“Loại” Công ty Thành Long là trái luật

Để dư luận có cái nhìn đầy đủ hơn về vụ việc này, PV Báo CAND đã có cuộc trao đổi với Luật sư, Thạc sỹ Phạm Thanh Bình, Giám đốc Công ty Luật Bảo Ngọc - Đoàn Luật sư TP Hà Nội về một số vấn đề pháp lý liên quan đến vụ việc.

PV: Thưa luật sư, dư luận xã hội và doanh nghiệp tỉnh Sơn La đang rất bức xúc về việc UBND tỉnh Sơn La chỉ định Công ty CP Đầu tư Tài chính FICO là đơn vị đầu tư, thăm dò, khai thác cát trên sông Mã mà đáng lẽ phải thực hiện việc đấu thầu công khai? Dưới góc độ pháp lý, luật sư có thể cho biết theo quy định của pháp luật, vụ việc trên dựa trên căn cứ nào?

LS, ThS Phạm Thanh Bình: Theo thông tin đã được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng thì việc thăm dò, khai thác cát trên dòng sông Mã được thực hiện theo Quyết định số 201/QĐ-UBND ngày 25-01-2013 của UBND tỉnh Sơn La. Đây là dự án do doanh nghiệp tự chủ về tài chính, năng lực, kỹ thuật thực hiện; không sử dụng vốn Nhà nước nên hoạt động này không nằm trong diện phải thực hiện đấu thầu theo quy định của pháp luật. Việc thăm dò, khai thác cát là tài nguyên khoáng sản phải tiến hành theo đúng các quy định của Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 ngày 17-11-2010; Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 09-03-2012 hướng dẫn thi hành luật khoáng sản …

PV: Vậy pháp luật quy định thế nào về điều kiện để cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản?

LS, ThS Phạm Thanh Bình: Việc cấp giấy phép thăm dò khoáng sản được quy định cụ thể tại Điều 40 Luật Khoáng sản, theo đó: “Tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép thăm dò khoáng sản phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền lựa chọn theo quy định tại Điều 36 của Luật này hoặc trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản ở khu vực chưa thăm dò theo quy định của Luật này; nếu tổ chức, cá nhân không có đủ điều kiện hành nghề … thì phải có hợp đồng với tổ chức có đủ điều kiện hành nghề thăm dò khoáng sản …;

b) Có đề án thăm dò phù hợp với quy hoạch khoáng sản; đối với khoáng sản độc hại còn phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép bằng văn bản;

c) Có vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 50% tổng vốn đầu tư thực hiện đề án thăm dò khoáng sản”.

Cũng theo quy định tại khoản 2 Điều 53 Luật Khoáng sản, tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép khai thác khoáng sản phải có đủ các điều kiện sau đây:

“a) Có dự án đầu tư khai thác khoáng sản ở khu vực đã thăm dò, phê duyệt trữ lượng phù hợp với quy hoạch quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều 10 của Luật này. Dự án đầu tư khai thác khoáng sản phải có phương án sử dụng nhân lực chuyên ngành, thiết bị, công nghệ, phương  pháp khai thác tiên tiến phù hợp; đối với khoáng sản độc hại còn phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép bằng văn bản;

b) Có báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường;

c) Có vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án đầu tư khai thác khoáng sản”.

PV: Thế còn việc lựa chọn tổ chức, cá nhân có đủ điều kiện để cấp giấy phép thăm dò khoáng sản ở khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản được quy định như thế nào, thưa Luật sư?

LS, ThS Phạm Thanh Bình: Theo Điều 13 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP ngày 9-3-2012 hướng dẫn thi hành Luật Khoáng sản thì việc lựa chọn tổ chức, cá nhân để cấp giấy phép thăm dò khoáng sản ở khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản  được thực hiện như sau:

“2. Trường hợp hết thời gian thông báo … mà có từ hai tổ chức, cá nhân trở lên đã đủ điều kiện… nộp hồ sơ đề nghị thăm dò khoáng sản thì tổ chức, cá nhân được lựa chọn để cấp giấy phép thăm dò khoáng sản khi đáp ứng được nhiều nhất các điều kiện sau đây:

a) Tại thời điểm xét hồ sơ, có vốn chủ sở hữu chiếm tỷ lệ lớn nhất so với tổng vốn đầu tư để thực hiện đề án thăm dò.

b) Là tổ chức, cá nhân đã tham gia vốn đầu tư điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản ở khu vực dự kiến cấp giấy phép thăm dò khoáng sản.

c) Có cam kết sau khi thăm dò có kết quả sẽ khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ cho nhu cầu sản xuất trong nước phù hợp với quy hoạch khoáng sản đã được phê duyệt.

