiện thanh tra, kiểm tra sau theo đúng quy định tại Luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành.