Thị trường ca khúc nhạc trẻ: Những mảng màu sáng tối

1.Ấn tượng nhất trong liveshow tháng 4 Bài hát yêu thích phải kể đến ca khúc "Tìm" do nhạc sĩ Phạm Toàn Thắng sáng tác, Văn Mai Hương và Trúc Nhân biểu diễn. Hai gương mặt trẻ bước ra từ cuộc thi tìm kiếm tài năng âm nhạc "Thần tượng âm nhạc Việt Nam - Việt Nam Idol" và "Giọng hát Việt - The Voice of Việt Nam" là Văn Mai Hương và Trúc Nhân đã gây được cảm tình ngay từ lần đầu tiên kết hợp chung. Trước đó, ca khúc này đã dẫn đầu về tổng bình chọn (7,07%), trong tổng số 12 ca khúc lọt vào danh sách biểu diễn liveshow tháng 4. "Tìm" có sự kết hợp của nhiều yếu tố để thành một bản "hit" trong giới trẻ. Đó là ý tưởng hay, âm nhạc "chất" và ca sĩ thể hiện "hot".

Khách mời bình luận của chương trình là MC Thảo Vân, nhà thơ - nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha, nhà báo Đặng Thị Phương Thảo cũng bị "Tìm" thuyết phục. MC Thảo Vân nói rằng, "khi nghe xong bài hát này, tôi tự nhủ, sẽ luôn trân trọng, không đánh mất những gì đã có để phải tìm trong nuối tiếc".

"Tìm" chỉ là một trong nhiều ca khúc "ăn khách" của chàng nhạc sĩ 27 tuổi Phạm Toàn Thắng. Trước đó, chàng trai này đã có "Dấu mưa", "Lạc", "Uống trà" rất thành công. Và thật bất ngờ, trong chương trình "Nhân tố bí ẩn - X factor", tập thứ hai, lên sóng truyền hình hôm 13/4 vừa qua, Phạm Toàn Thắng xuất hiện và trình làng ca khúc "Muốn yêu", khiến giám khảo Hồ Ngọc Hà ngay lập tức muốn mua ca khúc này cho mình, còn ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng thì mong muốn được song ca một bài hát nào đó với Phạm Toàn Thắng.

Trong sân chơi "Bài hát yêu thích" tháng 4 thì ca khúc "Trót yêu" của nữ tác giả trẻ Phan Lê Ái Phương, do Trung Quân Idol thể hiện cũng ít nhiều gây được ấn tượng. Với giai điệu nhẹ nhàng như một bản tình ca, "Trót yêu" được đánh giá là cảm xúc và sâu lắng. Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha nhận định, "Trót yêu" là sản phẩm của một tác giả nữ vốn rất hiếm trong làng nhạc Việt, thể hiện được sự tìm tòi, trăn trở của người viết. Tuy nhiên, sáng tác chưa được lấp đầy bằng những trải nghiệm của thời gian nên có đôi chỗ cần phải gọt rũa".

Ca khúc "Tìm" do Trúc Nhân và Văn Mai Hương biểu diễn đã tạo được ấn tượng trong liveshow "Bài hát yêu thích" tháng 4/2014.

2. Nếu nhìn vào các bảng xếp hạng âm nhạc Việt Nam thời gian gần đây thì thấy rõ sự "lên ngôi" của nhạc trẻ. "Em của ngày hôm qua" do Sơn Tùng MT-P sáng tác và biểu diễn đã trở thành ca khúc được yêu thích nhất sân chơi "Bài hát yêu thích" tháng 2/2014. Mặc dù phải "nhường" vị trí cao nhất cho "Quê em mùa nước lũ" (sáng tác Tiến Luân do "giọng ca nhí" Phương Mỹ Chi thể hiện vào tháng 3/2014) nhưng "Em của ngày hôm qua" vẫn nhận được số phiếu bình chọn khá cao và đứng ở vị trí thứ hai trên bảng xếp hạng.

Trên trang web chính thức của Bài hát yêu thích, tính đến thời điểm này, trong top 10 bài hát được yêu thích nhất có đến 6 ca khúc nhạc trẻ, gồm "Em của ngày hôm qua", "Vết mưa" (sáng tác và biểu diễn Vũ Cát Tường), "Về với lúa" (sáng tác Issac Thái, biểu diễn Yasuy), "Trót yêu", "Tìm" và "Em về giữa mênh mông đất trời" (sáng tác và biểu diễn: nhóm Kop Band).

Không chỉ có sân chơi Bài hát yêu thích, nhiều sân chơi ca nhạc khác cũng chứng kiến sự "đổ bộ" và thăng hoa của nhiều ca khúc nhạc trẻ. Ca khúc "Bác làm vườn và con chim sâu" (sáng tác Lê Đức Hùng, biểu diễn Trúc Nhân) khi tham gia Bài hát Việt năm 2013 đã giành được ba giải thưởng của tháng là "Bài hát của tháng", "Nhạc sĩ phối khí hiệu quả nhất" và "Ca sĩ trình diễn xuất sắc nhất". Ca khúc được đánh giá cao về sự tìm tòi, mới mẻ trong đề tài cũng như hình thức thể hiện này cũng giành được "Giải thưởng sáng tạo" của Bài hát Việt năm 2013.

Ca khúc "Người em đã yêu" của nhạc sĩ trẻ Thành Vương, do Á quân Việt Nam Idol 2012 Hoàng Quyên biểu diễn nhận được nhiều lời khen ngợi từ khán giả. Nhạc sĩ Đỗ Bảo nhận xét, đây là ca khúc "khá hoàn chỉnh và thời thượng". "Vì em đã yêu" giành giải thưởng Bài hát yêu thích nhất năm 2013 do khán giả bình chọn.

