Hàng loạt vi phạm trong quản lý nhà, đất được Kiểm toán Nhà nước điểm tên

• Lãng phí trong quản lý nhà, đất công ở TP Hồ Chí Minh

Chưa xử lý dứt điểm tình trạng bị lấn chiếm về nhà, đất đai kéo dài

Báo cáo nêu rõ, một số bộ, cơ quan trung ương chưa xử lý dứt điểm tình trạng bị lấn chiếm về nhà, đất kéo dài qua các năm. Cụ thể, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội - Bộ Giáo dục và Đào tạo: Ô số 4 diện tích 124,25m2 do 6 hộ gia đình lấn chiếm, ô số 13 với diện tích 4.843,6m2 do Công ty ICD sử dụng cho thuê ở mặt tiền sát cổng parabol (2.188,3m2), ngoài ra còn có các hộ dân và ông Trịnh Văn Tiến lấn chiếm trái phép một phần diện tích sau nhà D9. Ngày 1/7/2015, UBND TP Hà Nội đã có Quyết định số 3036/QĐ-UBND về việc thu hồi đối với diện tích trên, tuy nhiên đến thời điểm kiểm toán vẫn chưa thu hồi được.

Thuộc Bộ Giao thông Vận tải, Cơ sở Đào tạo Lái xe phường Phú Thịnh, Sơn Tây thuộc Trường Cao đẳng GTVT Trung ương I có 140,5m2 bị gia đình người dân chiếm dụng từ năm 1996. Bộ Nội vụ chưa hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất 2 đơn vị thuộc Cục Văn thư lưu trữ nhà nước (Trung tâm LTQG II - 113 Đông Hưng Thuận, quận 12, TP Hồ Chí Minh, Trung tâm LTQG IV - K2 Đà Lạt) giao cho cán bộ, viên chức sử dụng đến nay chưa thu hồi được. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn thì Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam có 407,2ha đất lấn chiếm; Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Miền Nam có 241,6ha đất đang tranh chấp...

Chưa hoàn thành việc sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước có Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, đến thời điểm 31/12/2019 mới có 114/505 cơ sở nhà đất đã thực hiện rà soát, kê khai, sắp xếp lại nhà đất (tương đương 22,5%), trong đó mới có 99 cơ sở nhà đất đã được Bộ Tài chính phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý tài sản công là nhà đất. Ủy ban Dân tộc có 4 cơ sở nhà đất đang quản lý sử dụng nhưng trong đó 1 cơ sở (80-82 Phan Đình Phùng) chưa được cấp có thẩm quyền giao quyền sử dụng đất, 2 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại...

Đáng chú ý, ngay cả Bộ Tài nguyên Môi trường cũng chưa thực hiện đầy đủ nhiệm vụ về lập báo cáo kê khai và đề xuất phương án sắp xếp lại, xử lý đối với 87/680 cơ sở nhà, đất đang quản lý, sử dụng, gửi cơ quan quản lý cấp trên theo quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị định số 167/2017/NĐ-CP.

Kết quả kiểm toán cũng nêu rõ, hiệu quả sử dụng tài sản là nhà, đất chưa cao là Toà án nhân dân tối cao với 9 cơ sở nhà, đất dôi dư đang làm thủ tục bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất đã có văn bản cho phép bán của Bộ Tài chính, đến nay chưa thực hiện xong. Cục Hàng không Việt Nam đang quản lý cơ sở đất số 200/10/2 phố Nguyễn Sơn, phường Bồ Đề, quận Long Biên, Hà Nội diện tích 9.075,8m2, với mục đích làm khu thể dục thể thao của ngành, song việc giao quản lý và sử dụng cơ sở đất chưa phát huy hiệu quả, Cục đã có văn bản gửi Bộ GTVT về phương án hoàn trả lại cho địa phương nhưng đến nay chưa nhận được văn bản trả lời.

Các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, BT tiếp tục bộc lộ hạn chế

Chưa dừng lại, báo cáo kiểm toán các dự án đầu tư theo hình thức BOT, BT năm 2020 cũng cho thấy, ngoài các hạn chế, sai sót chung trong quá trình đầu tư, công tác quản lý các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, BT còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế. 

Cụ thể, đối với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT, phương án tài chính xác định thời gian thu phí hoàn vốn còn một số chỉ tiêu chưa được cập nhật để phù hợp với thực tế phát sinh định kỳ theo quy định; một số yếu tố trong phương án tài chính đã thay đổi trong quá trình thực hiện dự án song nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có thẩm quyền chưa điều chỉnh hợp đồng BOT; chưa quy định nguyên tắc và điều kiện điều chỉnh lãi suất vốn vay trong phương án tài chính; dự án xuất hiện nhiều yếu tố thay đổi ảnh hưởng đến tính khả thi của dự án nhưng các bên chưa xem xét kịp thời trình cấp có thẩm quyền điều chỉnh dự án theo quy định; dự án đưa vào vận hành nhưng các bên chưa thỏa thuận dự toán chi phí quản lý thu phí làm cơ sở thực hiện, chậm lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng;...

Kết quả kiểm toán kiến nghị xử lý 1.128,46 tỷ đồng, có 1 dự án BOT thời gian thu phí hoàn vốn sau khi cập nhật lại kết quả kiểm toán giảm 23 tháng so với phương án ban đầu.

Với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT: Lập và phê duyệt tổng mức đầu tư (TMĐT) chưa chính xác, không kịp thời cập nhật chỉ số giá để tính lại chi phí dự phòng làm tăng TMĐT; nhà đầu tư góp vốn không đủ theo hợp đồng BT; phương án tài chính điều chỉnh được phê duyệt có một số chi phí là tạm tính, một số chi phí chưa được cập nhật chính xác; cơ quan nhà nước có thẩm quyền không xây dựng chi tiết kế hoạch giám sát dự án, thiếu sự kiểm tra giám sát việc bỏ vốn và huy động vốn của nhà đầu tư, ký phụ lục hợp đồng BT chưa phù hợp thẩm quyền; ủy quyền ký hợp đồng BT đối với dự án đầu tư thuộc nhóm A không phù hợp quy định; ký hợp đồng bảo hiểm trong đó loại trừ trách nhiệm bảo hiểm một số trường hợp không đúng quy định...

Kết quả kiểm toán kiến nghị xử lý tài chính 1.801,86 tỷ đồng, trong 10 dự án BT được kiểm toán có 1 dự án kiểm toán có tỷ lệ xử lý trên 49% giá trị được kiểm toán, 1 dự án có tỷ lệ xử lý trên 20% giá trị được kiểm toán.