Nguy cơ “xóa sổ” một thắng cảnh vì… xây thủy điện

• Giải chạy cho người yêu chạy bộ và thích khám phá các thắng cảnh Việt Nam
• Nhiều công trình xây dựng trái phép tại di tích, danh lam thắng cảnh
• Thắng cảnh Việt Nam trên phim - Thiên đường ngay ở quanh ta

Hàng chục năm nay, thác Năm Tầng không chỉ là địa điểm du lịch nổi tiếng đối với du khách trong và ngoài tỉnh Đắk Nông mà còn là niềm tự hào của người dân địa phương. Là thác nước có độ cao hàng chục mét, nước chảy quanh năm, bao bọc xung quanh là rừng cây xanh mướt. Theo số liệu thống kê của UBND huyện Đắk Rlấp, mỗi năm tại địa điểm thắng cảnh này đón hàng chục nghìn lượt du khách ghé thăm, đặc biệt là trong những dịp lễ, tết. Tuy nhiên, thác nước này đang có nguy cơ bị “xoá sổ” khi UBND tỉnh Đắk Nông vừa cho khởi động lại dự án xây dựng thuỷ điện Đắk Rkéh, vị trí nằm trên phía thượng nguồn, cách đỉnh thác chưa đầy 200 mét.

Theo tìm hiểu của phóng viên, năm 2011, UBND tỉnh Đắk Nông cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty CP Thủy điện Đắk Nông để xây dựng Nhà máy Thủy điện Đắk Rkéh. Dự kiến nhà máy có công suất 5 MWh, tổng vốn đầu tư gần 130 tỷ đồng. 

Vị trí xây dựng cách đỉnh thác Năm Tầng khoảng 200 mét về phía thượng nguồn và chiếm dụng khoảng 268ha đất, phần lớn là diện tích đất rừng thuộc Ban Quản lý rừng phòng hộ Nam Cát Tiên. Tuy nhiên, do chủ đầu tư thiếu nguồn lực cùng với một số vướng mắc khác nên công trình không được triển khai. Đến tháng 10-2015, UBND tỉnh Đắk Nông đồng ý thay đổi chủ đầu tư xây dựng Nhà máy Thủy điện Đắk Rkéh là Công ty CP Thủy điện Đại An (viết tắt Công ty Đại An). UBND tỉnh Đắk Nông cũng ra hạn định khởi công dự án là ngày 1-1-2017. 

Quá thời hạn trên công ty không khởi công theo quy định, tỉnh sẽ thu hồi chủ trương đầu tư và không chịu trách nhiệm về các khoản chi phí mà công ty bỏ ra để thực hiện dự án. Sau đó, chủ đầu tư mới cũng không triển khai xây dựng dự án theo đúng tiến độ nhưng vào tháng 6-2018, Công ty Đại An lại được Sở Kế hoạch và Đầu tư Đắk Nông giãn tiến độ triển khai xây dựng dự án sang đầu 2019 đến cuối 2020.

Sau hơn 10 năm “án binh bất động”, vào những ngày đầu tháng 5-2019, nhà đầu tư đã bắt đầu tập kết nhiều trang thiết bị, máy móc tại công trường để chuẩn bị cho việc khởi công công trình. Việc chủ đầu tư khởi động lại công trình đã khiến nhiều người dân địa phương nơi đây hết sức lo ngại trước một thắng cảnh bị biến mất.

Ông Nguyễn Văn Nhanh (68 tuổi, trú tại thôn 6, xã Hưng Bình) cho biết, hơn một tháng nay, kể từ khi nhà thầu thi công tập kết máy móc, vật liệu gần khu vực thác Năm Tầng để chuẩn bị xây dựng công trình thủy điện, gia đình ông rất hoang mang, lo lắng. “Là người dân gắn bó với mảnh đất này từ khi mới được “khai thiên lập địa” nên tôi cảm thấy rất tiếc nuối, và sẽ là “có lỗi” với thế hệ sau nếu hôm nay không giữ lại được vẻ đẹp tự nhiên của thác Năm Tầng. Chúng tôi mong muốn ngành chức năng xem xét, cân nhắc thật hợp lý. Bởi việc chọn công trình thủy điện thì sẽ khó giữ được thác nước, nhất là vẻ đẹp hoang sơ, tự nhiên của quần thể thác ở vùng núi xa xôi này”, ông Nhanh nói.