Mấy năm trở lại đây, sân chơi Bài hát Việt trở thành "bệ phóng" cho nhiều nhạc sĩ trẻ bước vào con đường sáng tác chuyên nghiệp. Phần lớn các tác giả trẻ đã giành ngôi vị cao nhất của Bài hát Việt: Nguyễn Xinh Xô với "Đồng hồ treo tường" (2009), Mai Khôi với "Việt Nam" (2010), Thành Vương với "Ký ức mùa đông" (2011), Đinh Mạnh Ninh với "Mùa yêu đầu" (2012), Phạm Hải Âu với ca khúc "Vì em nhớ anh" (2013).

Giải thưởng âm nhạc cống hiến - một trong những giải thưởng âm nhạc uy tín và được mong chờ nhất của làng nhạc Việt năm nay cũng một lần nữa bị "tấn công" bởi nhạc trẻ. Ở hạng mục đề cử ca khúc của năm, cả bốn đề cử đều là những ca khúc nhạc trẻ đã được công chúng yêu mến thời gian vừa qua. Đó là "Bác làm vườn và con chim sâu", "Chạy mưa" (sáng tác Phạm Toàn Thắng, biểu diễn Nguyễn Đình Thanh Tâm), "Tình yêu mầu nắng" (sáng tác Phạm Thanh Hà, biểu diễn Đoàn Thúy Trang, rapper Big Dady) và ca khúc "Vết mưa".

3. Đánh giá một cách khách quan thì nhạc trẻ đã có những bước chuyển biến tích cực. Những gương mặt nhạc sĩ trẻ, "đa zi năng" đã cho ra đời nhiều ca khúc mới mang hơi thở của cuộc sống đương đại và phù hợp với thị hiếu của người trẻ. Tuy nhiên, cũng phải thấy rằng, những mảng sáng chưa "đủ mạnh" để lấn át hết những gam màu tối của dòng nhạc này. Chủ để được khai thác nhiều nhất của nhạc trẻ là tình yêu và đó thường là sự chia tay, nhớ nhung, sầu não trong khi mảng đề tài xã hội ít được khai thác hoặc khai thác "chưa tới".

Ngôn ngữ trong nhạc trẻ có xu hướng bị tầm thường hóa, thiếu chất thơ. Nhiều người thậm chí còn cho rằng, họ bị "ngộ độc" vì ngôn từ trong sáng tác của nhiều người trẻ. Bài hát yêu thích tháng 2/2014 "Em của ngày hôm qua" là một ví dụ. Ngoài giai điệu dễ nghe, dễ hát và vui nhộn thì ngôn từ lại quá "ngô nghê", thỉnh thoảng được "chêm" vào những câu hát tiếng Anh. Đoạn điệp khúc của bài hát này có đoạn: "Eh eh eh/ Em đang nơi nào/ Can you feel me/ Can you feel me/ Eh eh eh/ Đừng vội vàng em hãy là em của ngày hôm qua/ Uh /Xin hãy là em của ngày hôm qua/ Uh/ Đừng bỏ mặc anh một mình nơi đây/ Uh/ Dừng lại và xóa nhẹ ký ức/ Uh/ Chìm đắm vào những lời ca êm dịu thuở nào". Bài hát "Cơn mưa ngang qua" một thời làm mưa, làm gió trên cộng đồng mạng của Sơn Tùng MT - P cũng có ca từ không mấy thiện cảm như "My girl em quên đi bao nhiêu/ My girl em quên đi bao lâu/ My girl em quên đi cuộc tình mà anh trao em, thôi thôi em đi đi đã hết rồi…".

Dạo qua các ca khúc nhạc trẻ đình đám được giới trẻ yêu thích, không khó để tìm ra những ca khúc "thảm họa", có lời hát nhố nhăng như "Bên anh em không có tương lai" của nhóm nhạc HKT, rồi "Làn da nâu" (sáng tác Nhật Đăng), "Người ấy và tôi em phải chọn" (sáng tác Nhất Trung), "Hận người đàn bà vì tiền quên tình" (sáng tác Duy Biên), rồi "Người đàn ông không cần đàn bà" (sáng tác Đình Văn), "Kiếp xì ke", "Kiếp cá độ", "Kiếp đánh đề" của Hồ Minh Duy, "Chợt khóc" (sáng tác Huỳnh Phong), "Điện thoại yêu sim" (sáng tác Nhất Trung)…

Một vấn đề nữa đang thiếu trong sáng tác của những người trẻ là tính dân tộc. Dường như không mấy ca sĩ trẻ nào đưa được tinh thần dân tộc vào các ca khúc. Nếu có, chỉ dừng lại ở mức độ kiểu như "vọng cổ teen" mấy năm trước. Đây có lẽ là một sự thiếu hụt đáng tiếc của nhạc trẻ. Có người nói rằng, đi đến tận cùng dân tộc sẽ gặp thế giới bởi chỉ có cái riêng, "chất" riêng của dân tộc mới là "hộ chiếu" để hội nhập văn hóa quốc tế. Có lẽ vẫn là quá xa vời để nói đến một nền nhạc trẻ đủ sức gánh vác "sứ mệnh lịch sử" của hội nhập văn hóa quốc tế, nhưng cần phải có niềm tin và những định hướng thẩm mỹ đúng đắn cho cả người sáng tác và người thưởng thức dòng nhạc này