Bài cuối: Cần cuộc “đại phẫu” các dự án nông, lâm nghiệp

Đa phần còn lại tìm cách chạy chọt, xí phần, kiếm dự án để phá rừng, chiếm đất trục lợi, chuyển nhượng... và đã để lại những hậu quả đau lòng. Do đó, đã đến lúc các tỉnh Tây Nguyên cần một cuộc “đại phẫu” cho các dự án nông, lâm nghiệp này.

Xử lý tồn tại ở các dự án sản xuất nông, lâm nghiệp là một phần trong “bài toán” xử lý vấn đề rừng và đất rừng tại các tỉnh Tây Nguyên. Đây là vấn đề được Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng rất quan tâm. Chính phủ đã giao cho Ban Kinh tế Trung ương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và các tỉnh Tây Nguyên nghiên cứu giải pháp. Tuy nhiên, đến nay những tồn tại này phải thẳng thắn thừa nhận rằng, việc xử lý các dự án vi phạm còn thiếu quyết liệt ở một số địa phương.

Theo ông Lê Trọng Yên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông thừa nhận, trong suốt một thời gian dài rất nhiều dự án nông, lâm nghiệp để xảy ra hàng loạt sai phạm và để lại những hệ lụy nghiêm trọng. Các vi phạm này đã được thanh tra các cấp chỉ ra và đề nghị tỉnh thu hồi các dự án vi phạm. Nhưng tới nay, các vi phạm vẫn chưa được xử lý triệt để, nhiều nội dung trong kết luận thanh tra vẫn chưa được xử lý tới cùng.

“UBND tỉnh đã chỉ đạo cho các đơn vị thực hiện nghiêm túc các nội dung trong kết luận thanh tra. Sắp tới, UBND tỉnh sẽ bố trí nguồn lực và chỉ đạo các đơn vị thu hồi các dự án nông lâm nghiệp vi phạm theo quy định. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đề nghị cơ quan Công an vào cuộc, điều tra và xử lý nghiêm các đơn vị, tổ chức, cá nhân sai phạm. Không chỉ xử lý những sai phạm tại các doanh nghiệp mà những cán bộ, cá nhân sai phạm liên quan cũng cần phải xử lý nghiêm khắc”, ông Yên cho hay.

Cũng theo ông Yên, để giải quyết những tồn tại, vi phạm ở các dự án nông, lâm nghiệp, ngày 26-12-2018, UBND tỉnh Đắk Nông ban hành Quyết định số 2159 về việc phê duyệt phương án giải quyết các tồn tại trong công tác quản lý, bảo vệ rừng và diện tích đất lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh.

“Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có 22/55 dự án nông, lâm nghiệp bị thu hồi. Việc thu hồi các dự án cần nguồn lực, kinh phí rất lớn để thuê đơn vị tư vấn, đánh giá. Để thu hồi dự án cần rất nhiều thời gian, thực hiện đầy đủ các bước như: Tính toán tài sản đầu tư, yêu cầu bồi thường thiệt hại về rừng, xử lý sai phạm đất đai…”, ông Yên chia sẻ.

Không riêng gì ở Đắk Nông, một số dự án nông lâm nghiệp tại Đắk Lắk cũng gặp khó khi xử lý sai phạm của các doanh nghiệp được giao đất, giao rừng. Nguyên nhân chính là do chưa có chế tài mạnh để xử lý các doanh nghiệp đầu tư dự án để mất rừng. Tỉnh vẫn đang “loay hoay” trong việc xử lý trách nhiệm của những doanh nghiệp để rừng và tồn tại liên quan đến đất rừng bị lấn chiếm, tranh chấp.

Nói về những vướng mắc trong công tác xử lý sai phạm tại các dự án giao đất, giao rừng cho các doanh nghiệp hiện nay, chia sẻ với phóng viên Báo CAND, một lãnh đạo UBND tỉnh Đắk Lắk cho rằng “đây là việc lớn của tỉnh”. Vì thế, tỉnh này đã thành lập Ban Chỉ đạo do đồng chí Bí thư tỉnh làm Trưởng ban Chỉ đạo. Còn đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đắk Lắk cũng nêu quan điểm để giải quyết vướng mắc trên, việc cần thiết hiện nay là cần tổ chức điều tra, rà soát thực trạng, thống kê tình hình người dân lấn chiếm đất lâm nghiệp trên địa bàn.

Một thực tế hiện nay là ở góc độ quản lý Nhà nước, sau khi xảy ra sai phạm tại các dự án, nhiều cán bộ, lãnh đạo các cấp đã phải chịu những hình thức kỷ luật cả về Đảng, về chính quyền. Một số cán bộ còn bị truy tố, xử lý trách nhiệm hình sự. Nhưng đáng suy nghĩ là những doanh nghiệp buông lỏng quản lý, bảo vệ rừng thì gần như đứng ngoài cuộc về trách nhiệm.

Hàng ngàn hecta rừng bị phá, bị lấn chiếm dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện nhưng đến nay, chưa có đơn vị nào bồi thường thiệt hại về rừng (dân sự) và rất hiếm trường hợp bị xử lý hình sự. Điển hình như tại tỉnh Đắk Nông, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hơn 6.700ha rừng bị phá tại 44 dự án của 43 doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp xảy ra sai phạm, rừng bị phá với tỷ lệ lên đến 90-100% nhưng chưa được xử lý theo quy định của pháp luật.

Trao đổi về vấn đề này, TS Cao Thị Lý, Trường Đại học Tây Nguyên cho rằng, để xảy ra tình trạng tranh chấp đất nông lâm nghiệp, xảy ra mua bán, chuyển nhượng đất đai trong thời gian qua, suy cho cùng là có sự buông lỏng trong cách điều hành, quản lý của các công ty, doanh nghiệp được thuê đất và chính quyền địa phương, bởi nếu các địa phương quyết liệt hơn trong việc ngăn chặn và xử lý răn đe thì các trường hợp vi phạm đã không tràn lan như bây giờ. “Nói đúng ra là bấy lâu nay chúng ta vẫn chưa có thuốc đặc hiệu để xử lý “căn bệnh” buông lỏng trong quản lý, sử dụng đất nông, lâm nghiệp”,  tiến sỹ Lý phân tích.

Có thể nói những phát hiện sai phạm và xử lý sai phạm tại các đơn vị, doanh nghiệp được giao đất, giao rừng để thực hiện dự án nông lâm nghiệp hiện nay mới chỉ là phần ngọn. Nếu điều tra, xử lý nghiêm những sai phạm này một cách ráo riết, triệt để, tận gốc sẽ giúp lập lại trật tự nhưng quan trọng nhất lúc này, điều cần thiết là phải xem xét lại cách thức quản lý về mặt chính quyền địa phương, năng lực tài chính của các doanh nghiệp khi thực hiện việc giao đất, giao rừng.

Bên cạnh đó, các tỉnh Tây Nguyên cần đẩy mạnh công tác thanh trA, kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm những sai phạm, dấu hiệu sai phạm là yêu cầu cấp bách lúc này để lập lại trật tự trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng. Nếu có một bộ máy kiểm soát tốt, không dễ để những sai phạm xảy ra.