Những phản cảm nhìn từ lễ hội
"Biết rồi khổ lắm nói mãi" nhưng không nói thì mình cảm thấy ấm ức trước những điều rất phản cảm, thiếu văn hóa qua những lần đi lễ hội chùa chiền vào những ngày đầu xuân. Bao trùm lên lễ hội là khung cảnh chen lấn lộn xộn, là sự lấn át hoàn toàn của không khí chợ búa, tranh giành với sự tràn ngập tiền thật, tiền âm phủ cùng những lời cầu xin, khấn vái sặc mùi tài lộc, tiền bạc.
Không ít người có mặt trong đêm lễ hội đền Trần (Nam Định) đêm 13/2/2014 bây giờ nghĩ lại vẫn cảm thấy rùng mình khi hàng vạn người giẫm đạp lên nhau, nhảy qua hàng rào bảo vệ để tranh cướp lộc trong đền. Tại lễ hội chùa Bái Đính và nhiều đền chùa khác trong cả nước có các khách hành hương đến tham quan thì tiền lẻ nhét đầy tay và rơi ngập chân tượng. Không ít các chân tượng bị vẹt mòn vì người kia cầm, người khác nắm để được hưởng sự ưu ái độ trì, bao dung che chở của thần linh.
Điều đáng buồn hơn tại chùa Hương Tích (Can Lộc, Hà Tĩnh) lại xảy ra nhóm thanh niên thanh toán lẫn nhau. Một thanh niên đã dùng dao đâm chết bạn ngay trên đường hành hương vào chùa. Máu chảy đầm đìa cả đường đi, khiến bao nhiêu người hoảng loạn la hét. Chỉ một hình ảnh ấy thôi đủ nói lên những gì về văn hóa lễ chùa đáng "báo động đỏ" đối với các nhà quản lý. Chùa Hương Tích này đã bao nhiêu lần báo chí lên án gay gắt về sự lộn xộn trong những ngày lễ chùa, nào chặt chém tiền hành khách, nào ô nhiễm môi trường, nào xô đẩy nhau lúc mua vé đi cáp treo, nhưng xem chừng trật tự năm nay vẫn không có gì sáng sủa. Đã thế lại còn phát sinh thêm những dịch vụ thu tiền của tư nhân với những giá rất "trời ơi" và vô lý.
Xưa nay, nói đến lễ hội mùa xuân là người ta nghĩ ngay đến không khí vui tươi, nơi mọi người du ngoạn, thưởng thức khung cảnh bình yên nơi cửa Phật, cửa đền để mong sự an khang và may mắn. Nhưng điều rất đáng buồn là lễ hội ngày nay đã bị biến tướng rất nhiều. Chốn cửa phật, cửa đền vốn thâm nghiêm thanh tịnh đã trở thành chốn trần tục để cho người đi lễ tranh nhau cầu xin, mua bán lợi lộc, quan tước, thậm chí cầu xin cả những điều phi pháp.
Đó là những biểu hiện hoàn toàn trái với giáo lý đạo Phật, trái với tinh thần tôn vinh tưởng nhớ đến các bậc tiền nhân nơi đền chùa, miếu mạo luôn đề cao chữ Tâm, đề cao sự từ bi, hỷ xả, coi thường lợi lộc. Một điều đáng lo ngại là dường như căn bệnh này đã bột phát từ lâu và nó cứ âm ỉ dai dẳng kéo từ năm này sang năm khác, như một "thứ dịch cúm" về đạo lý của xã hội nhưng chưa bác sĩ và thuốc kháng sinh nào tẩy trừ được.
Ai cũng biết những kẻ gieo nên "dịch cúm" này không ai khác là những hành khách tham gia lễ hội, trong đó đâu chỉ có dân thường mà còn nhiều cán bộ, đảng viên, công nhân, thầy giáo... đủ mọi thành phần, mọi lứa tuổi, mọi đẳng cấp khác nhau.
Đánh giá về tình trạng lễ hội biến tướng hiện nay có 2 biểu hiện chính: Đó là sự trần tục và thương mại hóa. Có nghĩa là những chuyện mua bán chạy chọt, tranh cướp ở ngoài đời đã được những người đi lễ bê nguyên vào thực hành ở chốn đền miếu, chùa chiền, dù hình thức có biến tướng: Thay vì những phong bì hối lộ là tiền lẻ hay vàng mã, tiền giấy và những mâm lễ cầu kỳ theo triết lý "trần sao âm vậy". Nhưng dù hình thức có biến tướng thì bản chất của tâm lý xin xỏ, chạy chọt, mua bán lợi lộc, quan tước cũng không thay đổi. Điều đó cũng phản ánh sự xuống cấp tha hóa trầm trọng của đạo đức xã hội; sự khủng hoảng lòng tin trong một bộ phận không nhỏ nhân dân trong những năm gần đây, đã được phản ánh đầy đủ, trung thực vào chốn đền chùa thiêng liêng.
Tình trạng nêu trên cũng cho thấy những biện pháp mà các cơ quan chức năng đã áp dụng nhằm thiết lập trật tự trong các lễ hội cho đến nay vẫn chưa đem lại kết quả thực sự. Do vậy không thể bình tâm, vô cảm trước những hành vi bất nhã này. Chính vì vậy, sau mùa xuân năm Giáp Ngọ này, chúng ta cần phải chấn hưng ngay đạo đức văn hóa đang suy thoái từ lễ hội. Muốn vậy, chúng ta phải có những biện pháp đồng bộ, quyết liệt, với quy định thể chế thật nghiêm khắc và công tác kiểm tra, thanh tra cụ thể hơn nữa