Bài toán thuế GTGT phân bón: Tránh xét lợi ích trực quan mà quên đi mục tiêu lâu dài

17:16 30/10/2024

“Bài toán thuế GTGT phân bón cần bảo đảm hài hòa lợi ích của các đối tượng thụ hưởng và thúc đẩy nền nông nghiệp, tránh chỉ xét lợi ích trực quan mà quên đi mục tiêu lâu dài”, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy nhấn mạnh.

Ba khía cạnh là cơ sở xem xét tổng thể

Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO), cùng với các yếu tố về giống, thủy lợi, cơ giới hóa nông nghiệp, phân bón đóng góp trên 40% cho việc nâng cao năng suất cây trồng. Do đó, chính sách thuế giá trị gia tăng (GTGT) phân bón rất cần thay đổi sau hàng loạt bất cập kéo dài 10 năm qua, nhằm tạo sức sống mới cho ngành nông nghiệp.

Kể từ khi phân bón được miễn thuế GTGT đến nay, số liệu của Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho thấy, tổng sản lượng nhập khẩu dao động 3,3-5,6 triệu tấn; kim ngạch 952 triệu đến 1,6 tỉ USD, trong khi tổng công suất sản xuất nội địa ngày càng thu hẹp từ 3,5 triệu tấn/năm (trước năm 2014) xuống còn 380.000 tấn/năm (từ năm 2015).

2.jpg -0
Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy.

Trong khoảng thời gian này, Bộ Công Thương cho biết trung bình mỗi năm lực lượng quản lý thị trường phát hiện và xử lý khoảng 3.000 vụ liên quan đến phân bón lậu, phân bón giả. Theo tính toán trung bình phân bón giả gây thiệt hại mỗi hécta là 200 USD thì mỗi năm ngành nông nghiệp thiệt hại tới 2,6 tỉ USD, đặc biệt nguy hại khi nông sản Việt đang đặt mục tiêu hướng ra quốc tế.

Trong bối cảnh đó, bài toán thuế GTGT phân bón trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, bởi đây là một trong những yếu tố tác động lớn tới ngành sản xuất nội địa, góp phần tạo sức sống cho nền nông nghiệp nói chung.

Trao đổi về chính sách thuế GTGT phân bón, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy cho rằng, không vội bàn đến chuyện lỗ - lãi của doanh nghiệp, vấn đề cần tập trung là áp thuế 5% hay không áp thuế mang lại hiệu quả lớn hơn. Nhiều ý kiến tranh cãi xung quanh nội dung này nhưng chưa thể đi đến kết luận cuối cùng vì thiếu các con số và sự suy xét trên tổng thể các khía cạnh.

Để đưa ra chính sách thuế GTGT phân bón xác đáng, bảo đảm cân đối hài hòa lợi ích giữa các tác nhân và trả lời cho câu hỏi nông dân bị tổn thương hay được hưởng lợi khi áp thuế suất 5%, vị chuyên gia này đưa ra 3 góc nhìn cần xem xét.

Thứ nhất, về yếu tố khoa học, tự nhiên và môi trường, phần lớn phân bón hiện nay là phân hóa học, nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào, chiếm tỷ trọng lớn trong thành phẩm. Phân hóa học tác động đến sức khỏe của đất, nằm trong hệ sinh thái nông nghiệp, môi trường, xã hội và con người.

Thứ hai, về yếu tố kinh doanh, giá thành một sản phẩm được cộng với thuế GTGT tạo ra giá bán. Do đó, để bảo đảm hài hòa về mặt lợi ích, cần xét tới nguồn thu ngân sách Nhà nước, mức “chịu đau” của doanh nghiệp sản xuất và tác động ảnh hưởng tới người nông dân.

Thứ ba, về phát triển bền vững của thị trường, chế độ thuế cần minh bạch, công khai, bảo đảm các bên tham gia đều được hưởng lợi ích. Ba yếu tố này sẽ tác động đến nông nghiệp, nông dân và nhà sản xuất. Trong 3 yếu tố ấy, cần rà soát lại vai trò của phân bón trong quan hệ thuế suất tới sản xuất và thu nhập người nông dân cùng môi trường.