3. Trường hợp các tổ chức, cá nhân đề nghị cấp giấy phép thăm dò khoáng sản đều đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 2 Điều này thì tổ chức, cá nhân nào nộp hồ sơ trước tính theo thời điểm ghi trong phiếu tiếp nhận hồ sơ sẽ được lựa chọn để cấp giấy phép thăm dò khoáng sản”.

PV: Từ những thông tin đã được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng, đối chiếu các quy định của pháp luật nói trên, luật sư có nhận xét gì về việc UBND tỉnh Sơn La chỉ định Công ty CP Đầu tư tài chính FICO là đơn vị đầu tư, thăm dò, khai thác cát trên sông Mã trong khi công ty này không hề có hồ sơ đến gửi các cơ quan chức năng của tỉnh Sơn La xem xét trước khi được chỉ định?

LS, ThS Phạm Thanh Bình: Theo nguồn tin từ báo chí và phát ngôn của những người có thẩm quyền thuộc các cơ quan tỉnh Sơn La, tính đến ngày 24-7-2015, Sở TNMT - cơ quan tham mưu cho UBND tỉnh Sơn La đã nhận được hồ sơ năng lực của 6 doanh nghiệp tham gia dự án (không có Công ty CP Đầu tư tài chính FICO).

Trong số những doanh nghiệp gửi hồ sơ đề nghị được cấp phép thăm dò, khai thác cát theo chủ trương của tỉnh, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng Thành Long là đơn vị đủ điều kiện như chính nhận xét bằng văn bản của Giám đốc Sở TNMT tỉnh Sơn La. Tuy nhiên, sau đó Công ty Thành Long lại không được chỉ định thực hiện việc đầu tư thăm dò, khai thác mà thay vào đó là Công ty CP Đầu tư tài chính FICO là đơn vị “chen ngang” nhưng lại được lựa chọn để đầu tư thực hiện vụ việc trên.

Đối chiếu quy định tại Điều 13 Nghị định 15/2012/NĐ-CP nói trên thì có thể thấy rõ là UBND tỉnh Sơn La đã không tuân thủ pháp luật. Tôi chưa rõ đằng sau sự việc này là gì nhưng về mặt pháp lý mà nói thì việc UBND tỉnh Sơn La không tuân thủ pháp luật nên đã gây ra những sự ồn ào, bức xúc trong dư luận là điều dễ hiểu, thậm chí còn có thể xảy ra những hậu quả xấu hơn nữa về tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn và trong lĩnh vực quản lý nhà nước về khai thác khoáng sản ở địa phương này.

PV: Theo luật sư, trong vụ việc này có đủ căn cứ để xác định các cơ quan chức năng của tỉnh Sơn La có dấu hiệu lạm quyền hay không? Cần có những giải pháp nào để hạn chế tình trạng này?

LS, ThS Phạm Thanh Bình: Như đã phân tích ở trên, việc không có hồ sơ của Công ty FICO gửi đến các cơ quan chức năng tỉnh Sơn La nhưng UBND tỉnh lại chỉ định đơn vị này được thực hiện dự án là điều không phù hợp với quy định của pháp luật. Để kết luận có sự lạm quyền hay “lợi ích nhóm” trong vụ việc này hay không thì có lẽ chính những người có thẩm quyền, liên quan đến vụ việc là người biết rõ nhất điều này.

Để làm rõ những khuất tất xung quanh vụ việc, theo tôi điều cần thiết, cấp bách lúc này là những doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có liên quan cần sớm có văn bản đề nghị Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra, kiểm tra toàn diện đối với hoạt động chỉ định nhà đầu tư thăm dò, khai thác cát trên sông Mã để có câu trả lời thỏa đáng nhất cho người dân và doanh nghiệp, lấy lại niềm tin đang dần bị đánh mất nơi UBND tỉnh Sơn La.

PV: Xin cảm ơn luật sư về cuộc trao đổi này!