Có đúng là 10 thế kỷ?
Bộ 3 cuốn sách "10 thế kỉ bàn luận về văn chương" (Từ thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XX) gồm 3 tập, do NXB Giáo dục ấn hành năm 2007. Đây là tập tài liệu được biên soạn công phu, có chọn lọc nhằm đem đến cho độc giả những tư liệu bổ ích về đời sống lý luận, phê bình, nghiên cứu văn chương của cha ông trong nhiều thế kỉ, qua đó giúp bạn đọc thấy được sự vận động, phát triển của cả một thời kỳ văn học với những tranh luận sôi nổi, đa chiều để tìm đường cho sự phát triển của văn học nước nhà.
Tuy nhiên, việc xác định mốc thời gian 10 thế kỉ theo như cách định danh, cách hiểu của các tác giả biên soạn đã tạo ra nhiều băn khoăn cho người đọc. Theo như lời nói đầu của cuốn sách, các tác giả giới thiệu:
"Bộ sách của chúng tôi gồm 3 tập:
- Tập một: Các ý kiến bàn luận về văn chương thời kì trung - cận đại từ thế kỉ X đến những năm đầu thế kỉ XX.
- Tập hai và tập ba: Các ý kiến bàn luận về văn chương thời kì cận - hiện đại từ đầu thế kỉ XX đến 1945".
Vậy mà khi giới thiệu tác phẩm đầu tiên (tập một) "Bài tựa Việt Điện U Linh của Lý Tế Xuyên" người đọc thấy bài này được tác giả Lý Tế Xuyên viết vào thời điểm Hoàng triều khai hựu năm đầu - tức vào năm 1329 (như lời chú thích của người biên soạn), và bài cuối cùng được giới thiệu, tuyển chọn (tập ba) là bài của tác giả Phạm Mạnh Phan giới thiệu về "Nghệ sĩ Nguyễn Đình Nghị với lối hát chèo cổ" (in trên Tri tân, số 166, tháng 11 năm 1944). Điều này khiến người đọc không khỏi băn khoăn về nhan đề cuốn sách với con số tròn trịa "10 thế kỉ bàn luận văn chương".
Nếu tính toán kỹ, chặt chẽ thì từ thế kỉ X đến năm 1945 là gần 10,5 thế kỉ. Vả chăng, bài đầu tiên được các tác giả lựa chọn xuất hiện vào thế kỉ XIV (1329). Vậy những ghi chép, bàn luận văn chương của các tác giả thế kỉ X, XI, XII, XIII đâu?
Mặt khác, bài cuối cùng được giới thiệu trong cuốn sách dừng lại ở năm 1944 chứ không phải năm 1945 như lời giới thiệu. Trong khi đó, năm 1945 không chỉ có ý nghĩa trọng đại đối với đời sống chính trị - văn hóa - xã hội của dân tộc mà trong đời sống văn học nghệ thuật nước nhà, nhất là mảng lý luận phê bình cũng chứng kiến, ghi nhận sự xuất hiện của nhiều cây bút phê bình xuất sắc nhưng không được các tác giả cuốn sách đề cập tới.
Một sai sót khác xuất hiện ngay trong trang đầu "Lời nhà xuất bản". Trong một đoạn giới thiệu, NXB Giáo dục viết: "…góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, dân trí xã hội trong thời kỳ mới, giữ gìn, xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX, từng bước đưa giáo dục Việt Nam hòa nhập với thế giới". Người đọc đã phát hiện ra sự nhầm lẫn của NXB. Chính xác phải là Hội nghị lần thứ năm, Ban chấp hành Trung ương khóa VIII (chứ không phải khóa IX).
Xin được nhắc lại rằng ngày 16 tháng 7 năm 1998, Ban chấp hành Trung ương khóa VIII đã ban hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Là một bộ sách dày dặn về số trang, in ấn đẹp, lẽ ra phải có sự trùng khớp về tên sách và nội dung trình bày, cũng như không thể để sự sai sót xuất hiện ngay trong lời giới thiệu, mở đầu. Khắc phục được những lỗi nhỏ ấy, cuốn sách chắc sẽ ấn tượng và hoàn mỹ hơn!