Khi nhà đầu tư nghìn tỷ “biến mất” (kỳ 1)

“Đỏ mắt” đi tìm chủ đầu tư các dự án nghìn tỷ

Dự án Nhà máy chế biến gỗ xuất khẩu Phonesack Việt Nam tại phường Kỳ Liên, thị xã Kỳ Anh (nay là phường Hoành Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) được Ban Quản lý Khu kinh tế Vũng Áng (nay là Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh) cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu ngày 16/11/2010. Chủ đầu tư là Công ty TNHH Phonesack Group (Tập đoàn Phonesack tại Lào), doanh nghiệp thực hiện tại Việt Nam là Công ty TNHH Phonesack Việt Nam. Nguồn vốn đầu tư thực hiện Dự án thuộc chủ sở hữu là Công ty TNHH Phonesack Group.

Dự án được xây dựng trên diện tích 30ha với số vốn đầu tư trên 50 triệu USD. Dự án đi vào hoạt động dự kiến sẽ thu hút trên 1.500 lao động, khối lượng sản xuất 180.000m3/năm, các sản phẩm từ gỗ của nhà máy sẽ xuất khẩu 40% và phân phối trong nội địa 60%. Nguyên liệu nhập từ Lào, Myanmar, Indonesia, Malaysia và một phần thu mua gỗ từ rừng trồng và rừng khai thác ở Việt Nam.

Theo dự kiến dự án hoàn thành sau 18 tháng và sẽ đi vào hoạt động cuối năm 2013. Để thực hiện dự án, công ty đã tạm ứng kinh phí hơn 27,3 đồng để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và đến nay đã chi trả hơn 26,8 tỷ đồng. Sau 15 năm được chấp thuận chủ trương đầu tư, đến thời điểm hiện nay, công ty chỉ mới thực hiện việc san lấp mặt bằng.

Dự án Khu Bến Phoenix (Bến số 5 và 6) Cảng Vũng Áng tại xã Kỳ Lợi (nay là phường Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh) do Công ty TNHH Cảng Phoenix Vũng Áng Việt Nam (thuộc nhà đầu tư Freight Links Capital Pte.Ltd, Singapore) làm chủ đầu tư. Dự án có tổng vốn đầu tư hơn 2.100 tỷ đồng, được khởi công vào tháng 9/2017 với quy mô 2 cầu cảng, công suất thiết kế 5 triệu tấn/năm, có thể tiếp nhận tàu 50.000 DWT, dự kiến đưa vào hoạt động sau 18 tháng kể từ ngày khởi công.

Ngày 27/4/2023, chủ đầu tư đăng ký thay đổi giấy chứng nhận đầu tư, cam kết tiến độ hoàn thành đầu tư xây dựng và đưa vào hoạt động kể từ ngày 27/10/2024. Dự án đã vi phạm hành chính trong lĩnh vực đầu tư, tháng 11/2021 Thanh tra Sở KH&ĐT (cũ) đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm theo quy định. Dự án chậm tiến độ sử dụng đất và được Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh gia hạn tiến độ sử dụng đất 24 tháng (đến ngày 21/2/2025) tại Quyết định số 21/QĐ-KKT ngày 21/02/2023.

Từ tháng 4/2023 đến nay, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã có nhiều văn bản, tổ chức nhiều cuộc làm việc để đôn đốc, chỉ đạo công ty đẩy nhanh tiến độ thực hiện, hoàn thành đầu tư xây dựng và đưa dự án vào hoạt động theo tiến độ đăng ký. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, tiến độ thực hiện dự án tại Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đã hết, qua kiểm tra thực tế tại hiện trường, công ty không có hoạt động liên quan đến việc triển khai thực hiện dự án và tiếp tục chậm tiến độ theo thời gian đã cam kết.

Loay hoay tìm cách tháo gỡ

Cũng tại Khu kinh tế Vũng Áng, hiện nay một số nhà đầu tư đã “bỏ của chạy lấy người” sau khi được cấp chứng nhận đầu tư, đã lặng lẽ “biến mất” khiến ngành chức năng đỏ mắt đi tìm để giải quyết tồn đọng. Đơn cử, Dự án Euro Star Hotel do Công ty TNHH Euro Star Hotel (cộng hòa Séc) làm chủ đầu tư, được cấp Giấy chứng nhận đầu tư ngày 25/9/2014. Dự án có quy mô là khách sạn tiêu chuẩn 5 sao, được xây dựng trên diện tích hơn 1,5ha tại Khu kinh tế Vũng Áng với tổng mức đầu tư hơn 776 tỷ đồng.

Ngày 1/2/2015, chủ đầu tư đã tổ chức khởi công dự án, cam kết sau 18 tháng sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động. Ngay sau lễ khởi công, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã phối hợp với chính quyền địa phương và các đơn vị có liên quan bàn giao mặt bằng cho Nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án. Tuy nhiên, kể từ khi dự án được bàn giao mặt bằng đến nay, Nhà đầu tư chưa triển khai xây dựng bất kỳ hạng mục nào.

