Nhà máy điện mặt trời 149 ha xây dựng trái phép trên đất rừng, địa phương biết nhưng làm ngơ?
Cơ quan ANĐT Bộ Công an đã ra Kết luận điều tra bổ sung và những vi phạm tại các Dự án nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, 4 và 5, trước đó Thanh tra Chính phủ (TTCP) ra Kết luận vào tháng 12/2023 chỉ ra một loạt vấn đề về trách nhiệm trong quản lý, sử dụng đất đai, xây dựng của chủ đầu tư, của đơn vị được giao quản lý đất và chính quyền địa phương…
Trong phụ lục kèm theo Thông báo Kết luận thanh tra vào ngày 25/12/2023 của TTCP đối với tỉnh Bình Phước, TTCP đã khẳng định: Đối với 149 ha đất làm Dự án NMĐMT Lộc Ninh 3, đến thời điểm thanh tra, Thủ tướng Chính phủ chưa có ý kiến về việc chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất rừng sản xuất do Công ty TNHH MTV cao su Lộc Ninh quản lý, sử dụng sang đất công trình năng lượng theo đề nghị của UBND tỉnh Bình Phước. Do đó, diện tích đất này chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho chuyển mục đích sử dụng, chưa cho Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 3 thuê đất.
Tuy nhiên, trong thời gian UBND tỉnh Bình Phước làm thủ tục điều chỉnh diện tích, vị trí xây dựng nhà máy, Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 3 đã tự ý xây dựng NMĐMT Lộc Ninh 3 trên toàn bộ diện tích đất này. TTCP xác định đây là hành vi bị nghiêm cấm theo quy định của Luật Đất đai 2013. Những khuyết điểm, vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đối với dự án này là của UBND tỉnh Bình Phước và 2 doanh nghiệp liên quan.
Giải trình với TTCP về sai phạm tại dự án này, UBND tỉnh Bình Phước thông tin rằng đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 3 vào ngày 20/6/2022. Diện tích đất của Dự án NMĐMT Lộc Ninh 3 tại vị trí mới đảm bảo phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2016-2020 của tỉnh Bình Phước theo Nghị quyết ngày 13/12/2018 của Chính phủ cũng như quy hoạch sử dụng đất của huyện Lộc Ninh đến năm 2020 đã được UBND tỉnh phê duyệt.
TTCP chỉ rõ, các chủ đầu tư Dự án NMĐMT Lộc Ninh 3, 4 và 5 đã khởi công khi chưa được bàn giao mặt bằng, chưa được cấp giấy phép xây dựng là vi phạm Luật Xây dựng 2014. Việc Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước cấp Giấy phép xây dựng cho các Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 4 và 5 vào cùng ngày 20/12/2020 mà không tiến hành kiểm tra thực địa là vi phạm quy định của Luật xây dựng 2014.
TTCP cho rằng, các vi phạm này có ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án để các NMĐMT đạt ngày vận hành thương mại trước các mộc thời gian là 1/7/2019, 1/1/2021 để được áp dụng cơ chế giá khuyến khích trong vòng 20 năm. Riêng Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 3, đến khi TTCP vào cuộc vẫn chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng hơn 149 ha đất rừng sản xuất, chưa được cho thuê đất nhưng đã xây dựng NMĐMT Lộc Ninh 3, đưa vào vận hành thương mại ngày 24/12/2020 là không đủ điều kiện để được hưởng giá điện 7,09 UScent/kWh. Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm trên thuộc về chủ đầu tư dự án, Sở Xây dựng và UBND tỉnh Bình Phước.
Theo TTCP việc chủ đầu tư và Công ty Mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại, đưa vào sử dụng và mua điện của 6/6 NMĐMT tại Bình Phước với giá cố định 7,09 UScent/kWh trong vòng 20 năm khi chưa được Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hoặc Sở Công thương kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư cũng như kết luận công trình đủ điều kiện đưa vào sử dụng và sẵn sàng bán điện là vi phạm quy định của Luật Xây dựng 2014 và một loạt các văn bản quy phạm pháp luật khác. Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm này thuộc về các chủ đầu tư dự án, Công ty Mua bán điện và EVN.
Cách đây hơn 4 năm, sau khi dự luận phản ánh về việc Tập đoàn Super Energy của Thái Lan thông qua việc mua cổ phần của các công ty trung gian để thâu tóm các dự án diện mặt trời Lộc Ninh 1, 2, 3 và 4 tai khu vực biên giới với Capuchia, ngày 8/6/2020, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất giải pháp quản lý phù hợp đảm bảo an ninh quốc gia và an ninh năng lượng.
Thời điểm tháng 6/2020, nhà đầu tư đứng tên trên giấy phép là Công ty CP Tập đoàn Hưng Hải với chi nhánh ở Bình Phước đã cho lập Ban Quản lý các Dự án nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh. Tuy nhiên chỉ là cái mác bởi cổ phần đã hầu như được sang tay hết cho Tập đoàn Super Energy và hợp đồng tổng thầu đã được Super Energy ký với một nhà thầu của Trung Quốc vào cuối tháng 5/2020.
Như vậy việc Dự án nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 được xây dựng “3 không”, bất chấp pháp luật trên diện tích đất rừng sản xuất rất lớn trên đã được các cơ quan chức năng của tỉnh Bình Phước biết rất rõ nhưng vẫn hậu thuẫn để nhà đầu tư khởi công xây dựng trái phép.