Lãng phí khu tái định canh, định cư hơn 70 tỷ đồng bỏ hoang
Được đầu tư với số tiền hơn 70 tỷ đồng nhưng hơn 3 năm qua, dự án định canh, định cư cho đồng bào dân tộc thiểu số tại xã Ea Yiêng, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk vẫn không có người đến ở. Bị bỏ hoang, nhiều hạng mục của dự án đang bị hư hỏng, xuống cấp…
Lãng phí tiền tỷ
Nhằm ổn định đời sống cho 148 hộ/740 khẩu là những người đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ cư trú ở các buôn Kon Tây, Cư Drang, Kon Hring, Ea Mao và Kon Wang, xã Ea Yiêng, huyện Krông Pắk có nhu cầu tách hộ, giãn dân, đầu năm 2019, tỉnh Đắk Lắk cho triển khai xây dựng dự án định canh, định cư tại xã Ea Yiêng do Ban Quản lý Dự án huyện Krông Pắk làm chủ đầu tư.
Theo thiết kế, dự án được xây dựng trên diện tích hơn 50ha, có tổng mức vốn đầu tư hơn 70 tỷ đồng. Trong đó, vốn từ ngân sách Trung ương hơn 32 tỷ đồng, số còn lại do ngân sách tỉnh và ngân sách huyện chi đối ứng. Sau khi hoàn thành, dự án sẽ xây dựng các hạng mục như đường giao thông từ trung tâm xã vào vùng dự án, đường giao thông đi khu sản xuất và san nền khu dân cư, hệ thống điện nước, các công trình phúc lợi công cộng, khai hoang cấp đất ở, đất sản xuất… Khi đến khu tái định cư, mỗi hộ dân sẽ được cấp 200m2 đất ở cùng 600m2 đất canh tác. Thế nhưng, sau khi hoàn thành vào đầu năm 2023, dự án này lại bỏ hoang, không có người dân đến sinh sống.
Có mặt tại khu tái định canh, định cư, đập vào mắt chúng tôi là một khu đất rộng lớn, bên trong được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khá đồng bộ gồm các công trình phúc lợi cộng cộng như trường học, nhà văn hóa cộng đồng, công trình nước sạch, đường giao thông… đều được xây dựng khá kiên cố. Tuy nhiên, do khu tái định canh, định cư bị bỏ hoang một thời gian dài, không có ai ở nên nhiều nơi cây cỏ mọc um tùm, che chắn cả lối vào và mọc tận vào sân của các công trình.
Bên trong, những công trình phúc lợi công cộng như trường tiểu học, nhà sinh hoạt cộng đồng, trường mẫu giáo… nhiều cửa kính bị đập vỡ vụn, tường học bị vẽ bậy, bẩn thỉu. Bên trong các phòng học là những bộ bàn ghế được trang bị khá khang trang nhưng lại phủ bụi kín nằm im ỉm. Phía bên ngoài hành lang, nhiều hạng mục cửa, lan can bị cạy, đập phá, nền khu nhà vệ sinh, nhà giữ xe bị đất đai phủ kín… Dọc theo mái taluy âm của toàn khu tái định cư cũng đã xuất hiện hàng chục điểm sạt lở nghiêm trọng. Trong đó, có nhiều điểm sạt lở kéo dài hàng chục mét, chiều sâu hơn 3 mét…
Trao đổi với phóng viên, ông Y Ka Bkrông (trú tại buôn Kon Wang, xã Ea Yiêng) cho hay, hầu hết người dân trong xã là đồng bào dân tộc thiểu số di cư từ các tỉnh khác sang đây sinh sống, lập nghiệp từ nhiều đời nay. Theo năm tháng, nhiều hộ sinh con đẻ cái, đất chật người đông nên rất có nhu cầu về đất ở và đất sản xuất. Việc Nhà nước bỏ tiền tỷ để xây dựng khu tái định canh, định cư cũng như cơ sở hạ tầng thiết yếu cho người dân là điều đáng mừng.
