Làm phim về các nghệ sĩ nổi tiếng: Vừa là cơ hội, vừa là thách thức

• Trào lưu làm phim cổ trang: Đừng chỉ chạy theo xu hướng
• Làm phim theo... mốt
• Làm phim từ vốn cộng đồng: Lối đi không dễ dàng

Dự án phim điện ảnh về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vừa được hãng phim Galaxy chính thức khởi động vào ngày 1- 4 vừa qua, đúng 18 năm kể từ khi nhạc sĩ tài hoa ấy rời cõi tạm. Cho đến thời điểm này, cuộc đời và sự nghiệp âm nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vẫn là đề tài mà không ít đạo diễn đã và đang ấp ủ đưa lên màn ảnh.

Tuy nhiên, số lượng phim về những nghệ sĩ nổi tiếng với điện ảnh Việt vẫn vô cùng ít ỏi. Trong khi với điện ảnh quốc tế, đây là một trong số các đề tài hấp dẫn và ăn khách.

Dự án phim điện ảnh về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của báo chí, truyền thông. Ngoài sự nghiệp âm nhạc đồ sộ mà người nhạc sĩ tài hoa này để lại, thì câu chuyện về cuộc đời của ông vẫn được người hâm mộ tìm hiểu.

Những câu chuyện đằng sau mỗi ca khúc, đặc biệt các bóng hồng trong cuộc đời nhạc sĩ họ Trịnh vẫn luôn khiến các tín đồ nhạc Trịnh tò mò. Chính vì thế, khai thác câu chuyện nào, khía cạnh nào trong cuộc đời đầy thi vị của nhạc sĩ họ Trịnh chắc chắn sẽ là điều không dễ dàng với các nhà làm phim.

Được biết, ở dự án phim mới này, vai trò đạo diễn được giao cho Phan Gia Nhật Linh, người từng thành công với "Em là bà nội của anh", "Cô gái đến từ hôm qua"... Còn đạo diễn Nguyễn Quang Dũng giữ vị trí là nhà sản xuất. Dự kiến bộ phim bấm máy vào ngày 1-4-2019 và công chiếu vào ngày 1-4-2020, đúng tròn 20 năm ngày mất của Trịnh Công Sơn.

Hiện tại, dự án phim vẫn ở trong giai đoạn thu thập tư liệu, xây dựng kịch bản với sự giúp đỡ tích cực của gia đình nhạc sĩ cũng như những người bạn thân thiết từng có điều kiện tiếp xúc với ông. Theo như chia sẻ của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh trên báo chí thì anh sẽ chọn những lát cắt khác nhau về cuộc đời nhạc sĩ giai đoạn 20 - 40 tuổi.

Nhiều khả năng, mối tình giữa nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và cô gái người Nhật Bản Michiko Yoshii sẽ là câu chuyện xuyên suốt bộ phim. Mặc dù cuộc đời của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ghi dấu nhiều bóng hồng nhưng đạo diễn Phan Gia Nhật Linh chọn mối tình với Michiko vì theo anh, đây là câu chuyện đặc biệt, thú vị và gây hứng thú.

Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, khi đang là sinh viên đại học tại Paris (Pháp), Michiko đã dành tình yêu lớn với văn hóa, ngôn ngữ và con người Việt - trong đó có nhạc Trịnh. Dù có bằng cao học về văn hóa Nhật Bản, Michico vẫn tiếp tục thực hiện đề tài cao học nghiên cứu về âm nhạc của Trịnh Công Sơn. Họ gặp nhau và yêu nhau, từng quyết định đi đến hôn nhân nhưng đám cưới bị hủy ngay trước hôn lễ vài ngày.

Đây là những yếu tố kịch tính cần thiết để xây dựng cốt truyện cho một bộ phim điện ảnh. Đạo diễn Phan Gia Nhật Linh cũng cho rằng, làm phim về nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một thách thức không nhỏ. Làm thế nào để khắc họa được câu chuyện tình lãng mạn của nhạc sĩ nhưng vừa đủ để không ảnh hưởng đến gia đình riêng của bà Michico ngoài đời là một điều không hề dễ dàng.

Ở dự án phim này, vai trò nhà sản xuất được giao cho đạo diễn Nguyễn Quang Dũng không phải sự ngẫu nhiên. Đó là sự tin tưởng mà gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dành cho đạo diễn này vì mối thâm tình giữa hai bên gia đình. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng, cha của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng vốn là người anh em thân thiết với nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Khi còn sống, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thường xuyên chia sẻ những cảm xúc, suy nghĩ cũng như ước vọng nghệ thuật với nhà văn Nguyễn Quang Sáng. Tài năng của đạo diễn Phan Gia Nhật Linh, kinh nghiệm của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cộng với sự gần gũi thân thiết của hai gia đình, đủ để những người thân của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn tin tưởng đây sẽ là bộ phim chân thực, xúc động về ông.

