Giao đất của người dân cho doanh nghiệp làm dự án khi chưa có quyết định thu hồi
TAND tỉnh Kiên Giang vừa có bản án số 116/2022/HC-ST về việc giải quyết khiếu kiện quyết định bồi thường, hỗ trợ, quyết định cho thuê đất và yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) của Trần Hoa Sen (SN 1976, ngụ ấp Bãi Vòng, xã Hàm Ninh, TP Phú Quốc, Kiên Giang) khởi kiện UBND TP Phú Quốc, UBND tỉnh Kiên Giang, Ban Quản lý kinh tế Phú Quốc và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là Công ty cổ phần Toàn Hải Vân.
Theo đơn khởi kiện và đơn khởi kiện bổ sung gửi đến TAND tỉnh Kiên Giang, bà Sen trình bày, bà đang sử dụng ổn định 3.815m2 đất (đo đạc thực tế là 4.746,4m2), thuộc thửa số 115, tờ bản đồ số 60, tọa lạc tại ấp Suối Lớn (xã Dương Tơ, TP Phú Quốc, Kiên Giang). Đất này có nguồn gốc do ông Nguyễn Văn Sang khai phá năm 1992 sử dụng ổn định, liên tục, không tranh chấp. Năm 2002, ông Sang chuyển nhượng lại cho bà Nguyễn Thị Loan (giấy sang nhượng đất hoa màu đề ngày 19/9/2002). Đến năm 2007, bà Loan chuyển nhượng lại cho bà Sen. Sau khi nhận chuyển nhượng, bà Sen tiếp tục sử dụng ổn định, không tranh chấp.
Tuy nhiên, ngày 17/12/2018, bà Sen bất ngờ nhận được thông tin về việc cưỡng chế buộc bà giao thửa đất trên cho Công ty cổ phần Toàn Hải Vân để thực hiện dự án khu phức hợp Vịnh Đầm. Để đòi quyền lợi hợp pháp, bà Sen đã làm đơn khiếu nại gửi UBND huyện và Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Quốc (nay là TP Phú Quốc). Đến tháng 2/2019, Phòng Tài nguyên và Môi trường TP Phú Quốc mời bà Sen làm việc. Lúc này, bà Sen mới tá hỏa khi biết được phần đất 4.746,4m2 đã bị thu hồi đất, quyết định bồi thường, quyết định cưỡng chế thu hồi đất. Bà Sen yêu cầu được triển khai, giao nhận các quyết định liên quan đến việc thu hồi đất nhưng các cơ quan chức năng TP Phú Quốc không cung cấp được bất kỳ quyết định nào.
Một thời gian sau, bà Sen nhận được bản photo Quyết định số 1568/QĐ UBND ngày 16/6/2010 của UBND TP Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án đầu tư nạo vét, mở rộng Rạch Cầu Sấu, xây dựng cảng - kho bãi vật liệu xây dựng, khu tiểu thủ công nghiệp và du lịch hậu cần cảng tại ấp Suối Lớn, xã Dương Tơ. Còn các quyết định thu hồi đất, quyết định cưỡng chế thì không có…
Theo xác nhận của các đương sự và tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ việc do các bên cung cấp thể hiện bà Sen có diện tích đất 4.746,4m2, đất có nguồn gốc do ông Nguyễn Văn Sang khai khẩn sử dụng năm 1993, ông Sang chuyển nhượng cho bà Nguyễn Thị Loan, sau đó bà Loan chuyển nhượng lại cho bà Trần Hoa Sen tiếp tục quản lý sử dụng, đã được UBND xã Dương Tơ xét duyệt nguồn gốc đất hai lần. Thực hiện quy hoạch Vịnh Đầm, nạo vét, mở rộng rạch Cầu Sấu, xây dựng kho bãi vật liệu xây dựng, khu tiểu thủ công nghiệp và khu dịch vụ hậu cần cảng tại khu vực rạch Cầu Sấu (xã Dương Tơ, TP Phú Quốc), ngày 25/5/2008, Ban bồi thường lập Biên bản kiểm kê diện tích đất đai, cây trồng, vật kiến trúc, đối với bà Sen, việc kiểm kê không có mặt bà Sen.
Ngày 16/6/2010, UBND thành phố Phú Quốc ban hành Quyết định số 1568/QĐ-UB bồi thường, hỗ trợ cho bà Sen số tiền 345.786.400 đồng và ra Thông báo số 465/TB-ĐBGT ngày 23/6/2010 cho bà Sen đến nhận tiền. Quyết định và thông báo này chưa được triển khai, giao nhận đến bà Sen. Bà Sen cho rằng, đất chưa có quyết định thu hồi, chưa bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng nhưng lại có quyết định bồi thường, hỗ trợ, quyết định giao đất và cấp GCNQSD đất cho Công ty cổ phần Toàn Hải Vân là không đúng pháp luật, nên đề nghị hủy các quyết định này.