Những góc nhìn thiệt - lợi

Nhìn về lịch sử, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho biết, thuế GTGT phân bón được quy định lần đầu tiên từ năm 1997 là thu thuế của người tiêu dùng, doanh nghiệp sản xuất là 5% sản phẩm bán ra và 5% cho nguyên liệu đầu vào, trang thiết bị sản xuất mặt hàng đó.

Đến năm 2015, nền kinh tế có sự thay đổi, để đẩy mạnh sản xuất và lưu thông phân phối, thúc đẩy nông nghiệp, thuế GTGT đối với phân bón được miễn. Tuy nhiên, doanh nghiệp phân bón lại nhận thêm gánh nặng, bởi nguyên liệu đầu vào bị đánh thuế nhưng không được khấu trừ đầu ra nên cộng vào giá sản phẩm. Người thiệt hại cuối cùng chính là người nông dân phải mua với phân bón với giá cao hơn.

Hệ lụy nguy hiểm nhất của việc miễn thuế GTGT phân bón là doanh nghiệp sản xuất bị thu hẹp, hàng nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam vì có điều kiện cạnh tranh thuận lợi hơn. Cuối cùng, người nông dân vẫn phải mua phân bón nhập giá cao, cùng với tâm lý chuộng hàng ngoại càng tăng thêm lợi thế cạnh tranh so với ngành sản xuất trong nước.

Do đó, nhìn từ lịch sử xét đến hiện tại, ông Thủy đặt ra 2 giả thiết: Nếu không áp thuế GTGT 5% đối với phân bón, doanh nghiệp sẽ phải “chịu đau” thay cho Nhà nước và nông dân. Tình trạng nhập khẩu phân bón tiếp diễn chiếm lĩnh thị trường, ngành sản xuất trong nước èo uột. Hệ lụy kéo theo là thiếu việc làm, người lao động mất việc, suy giảm nguồn thu ngân sách, thiếu các sản phẩm phân bón nội địa chất lượng. Thực tế này đi ngược chủ trương thúc đẩy nông nghiệp.

Nếu áp thuế GTGT 5%, có ý kiến cho rằng nông dân sẽ thiệt. “Nhưng thiệt với so với cái gì? Nếu chỉ so sánh về giá bán thì đây chỉ là cách nhìn trực quan”, “Thuế GTGT thu từ người tiêu dùng cuối cùng, nên nông dân cũng cần tuân thủ sự bình đẳng của pháp luật. Nông sản nằm trong chuỗi sản xuất nông nghiệp, có sản phẩm đầu ra nên về quy định phải chịu thuế”, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy nhìn nhận. Lợi ích khác nhìn thấy từ việc áp thuế GTGT 5% phân bón là giúp Nhà nước quản lý được tốt hơn ngành hàng này. Doanh nghiệp sản xuất được khấu trừ, giảm bớt gánh nặng, thúc đẩy đổi mới công nghệ, tái đầu tư sản xuất, bảo đảm lợi ích và nghĩa vụ với chính sách tiền tệ quốc gia, bảo đảm sự công bằng của pháp luật.

Bảo đảm lợi ích cho người nông dân

Hướng tới bảo đảm lợi ích cho người nông dân trong bài toán thuế GTGT phân bón, chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy cho rằng, cần xem xét áp thuế suất mức 5%: “Tuy trước mắt người nông dân có thể “chịu đau” một chút nhưng bảo đảm được hài hòa lợi ích và tạo sức sống mạnh mẽ hơn cho ngành nông nghiệp thì nhìn về lâu dài nông dân không hề chịu thiệt”.

Để người nông dân được hưởng lợi thực chất từ chính sách thuế này, ông Thủy cho rằng Nhà nước đóng vai trò phân bổ nguồn ngân sách thu từ 5% thuế GTGT phân bón, điều tiết lại cho nông dân qua hệ thống sản xuất nông nghiệp. Từ đó, hỗ trợ người nông dân bằng các biện pháp tăng trưởng xanh, khuyến khích sử dụng phân bón hữu cơ chất lượng cao. Điều này đặc biệt cần thiết khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt ra mục tiêu đến năm 2050 có 50% diện tích nông nghiệp bón phân hữu cơ.