Cho tới thời điểm này, mọi việc mới chỉ bắt đầu. Kịch bản đang xây dựng, diễn viên vẫn đang trong quá trình lựa chọn. Tuy nhiên, để có được diễn viên vừa phù hợp về ngoại hình lẫn thần thái của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vẫn đang là một thách thức với đoàn làm phim. Bởi theo đạo diễn Phan Gia Nhật Linh: "Ngoại hình không phải là tất cả. Chúng tôi muốn tìm một người toát lên thần thái của Trịnh Công Sơn: lãng mạn, dịu dàng, chỉn chu trong cuộc sống và nghệ thuật"

Cho đến thời điểm này, với điện ảnh Việt thì cuộc đời, sự nghiệp của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được giới làm phim khai thác nhiều nhất. Không phải đến khi nhạc sĩ qua đời mới có phim về ông mà năm 1992, đạo diễn Nguyễn Hữu Phần đã thực hiện bộ phim "Em còn nhớ hay em đã quên" lấy nguyên mẫu từ nhạc sĩ họ Trịnh. Thủ vai nhạc sĩ tài hoa ngày ấy là nghệ sĩ Lê Công Tuấn Anh. Nữ diễn viên Hoàng Hồng Nhị vào vai Khánh Ly, Trương Ngọc Ánh vào vai Diễm và ca sĩ Thùy Dung đảm nhiệm hát toàn bộ ca khúc trong phim.

Ngay từ khi ra mắt, phim đã tạo được hiệu ứng tốt với khán giả. Mặc dù đạo diễn đổi tên nhân vật, phim là câu chuyện xoay quanh mối tình dang dở giữa nhạc sĩ Quang Sơn và hai nàng thơ trẻ đẹp dịu hiền là Diễm và Huyền My nhưng đây vẫn là bộ phim lấy cảm hứng từ cuộc đời nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khá thành công.

Sau này, vào năm 2002, tức là sau khi nhạc sĩ Trịnh Công Sơn mất được 1 năm, hãng phim TFS thực hiện 10 tập phim tư liệu về ông, mỗi tập 20 phút. Các tập phim đều được làm theo cách không lời bình, tự những thước phim tư liệu, âm nhạc và những phát biểu của bạn bè, ca sĩ, khán giả, người thân sẽ vẽ lên chân dung nhạc sĩ.

Có thể nói, với điện ảnh Việt, phim về cuộc đời các nghệ sĩ nổi tiếng như ca sĩ, nhạc sĩ vô cùng hiếm hoi nếu như không muốn nói mới chỉ có cuộc đời nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được dựng thành phim. Gần đây, sau khi nhạc sĩ Trần Lập, qua đời, một bộ phim về anh cũng đã được các nhà làm phim ra mắt nhưng đó là phim tài liệu.

Bộ phim "Chuyện ngày hôm qua" về chặng đường hoạt động nghệ thuật của ban nhạc Bức tường, trong đó khẳng định vai trò thủ lĩnh của Trần Lập là một trong số ít những bộ phim tài liệu ăn khách khi ra rạp. Có khá nhiều lý do khiến cho điện ảnh Việt thiếu vắng những bộ phim về các nhân vật nghệ sĩ nổi tiếng. Lý do khách quan là lâu này, không phải nghệ sĩ hay gia đình nghệ sĩ nào cũng muốn đưa đời tư lên màn ảnh.

Tâm lý e dè, ngại ngần từ chính các nghệ sĩ là điều không thể phủ nhận. Ngoài ra, làm phim về nghệ sĩ có thật luôn là một thử thách không nhỏ với các nhà làm phim. Bên cạnh sức ép làm sao để phim hay, hấp dẫn, chân thực nhưng tế nhị thì các đạo diễn không thể tránh thái độ so sánh với từ phía khán giả giữa phim và nhân vật ngoài đời.

Có lẽ vì thế mà lâu nay, nhân vật có thực vào phim vẫn thường là các nhân vật lịch sử, chính khách mà vai trò, tài năng đã được khẳng định hơn là các nghệ sĩ nổi tiếng. Có lẽ vì tâm lý ngại ngần ấy mà phim về các văn nghệ sĩ vẫn chủ yếu là phim tài liệu.

Điều này lại trái ngược với điện ảnh quốc tế. Trên thế giới có khá nhiều bộ phim hay về các nghệ sĩ nổi tiếng. Có thể kể tới phim "Dọc đường gió bụi" về cuộc đời của ca sĩ Johnny Cash - một ngôi sao ca nhạc đồng quê, từ buổi đầu sống ở trang trại trồng bông đến khi nổi tiếng. Phim "Người chép nhạc của Beethoven" nói về những năm tháng cuối đời của nhà soạn nhạc vĩ đại Beethoven và hoàn cảnh ông tạo nên bản giao hưởng số 9 định mệnh. Trong đó, nhân vật Anna Holtz - một sinh viên âm nhạc là người đã đến và giúp ông chép lại những đoạn nhạc mà ông sáng tác cũng như giúp ông nhớ lại những sáng tác của mình. Cô vừa là nàng thơ trong âm nhạc của ông, vừa là một thiên thần trong cuộc đời sáng tác của nhạc sĩ lừng danh này.

Hay "Nowherw Boy" là bộ phim điện ảnh của Anh tái hiện câu chuyện xung quanh tuổi thơ của John Lennon trong ban nhạc Beattles huyền thoại. Bộ phim kể về thời niên thiếu và những bước chân đầu tiên trên con đường âm nhạc của nghệ sĩ nổi tiếng toàn cầu này...

Có thể nói, những bộ phim ấy thực sự là những tác phẩm điện ảnh xuất sắc góp phần lan tỏa tinh thần lạc quan, thái độ sống tích cực, nhiệt huyết cho khán giả. Đời sống văn hóa, văn nghệ Việt Nam đã khẳng định sự đóng góp quý báu của không ít các văn nghệ sĩ nổi tiếng. Hy vọng sau Trịnh Công Sơn, sẽ có thêm những chân dung nghệ sĩ được dựng thành những bộ phim có giá trị nghệ thuật cao.