Người bị kiện cho rằng, phần đất này ngày 15/10/2003 UBND huyện Phú Quốc ra Quyết định số 1986/QĐ-UB thu hồi 3.817m2 đất đối với ông Nguyễn Văn Sang do lấn chiếm đất Nhà nước quản lý, nên việc bồi thường, hỗ trợ, giao đất và cấp giấy CNQSĐ là đúng pháp luật, nên đề nghị TAND tỉnh Kiên Giang bác đơn kiện của bà Sen.
Quá trình xét xử vụ án có thể thấy, phần đất của bà Sen có nguồn gốc sử dụng từ năm 1993 (UBND xã Dương Tơ, TP Phú Quốc lập Biên bản xác minh nguồn gốc lần 1 ngày 12/5/2008, lần 2 ngày 14/4/2009), trước ngày 18/6/1998 UBND tỉnh Kiên Giang ban hành Quyết định số 2163/QĐ-UBND giao đất và cấp giấy CNQSDĐ cho Ban quản lý rừng phòng hộ và đặc dụng Phú Quốc (nay là Vườn Quốc gia Phú Quốc) nên thuộc trường hợp đủ điều kiện được bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định. Trong khi, bà Sen là người sử dụng đất, không có quyết định thu hồi đất, nhưng lại ban hành quyết định bồi thường, hỗ trợ cho bà Sen; quyết định giao đất và cấp GCNQSĐ đất cho người khác, nên việc bà Sen khởi kiện các quyết định này là có căn cứ.
Đối với Quyết định số 1986/QĐ-UB ngày 15/10/2003 của UBND huyện Phú Quốc thu hồi 3.817m2 đất đối với ông Nguyễn Văn Sang do lấn chiếm đất Nhà nước quản lý (ông Sang có tổng diện tích đất 12.121m2) nhưng thực tế ông Sang đã sử dụng đất này từ năm 1993, đất vẫn do người dân quản lý sử dụng, cơ quan ban hành quyết định không chứng minh được quyết định này đã triển khai cho ông Sang, Nhà nước không quản lý trên thực tế đất này, trong khi ông Sang vẫn sử dụng chuyển nhượng cho bà Loan và sau đó bà Loan chuyển nhượng lại cho bà Sen là người trực tiếp quản lý sử dụng không biết quyết định này, bà Sen đã được đo đạc diện tích đất, kiểm đếm cây trồng, vật kiến trúc nên mặc nhiên quyết định này không liên quan trực tiếp đối với bà Sen (không đúng đối tượng).
Về thẩm quyền, trình tự, thủ tục ban hành các quyết định. Đối với Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 16/6/2010 của UBND TP Phú Quốc về việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho bà Sen trong khi chưa có quyết định thu hồi đất là không đúng trình tự, thủ tục theo quy định.
Đối với Quyết định số 50/QĐ-BQLPTPQ ngày 26/5/2014 của Ban Quản lý đầu tư phát triển đảo Phú Quốc (nay là Ban Quản lý khu kinh tế Phú Quốc) về việc giao đất cho Công ty cổ phần Toàn Hải Vân (trong đó có 4.746,4m2 đất của bà Sen) trong khi chưa có quyết định thu hồi đất, chưa thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Do quyết định giao đất không đúng trình tự, thủ tục dẫn đến việc cấp Giấy CNQSDĐ số CI 590233, số vào sổ cấp GCN CT10587 ngày 15/6/2017 của UBND tỉnh Kiên Giang cấp cho Công ty cổ phần Toàn Hải Vân là không đúng.
Sau thời gian xét xử, HĐXX TAND tỉnh Kiên Giang đã quyết định tuyên hủy Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 16/6/2010 của UBND huyện Phú Quốc (nay là TP Phú Quốc) về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án đầu tư nạo vét, mở rộng Rạch Cầu Sấu, xây dựng cảng – kho bãi vật liệu xây dựng, khu tiểu thủ công nghiệp và du lịch hậu cần cảng tại ấp Suối Lớn (xã Dương Tơ, TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang).
Hủy một phần Quyết định số 50/QĐ-BQLPTPQ ngày 26/5/2014 của Ban quản lý đầu tư phát triển đảo Phú Quốc (nay là Ban Quản lý khu kinh tế Phú Quốc) về việc giao đất cho Công ty Cổ phần Toàn Hải Vân tại ấp Suối Lớn, xã Dương Tơ, TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang sử dụng vào mục đích xây dựng kết cấu hạ tầng khu phức hợp Vịnh Đầm (đối với phần diện tích 4.747m2 đất của bà Trần Hoa Sen). Đồng thời, hủy GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số CI 590233, số vào sổ cấp GCN: CT10587 do UBND tỉnh Kiên Giang cấp ngày 15/6/2017 cho Công ty Cổ phần Toàn Hải Vân. Buộc UBND TP Phú Quốc thực hiện nhiệm vụ, công cụ theo quy định của pháp luật.