Việc quản lý, sử dụng các nguồn vốn đầu tư tại ACV: nhiều khâu lỏng lẻo

• Thanh tra công tác quản lý, sử dụng kinh phí dự án tại Bộ Khoa học và Công nghệ
• Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý các sai phạm ở tỉnh Hậu Giang
• Đe dọa công dân, cán bộ thanh tra bị kiểm điểm

Tính từ tháng 3-2012 đến tháng 12-2016, ACV đã đầu tư xây dựng 85 dự án với tổng mức đầu tư các dự án là 42.140 tỷ đồng. Dù là đầu tư với số tiền không nhỏ, song công tác quy hoạch các Cảng hàng không do ACV quản lý, khai thác đươc đánh giá là chưa dự báo sát tốc độ tăng trưởng lưu lượng hành khách, hàng hoá dẫn đến một số cảng hàng không bị quá tải, một số cảng chưa đạt công suất theo quy hoạch; các nội dung quy hoạch không còn phù hợp với thực tế khai thác, dẫn đến phải điều chỉnh quy hoạch cục bộ một số cảng để đáp ứng nhu cầu thực tế; điều này ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án. 

Điển hình như theo Quyết định số 3193 được ký ngày 26-8-2015của Bộ Giao thông vận tải (GTVT) phê duyệt quy hoạch cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất giai đoạn đến 2020 và định hương đến 2030 thì nhà ga hành khách sẽ được cải tạo mở rộng đạt công suất 25triệu hành khách/năm. 

Song, thực tế tại thời điểm năm 2016, lưu lượng hành khách đã đạt 32 triêu lượt/năm. Hay như Cảng hàng không Cát Bi có quyết định phê duyệt năm 2015 và định hướng đế năm 2025, với năng suất 4-5 triệu hành khách/năm, dự phòng mở rộng đạt 7-8 triệu hành khách/năm, nhưng thực tế tại thời điểm năm 2016, lưu lượng hành khách chỉ đạt 1,7 triêu lượt.

Chưa dừng ở đó, theo số liệu đơn vị báo cáo giai đoạn 2011-2016, kế hoạch vốn của ACV cũng chưa sát với thực tế nên có dự án giá trị giải ngân lớn hơn kế hoạch vốn; có dự án giá trị giải ngân thấp hơn so với kế hoạch vốn; có 1 dự án có kế hoạch vốn nhưng hiện chưa giải ngân, cụ thể có 5/85 dự án giá trị giải ngân lớn hơn kế hoạch vốn; có 72/85 dự án giá trị giải ngân thấp hơn so với kế hoạch vốn như mở rộng sân đỗ máy bay phía Bắc đường lăn song song từ đường lăn NS đến đường lăn e6 cảng hàng không Tân Sơn Nhất, xây dựng nhà ga hành khách cảng hàng không Phù Cát, dự án  cải tạọ, mở rộng nhà ga hành khách sân đỗ ôtô cảng hàng không Chu Lai… 

Thậm chí với Dự án sửa chữa nhà ga hành khách T1- Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, năm 2016 được bố trí 202,7 tỷ đồng vốn nhưng trong năm không thực hiện giải ngân, mà đến tháng 7 - 2017 dự án mới khởi công.

Với công tác quản lý đầu tư xây dựng, những tồn tại của ACV được thể hiện ngay ở dự án mở rộng Nhà ga hành khách-Cảng hàng không Quốc tế Phú Quốc được lập, phê duyệt chưa phù hợp với quy hoạch được phê duyệt; chỉ phù hợp với quy hoạch giai đoạn sau năm 2020. 

Bên cạnh đó, chất lượng công tác khảo sát, lập thẩm định và phê duyệt một só dự án còn hạn chế nên trong quá trình thực hiện phải điều chỉnh thay đổi so với hồ sơ thiết kế cơ sở (dự án đường vào cảng Hàng không quốc tế Phú Quốc), bổ sung một số hạng mục dự án (dự án đường tầng và sân đỗ ôtô Cảng hàng không Vinh và Dự án mở rộng Nhà ga quốc tế T2 Cảng hàng không Tân Sơn Nhất.) Do chất lượng công tác khảo sát, lập thẩm tra thẩm định dự toán chưa cao, chưa sát nên trong quá trình thi công nhiều hạng mục công trình phải điều chỉnh từ thiết kế, đến khối lượng phát sinh, thay đổi vật liệu, điều chỉnh đơn giá thiết bị cho phù hợp như dự án mở rộng Nhà ga quốc tế T2 Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất phải tháo dỡ thang tải hành lý, thang máy và thang bộ hành; chống thấm bể tự hoại và hố thang máy; điều chỉnh công tác cung cấp lắp đặt cửa và các thiết bị, phụ kiện thoát khỏi vận hành bằng tay thành điều khiển tự động…

Một điều đáng chú ý nữa trong công tác đấu thầu các dự án xây dựng của ACV nhiều gói thầu đến khi chấm thầu chỉ còn lại 1 nhà thầu tham gia hoặc có nhiều nhà thầu tham gia dự thầu nhưng chỉ có 1 nhà thầu đạt hồ sơ về đề xuất kỹ thuật (gói 5b Phú Quốc, gói 6C dự án nhà ga hành khách Vinh). Để giải quyét tình huống trong đấu thầu, dù Chủ đầu tư đã có văn bản xử lý tình huống cho phép mở thầu. 

Nhưng với tình huống này, Thanh tra Bộ GTVT cho rằng, chưa có sự cạnh tranh về giá, phân chia gói thầu chưa thực sự hợp lý. Về công tác quản lý chất lượng công trình, mặc dù ACV đã thuê đơn vị tư vấn giám sát nhưng chất lượng công tác giám sát về chất lượng, khối lượng chưa cao. 

Một số công tác thiết bị lắp đặt thực hiện không đúng với hồ sơ thiết kế hoặc điều kiện hợp đồng, yêu cầu kỹ thuật của dự án nhưng vẫn được nghiệm thu, thanh toán; nghiệm thu còn trùng lắp; không đúng khối lượng; nhật ký giám sát chưa ghi chép đầy đủ theo quy định…

Với hàng loạt các tồn tại nói trên, Thanh tra Bộ GTVT cũng yêu cầu ACV thực hiện xử lý hoặc trình cấp thẩm quyền xử lý tổng số tiền là 117 tỷ đồng bao gồm thu hồi về tài khoản ACV tại dự án Nhà ga hành khách-Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc hơn 67 tỷ đồng. 

Giảm trừ khi thanh quyết toán số tiền 1,84 tỷ đồng (dự án mở rộng nhà ga quốc tế T2 Cảng hàng không Tân Sơn Nhất, dự án đường tầng và Sân đỗ ôtô Cảng hàng không Vinh, dự án đầu tư xây dựng công trình sửa chữa đường HCC 25R Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất)… Mọi kết quả thực hiện Kết luận thanh tra về Bộ GTVT bằng văn bản trước ngày 30-8-2018.