Chưa đủ điều kiện, mỏ cát vẫn hoạt động rầm rộ
Thời gian gần đây, người dân tại thôn Sô Ma Hang A (xã Ia Hiao, tỉnh Gia Lai) liên tục có ý kiến phản ánh về việc Công ty TNHH MTV Gia Duy (trụ sở tại: tổ 12, phường Pleiku, tỉnh Gia Lai) khai thác cát tại sông Ayun đoạn qua thôn, dẫn đến nguy cơ sạt lở toàn bộ diện tích đất người dân đang canh tác.
Bà Ksor H’Drot (SN 1967, trú thôn Sô Ma Hang A) cho biết: “Gia đình tôi có hơn 3 sào đất canh tác ở gần vị trí Công ty Gia Duy đang khai thác cát. Họ khai thác nhưng không thông báo cho người dân biết, chúng tôi sợ đất canh tác bị đổ sập hết xuống nước nếu họ tiếp tục khai thác cát”.
Cùng bức xúc trên, ông Rơ Ô Lẻh (SN 1955, trú thôn Sô Ma Hang A) cho hay, gia đình ông có 1 ha đất canh tác tại đây và đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. “Năm 2014, Công ty Gia Duy có hợp đồng thuê đất các hộ dân với thời hạn 5 năm để khai thác cát. Trong thời gian đó, công ty lấy cát bán làm đất đai sạt lở, chúng tôi không có đất canh tác”, ông Rơ Ô Lẻh cho biết.
“Hết thời hạn thuê đất này, công ty không khai thác cát nữa nên nước lũ về đã bồi đắp lại đất canh tác cho chúng tôi. Giờ họ tiếp tục khai thác, chúng tôi lo sợ đất canh tác sẽ trôi hết xuống sông. Chúng tôi đã làm đơn kiến nghị lên xã để được giải quyết các lo lắng”, ông Lẻh cho biết thêm.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, gần vị trí mỏ cát nói trên có diện tích khoảng 6ha là đất canh tác của 10 hộ dân đồng bào dân tộc Jrai sinh sống ở địa phương. Đây cũng là vị trí làm bến nước truyền thống của đồng bào nên khi khai thác cát, người dân rất lo lắng đất canh tác và bến nước sẽ bị ảnh hưởng hoặc xóa xổ.
Năm 2014, Công ty TNHH MTV Gia Duy được UBND tỉnh Gia Lai cấp giấy phép mỏ cát xây dựng tại vị trí nói trên và đến năm 2018 thì hết hạn. Cuối tháng 6/2025, mỏ cát này đã được UBND tỉnh Gia Lai (cũ) cấp giấy phép gia hạn khai thác khoáng sản.
Vào ngày 20/7, Đoàn kiểm tra của UBND xã Ia Hiao đã tiến hành kiểm tra mỏ cát nói trên và phát hiện tại đây đang hoạt động khai thác cát khi chưa đủ điều kiện theo quy định nên yêu cầu dừng hoạt động. Tuy nhiên, vào chiều 21/7, chúng tôi có mặt tại vị trí mỏ cát nói trên thì ghi nhận 1 ghe bơm cát, sàn cát đang hoạt động bình thường; gần đó còn có 1 máy múc hoạt động hết công suất để múc cát từ hố bơm đưa lên bờ.
Ngoài ra, cách vị trí ghe bơm cát đang hoạt động khoảng 50m, chúng tôi ghi nhận thêm bãi chứa cát đã được dọn sạch mặt bằng, nghi vấn một lượng lớn cát đã được bơm, tập kết tại đây và tuồn ra ngoài. Vị trí mỏ cát cũng chưa lắp đặt trạm cân, camera giám sát, cắm mốc… theo quy định.
Trao đổi với chúng tôi, ông Tôn Thất Tuấn, Phó Phòng Kinh tế xã Ia Hiao cho biết, công ty cung cấp giấy phép gia hạn khai thác khoáng sản số 436/GP-UBND ngày 26/6/2025 của UBND tỉnh Gia Lai (cũ) cấp, thời hạn gia hạn đến ngày 6/6/2031.
Tuy nhiên, địa phương không rõ theo giấy phép cũ thì công ty được cấp khối lượng khai thác bao nhiêu, đã khai thác bao nhiêu và đóng thuế tài nguyên chưa…Do đó, địa phương đang đề nghị công ty cung cấp toàn bộ hồ sơ liên quan trước khi đi vào hoạt động.
Đối với các lo lắng, kiến nghị của người dân, ông Tuấn cho biết đang phối hợp với các đơn vị liên quan xác minh, làm rõ nguồn gốc đất của các hộ dân để tránh xảy ra tranh chấp, ảnh hưởng an ninh trật tự trên địa bàn.
Trong khi đó, bà Võ Hoàng Lan, Chủ tịch UBND xã Ia Hiao cho biết, sau khi có thông tin phản ánh mỏ cát vẫn hoạt động khi cơ quan chức năng kiểm tra, yêu cầu dừng, địa phương đã có văn bản buộc Công ty TNHH MTV Gia Duy dừng hoạt động khai thác cát và cung cấp đầy đủ hồ sơ, giấy phép theo quy định. Sau khi hoàn thiện các thủ tục trên, công ty thông tin đến UBND xã để kiểm tra trước khi triển khai hoạt động khai thác cát tại địa phương.