Hay như dự án Khu du lịch – dịch vụ sinh thái Hồ Tàu Voi của Công ty TNHH Quốc tế Polaris KTY Việt Nam, doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài (Đài Loan) làm chủ đầu tư. Dự án được cấp phép từ năm 2009 và khởi công vào tháng 8/2010, với diện tích quy hoạch lên tới 427ha, tổng vốn đăng ký khoảng 1.500 tỷ đồng.

Nhà đầu tư tham vọng xây dựng một tổ hợp nghỉ dưỡng khép kín gồm biệt thự, khách sạn 5 sao, bến du thuyền, khu thương mại, công viên sinh thái… nhưng sau 15 năm, phần lớn diện tích đất vẫn bỏ trống, chỉ một vài hạng mục khiêm tốn được đầu tư như nhà điều hành nhỏ, khu trồng rau sạch, chuồng trại chăn nuôi. Vừa qua, dự án Khu du lịch – dịch vụ sinh thái hồ Tàu Voi đã chính thức được Thanh tra Chính phủ đưa vào danh mục thanh tra trong quý III/2025.

Ngoài ra, một số dự án do nhà đầu tư nước ngoài thực hiện hoặc đang vướng mắc về thủ tục pháp lý, hoặc chưa có hiệu quả trong hoạt động. Có thể kể đến là dự án Xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng kỹ thuật Khu Công nghiệp Phú Vinh và dự án Khu đô thị, dịch vụ, thương mại Phú Vinh do Công ty CP Đầu tư xây dựng hạ tầng Phú Vinh làm chủ đầu tư, tọa lạc trên diện tích 232ha, tổng mức đầu tư lên đến hơn 92 triệu USD.

Sau 15 năm được chấp thuận đầu tư, vẫn đang phải “đắp chiếu” suốt nhiều năm qua vì vướng mắc thủ tục đầu tư. Nguyên do là Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã “vượt rào” trong cấp phép đầu tư, dẫn đến dự án bị “tuýt còi”, buộc phải tạm dừng để chờ xin ý kiến chỉ đạo, chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ.

Thậm chí, tại dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh (FHS Hà Tĩnh), hiện nay hạng mục dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng Khu công nghiệp chuyên ngành với diện tích 199ha vẫn đang vướng mắc từ chính sách thu hút đầu tư.

Sản phẩm thép dây chưa có trong cơ cấu sản phẩm của dự án FHS Hà Tĩnh nhưng công ty đã sản xuất thép dây. Ban Quản lý KKT tỉnh Hà Tĩnh cấp Giấy chứng nhận đầu tư lần thứ 15 điều chỉnh bổ sung mục tiêu xây dựng Khu gia công phụ trợ là hành động “vượt rào”, không đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền khi chưa thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương của Thủ tướng Chính phủ.

Một số dự án khác cũng trong tình trạng “đầu voi, đuôi chuột” tại Khu kinh tế Vũng Áng là dự án Khu nhà ở và chung cư Dream City của Công ty TNHH KC&S, khoảng 36 triệu USD với 100% vốn đầu tư nước ngoài đang trong tình cảnh “đắp chiếu” từ năm 2015 đến nay; dự án khách sạn 5 sao do Công ty TNHH MC Fish Hà Tĩnh (thành viên của Công ty cổ phần MC Fish Việt Nam) làm chủ đầu tư, tổng mức đầu tư hơn 450 tỷ đồng; dự án Khu công nghiệp Hoành Sơn tổng mức đầu tư 300 tỷ đồng; Dự án Xây dựng hệ thống cấp nước Khu kinh tế Vũng Áng tổng mức đầu tư hơn 4.415 tỷ đồng... hiện cũng đang vướng mắc, tồn tại chưa tháo gỡ được.

Theo số liệu của Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh, đến nay, tại Khu kinh tế Vũng Áng có 156 dự án đầu tư, trong đó 56 dự án có vốn đầu tư nước ngoài với tổng vốn đăng ký 16 tỷ USD và 100 dự án đầu tư trong nước với số vốn đăng ký 85.054 tỷ đồng. Sau gần 20 năm thành lập, lũy kế đến cuối năm 2024, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã chấm dứt hoạt động 70 dự án đầu tư, trong đó có nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Giai đoạn 2021 - 2025, tổng thu ngân sách tại Khu kinh tế Vũng Áng ước đạt 48.500 tỷ đồng, chiếm trên 56% tổng thu ngân sách toàn tỉnh; kim ngạch xuất khẩu ước đạt hơn 25,1 tỷ USD.

Mặc dù vậy, nhiều dự án tại Khu kinh tế Vũng Áng vẫn chưa mang lại hiệu quả đầu tư như kỳ vọng, trong nhiều năm qua, tỉnh Hà Tĩnh đã tổ chức tháo gỡ, thậm chí kiên quyết loại bỏ các nhà đầu tư không đủ năng lực, hoặc không quyết liệt triển khai theo đúng cam kết nhưng vẫn chưa “làm sạch” được môi trường đầu tư tại trái tim kinh tế của Hà Tĩnh.