Cùng chung tâm trạng, ông Trần Văn Hải (52 tuổi, trú tại thôn 8, xã Đắk Sin) cho hay, trong vòng khoảng 7 đến 8 năm trở lại đây, lượng khách du lịch trong và ngoài tỉnh đến tham quan thác Năm Tầng ngày càng nhiều. “Thác Năm Tầng là một thắng cảnh đẹp được thiên nhiên ban tặng hiếm có bởi nó không chỉ có giá trị về mặt du lịch mà còn là nguồn nước tưới tiêu cho hàng trăm ha cây trồng của người dân trong vùng. Tại sao chính quyền địa phương không đầu tư vào việc phát triển du lịch vì như thế vừa giữ được vẻ đẹp tự nhiên, vừa tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương”, ông Hải băn khoăn.

Trong khi đó, ông Trần Ngọc Trường, Chủ tịch UBND xã Hưng Bình cho biết, trước việc dự án thủy điện trên đỉnh thác được tái khởi động, mong muốn của chính quyền địa phương là các ngành chức năng cần thẩm tra kỹ lưỡng phương án tích nước, phát điện của công trình thủy điện. “Làm thế nào để đảm bảo nguồn nước ổn định cho thác Năm Tầng nhưng vẫn gìn giữ được vẻ đẹp tự nhiên của thắng cảnh này”, ông Trường mong muốn. 

Còn bà Hoàng Thị Quyên, Chủ tịch UBND xã Đắk Sin lại cho rằng, từ vị trí đặt nhà máy thủy điện Đắk Rkéh đến thác Năm Tầng khó đảm bảo cả hai nội dung là vận hành thủy điện và khai thác điểm du lịch. “Việc xây dựng nhà máy thuỷ điện không chỉ ảnh hưởng đến cảnh quan thiên nhiên mà còn ảnh hưởng đến việc hàng trăm hộ dân có diện tích trồng lúa, hoa màu phía thượng nguồn. Mong các cơ quan chức năng cần có thẩm định, đánh giá một cách hài hoà để tránh xảy ra những điều đáng tiếc sau này”, bà Quyên nói.

Trong khi đó, đại diện Công ty Đại An cho hay, sau khi mua lại dự án, công ty đã điều chỉnh từ diện tích chiếm dụng hơn 260ha còn 19ha để không ảnh hưởng đến đất rừng và đất lúa nước. “Việc xây dựng nhà máy thủy điện sẽ tăng cường mỹ quan cho thác chứ không phải mất mỹ quan như người dân phản ánh. Cụ thể, sau khi xây dựng, nhà máy thủy điện và đường ống dẫn nước sẽ là 1 điểm tham quan mới. Đồng ý chặn dòng nước nhưng đập bé tí, dùng van sẽ điều tiết dòng nước xuống thác. Riêng đường ống đi không đụng gì đến cảnh quan thác, không ảnh hưởng đến môi trường”, đại diện công ty này quả quyết.

Trao đổi với phóng viên về vấn đề trên, ông Ngô Thế Tùng, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Đắk Nông cho biết, sở dĩ dự án chậm triển khai là do nhiều nguyên nhân mà trong đó, nguyên nhân chính là Sở ràng buộc một số yêu cầu đối với chủ đầu tư như: làm thuỷ điện phải bảo đảm được cảnh quan tự nhiên, duy trì nguồn nước, không phá vỡ du lịch… 

“Dự án trước đây đã được đánh giá tác động môi trường nhưng năm 2015, dự án được chuyển nhượng lại cho Công ty Đại An và có nhiều điều chỉnh quy định pháp luật cũng như thay đổi nên nhất thiết phải đánh giá lại. Trước luồng dư luận phản ánh của người dân, hiện lãnh đạo tỉnh đang chỉ đạo các đơn vị liên quan rà soát, đánh giá toàn diện dự án này”, ông Tùng thông tin.