Nguồn thu từ nhà, đất chiếm tỷ trọng thấp
Theo phân tích của Hiệp hội Bất động sản (BĐS) TP Hồ Chí Minh, số thu ngân sách Nhà nước từ thị trường BĐS và từ đất đai, nhất là số thu tiền sử dụng đất, thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ kinh doanh BĐS trong giai đoạn 2011-2021 chiếm tỷ lệ khá thấp trong tổng thu ngân sách của thành phố.
Cụ thể, tổng số thu tiền sử dụng đất tại TP Hồ Chí Minh trong giai đoạn này chỉ đạt 132.830 tỷ đồng, chiếm 4,59% tổng thu ngân sách của Thành phố. Đặc biệt, trong các năm 2011-2014, số thu tiền sử dụng đất bị sụt giảm mạnh do hệ quả của thị trường BĐS bị “đóng băng” những năm trước đó. Từ đầu năm 2014, khi thị trường phục hồi và tăng trưởng trở lại, số thu tiền sử dụng đất cũng tăng trở lại, riêng năm 2015 đạt 16.073 tỷ đồng gấp hơn 2,6 lần so với năm 2014. Trong giai đoạn 2016-2021, số thu tiền sử dụng đất của thành phố tuy đạt 82.932 tỷ đồng, nhưng cũng chỉ chiếm tỷ lệ 5,9% trong tổng thu ngân sách…
Hiệp hội BĐS thành phố cho rằng, số thu tiền sử dụng đất tăng chủ yếu nhờ vào các dự án cũ đã được phê duyệt trước ngày 1/7/2015, ngày Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực. Bởi sau thời điểm này, hầu như tất cả các dự án nhà ở thương mại tại thành phố bị ách tắc thủ tục đầu tư do quy định phải có 100% đất ở thì mới được chỉ định chủ đầu tư. Số thu tiền sử dụng đất gắn chặt với việc phát triển dự án BĐS nên trong 4 năm gần đây nguồn thu này tiếp tục xu thế bị sụt giảm mạnh do thiếu nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở. Trong đó, tiền sử dụng đất năm 2020 chỉ đạt 7.634 tỷ đồng, năm 2021 cũng chỉ đạt 7.560 tỷ đồng, còn gần bằng bằng 1/3 số thu tiền sử dụng đất năm 2017. Bên cạnh đó, trong 11 năm qua số thu tiền thuê đất tại thành phố cũng chỉ đạt 132.830 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khá thấp, ở mức 4,07% trong tổng thu ngân sách của thành phố.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS thành phố nhận định, kết quả số thu ngân sách từ đất đai, đặc biệt là tiền sử dụng đất, tiền thuê đất còn chiếm tỷ lệ khiêm tốn như vậy đã không phản ánh đúng tiềm năng nguồn lực từ đất đai của TP Hồ Chí Minh. Bởi nguồn thu ngân sách từ đất đai tại TP Hồ Chí Minh có thể đạt trên dưới 15% tổng thu ngân sách Nhà nước của địa phương thì mới hợp lý. Đồng thời, số thu tiền sử dụng đất đạt thấp cũng đã khiến nguồn thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ kinh doanh BĐS trong 4 năm 2017-2020 chỉ đạt 15.376 tỷ đồng và đang có xu thế bị sụt giảm.