Vì sao dự án Nhà máy thủy điện hơn 3.300 tỷ dang dở?
Đã hơn 11 năm trôi qua, Dự án xây dựng Nhà máy Thủy điện Hồi Xuân (huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa) vẫn dang dở, kéo theo nhiều hệ lụy, nhiều công trình an sinh xã hội không được phép đầu tư, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống người dân địa phương.
Dự án “hụt hơi” vì thiếu vốn
Theo tìm hiểu của PV Báo CAND, Dự án xây dựng Nhà máy Thủy điện Hồi Xuân được phê duyệt xây dựng trên sông Mã, đoạn qua tại huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 3.320 tỷ đồng, công suất lắp máy 102MW với 3 tổ máy, sản lượng điện hằng năm đạt 432 triệu KWh, Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng điện Hồi Xuân (VNECO), thuộc Tổng công ty cổ phần Xây dựng điện Việt Nam là đơn vị làm chủ đầu tư, dự án được khởi công vào tháng 3/2010.
Trong quá trình triển khai xây dựng, do không đủ năng lực tài chính, VNECO đã phải dừng thi công giữa chừng. Đến tháng 6/2014, Công ty TNHH Dịch vụ thương mại sản xuất xây dựng Đông Mê Kông mua lại cổ phần và trở thành cổ đông chính nắm giữ khoảng 90% cổ phần của VNECO.
Năm 2015, Dự án Thủy điện Hồi Xuân được chuyển giao cho Công ty TNHH Dịch vụ thương mại sản xuất xây dựng Đông Mê Kông và được Chính phủ bảo lãnh cho khoản vay thương mại 125 triệu USD từ Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ). Với việc “sang tên” cho nhà đầu tư mới, dự án được khởi động trở lại vào năm 2017, song cũng chỉ được một thời gian lại phải dừng lần thứ hai vì thiếu vốn.
Báo cáo của UBND huyện Quan Hóa cho hay, từ quý 2/2018 đến nay, Dự án Thủy điện Hồi Xuân đang tạm dừng thi công xây dựng do thiếu hụt vốn đầu tư khoảng 1.200 tỷ đồng. Hiện nay chủ đầu tư đang tích cực làm việc với Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các ngân hàng thương mại trong nước để ký kết hợp đồng mua bán điện và vay vốn bổ sung nhằm tiếp tục triển khai dự án.
Nhiều hệ lụy đi kèm
Được kỳ vọng là một trong những công trình thủy điện lớn nhất tỉnh Thanh Hóa, khi hoàn thành đi vào hoạt động, Dự án Thủy điện Hồi Xuân sẽ góp phần tích cực thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, do thiếu vốn, đến nay đã hơn 11 năm, nhà máy điện này vẫn chưa thể hoàn thành, kéo theo nhiều hệ lụy.
Đáng nói nhất là công tác đền bù, giải phóng mặt bằng dù được người dân chấp thuận nhưng chủ đầu tư chưa chi trả tiền. Ông Hà Văn Thống ở bản Phé, xã Phú Xuân, cho hay: Gia đình ông có 6 nhân khẩu, 3 thế hệ chung sống trong một căn nhà sàn này.
Khi triển khai dự án, chủ đầu tư Nhà máy Thủy điện Hồi Xuân cam kết chi trả cho gia đình ông 70 triệu đồng để tự tìm đất làm nơi ở mới. Thế nhưng, đến nay đã hơn 11 năm gia đình ông Thống vẫn chưa nhận được tiền đền bù, để tìm nơi ở mới, trong khi nhà cửa cũ không được sửa chữa, xuống cấp nghiêm trọng, mỗi khi mưa gió cả nhà lại nơm nớp lo âu.
Được biết, không chỉ riêng ông Thống, hiện có hơn 80 hộ dân tại xã Phú Xuân chịu ảnh hưởng từ dự án Nhà máy Thủy điện Hồi Xuân cũng nằm trong tình cảnh tương tự.
UBND huyện Quan Hóa cho hay, hiện nay Thủy điện Hồi Xuân đã triển khai bố trí được một khu tái định cư (TĐC) Sa Lắng cho hơn 50 hộ dân. Tuy nhiên một số công trình dân sinh đi kèm vẫn chưa triển khai, như: Kè chống sạt lở ta-luy âm, ta-luy dương; công trình thoát nước; các hạng mục như nhà văn hóa, trường mầm non, sân thể thao...
Ngoài ra, việc hoàn trả công trình công cộng cho địa phương cũng chưa được thực hiện, bao gồm: 3 trạm y tế; 6 điểm trường và 1 trụ sở UBND với tổng giá trị bồi thường hơn 17 tỷ đồng. Bên cạnh đó, chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện triển khai xây dựng hàng loạt công trình dân sinh, như: Hai cây cầu treo là cầu treo Phú Xuân, xã Phú Xuân và cầu treo bản Chiềng, xã Phú Sơn; 5 tuyến đường với tổng chiều dài hơn 7km.
Ông Nguyễn Đức Dũng, Chủ tịch UBND huyện Quan Hoá kiến nghị, nếu dự án không thể triển khai thì địa phương rất mong UBND tỉnh Thanh Hóa có phương án sử dụng ngân sách hỗ trợ xây dựng các công trình dân sinh cấp thiết cho bà con trước; khi dự án triển khai trở lại thì chủ đầu tư sẽ có trách nhiệm hoàn trả lại cho Nhà nước sau.