“Tuy nhiên, sau xây dựng không có người dân đến ở, công trình bị bỏ hoang lãng phí trong khi đó, người dân địa phương thì không có đất sản xuất, trồng trọt. Chúng tôi đề nghị cơ quan chức năng cần có giải pháp để sử dụng công trình này có hiệu quả, tránh để lãng phí như thời gian qua”, ông Y Ka Bkrông kiến nghị.
Cùng chung tâm trạng, ông Y Wươn Byă (trú tại buôn Kon Tây) lại cho rằng, việc lựa chọn địa điểm để xây khu tái định canh, định cư khá nhiều bất cập. “Hầu hết các hộ dân cho rằng đất đai ở đây khô cằn, sỏi đá lại thiếu nước nên rất khó canh tác. Bên cạnh đó, khu tái định canh, định cư lại được xây ngay cạnh khu nghĩa trang của xã, chỉ cách một con đường nên nhìn rất… phản cảm”, ông Y Wươn Byă nói.
Vì đâu nên nỗi?
Đem vấn đề trên trao đổi với ông Trần Văn Long, Chủ tịch UBND xã Ea Yiêng cho biết, trước nhu cầu cấp thiết về đất ở và đất sản xuất của người dân trên địa bàn xã, đầu năm 2019, chính quyền xã đã có kiến nghị xây dựng khu tái định canh, định cư trên địa bàn xã và đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, dự án có nhiều bất cập nên triển khai khá chậm trễ.
“Theo quy định, những hộ dân được vào cấp đất tái định canh, định cư trong dự án là hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ. Ban đầu, qua rà soát, chính quyền xã đã chọn ra được những hộ dân đủ tiêu chí nhưng theo thời gian, những hộ dân này từ hộ nghèo đến nay họ đã thoát nghèo. Mà đã thoát nghèo thì lại không đúng đối tượng nên đến nay, trong tổng số 148 hộ được lựa chọn trước đây chỉ còn 10 hộ đủ điều kiện cấp đất tái định canh, định cư trong dự án”, ông Long cho hay.
Cũng theo ông Long, ngoài nguyên nhân nêu trên, một nguyên nhân khác khiến chính quyền xã không thể đưa người dân vào khu tái định canh, định cư sinh sống là bởi cơ sở hạ tầng xây dựng chưa được hoàn thiện, đồng bộ. “Đến nay, việc cắm mốc phân lô cho người dân vẫn chưa được triển khai. Bên cạnh đó, các hạng mục như điện, nước, đất canh tác vẫn chưa được triển khai xây dựng hoàn thiện. Không chỉ vậy, tại một số điểm taluy mái âm của dự án đã xuất hiện sạt lở nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho người dân đến ở. Những bất cập này đã được chính quyền xã kiến nghị nhiều lần lên cấp trên có hướng xử lý nhưng đến nay vẫn chưa có tiến triển gì”, ông Long nói thêm.
Trong khi đó, ông Nguyễn Đình Tám, Giám đốc Ban quản lý dự án xây dựng huyện Krông Pắk (chủ đầu tư) lại cho rằng, công trình đã được xây dựng xong và tiến hành bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, do địa phương thiếu nguồn kinh phí để trông coi, bảo vệ nên nhiều hạng mục trong công trình bị đập phá, hư hỏng, xuống cấp. Còn về việc cắm mốc, phân lô thì thuộc thẩm quyền của Phòng Kinh tế hạ tầng huyện nên đơn vị không hay biết.
Liên quan đến những địa điểm sạt lở mái taluy âm trong dự án, ông Tám cho biết thêm, hiện Ban quản lý dự án đang có tờ trình đề nghị UBND huyện cấp thêm kinh phí để xây dựng bờ kè dọc tuyến nhằm đảm bảo an toàn cho người dân khi họ được chuyển đến sinh sống. “Tuy nhiên, hiện chủ trương này vẫn chưa được UBND huyện chấp thuận”, ông Tám nói thêm.