Sản xuất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ người nông dân cần được thực hiện trong chống phát thải nhà kính, tín chỉ carbon, tạo tác động lan tỏa xã hội; tập huấn, đào tạo người nông dân để từ đồng tiền biến thành kiến thức cho các cơ sở nghiên cứu giống cây trồng hoặc chương trình cải tạo đất.

“Kiến nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục khảo sát làm rõ tính khoa học và tác động của chính sách bảo đảm lợi ích hài hòa. Mức thuế GTGT 5% là cơ sở bảo đảm lâu dài cho phát triển nông nghiệp, nhưng bắt buộc phải điều tiết được nguồn thu ngân sách tới người nông dân, để chính sách không chỉ là quả thị chỉ có thể ngửi mà không có tác động thiết thực”, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy nhấn mạnh.

“Chính sách không phải một cơn mưa rào, ai cũng được thụ hưởng, mà có chỗ mưa chỗ không. Không thể cực đoan nghiêng về bảo vệ một thành phần kinh tế mà thiếu đi tính khoa học, cho nên vấn đề hài hòa lợi ích là quan trọng nhất. Nhất là khi phân bón chiếm tỷ trọng đặc biệt lớn trong canh tác, có tác động nhiều đến chuỗi giá trị sản xuất ngành nông nghiệp”, ông Thủy nhìn nhận.

PV

Câu chuyện “bom hàng” (đặt mua nhưng không nhận) đã trở thành một vấn nạn nhức nhối trong kinh doanh online và giới shipper. Không đơn giản là đặt hàng rồi “xù”, mà ẩn sau đó là những thủ đoạn gian dối, lừa lọc có chủ đích…

Bộ Tư pháp vừa công bố tài liệu họp thẩm định dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến ANTT do Bộ Công an chủ trì xây dựng. Tại tờ trình dự án luật, Bộ Công an đã lý giải những căn cứ để đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. 

Bộ Tài chính Mỹ ngày 30/7 đã công bố một loạt lệnh trừng phạt mới nhằm vào hơn 100 cá nhân, công ty và tàu biển liên quan đến Iran, trong động thái được đánh giá là hành động trừng phạt lớn nhất kể từ chiến dịch “gây áp lực tối đa” dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump năm 2018.

Tình trạng tài xế sử dụng ma túy để “tỉnh táo” khi lái xe đang trở nên báo động.  Nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng có liên quan đến việc tài xế sử dụng ma túy.

Ngay sau khi triển khai hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Công an cấp xã trên địa bàn TP Huế đã nhanh chóng ổn định tổ chức, tiến hành đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, nắm chắc tình hình địa bàn, quyết liệt đấu tranh với tội phạm ngay từ địa bàn cơ sở… Qua đó, Công an cơ sở đã khẩn trương truy xét nhiều vụ trộm cắp tài sản, trong đó một số đối tượng đầu vụ có 2 tiền án trở lên.

Theo công bố thông tin về nhà ở và thị trường bất động sản quý II/2025 mà Bộ Xây dựng vừa đưa ra, giá nhà ở chung cư tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh ghi nhận mức giá cao nhất trong một thập kỷ qua. Giá bán trung bình tại Hà Nội là đạt 80 triệu đồng/m2, trong khi đó giá căn hộ trung bình tại TP Hồ Chí Minh đạt 89 triệu đồng/m2.

Trong những tháng gần đây, cả Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cũng như nhiều tỉnh, thành trên cả nước liên tục ghi nhận các vụ lừa đảo “bắt cóc online” với mức độ tinh vi đáng báo động. Đối tượng bị nhắm đến chủ yếu là học sinh, sinh viên, những người trẻ còn thiếu kinh nghiệm sống và dễ bị thao túng tâm lý.

Sau hơn 5 tháng, với nguồn kinh phí hơn 345 tỷ đồng từ sự đóng góp của cán bộ, chiến sĩ cả nước và các nhà hảo tâm, hơn 6.000 căn nhà mới đã được xây dựng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên, giúp người dân an cư lạp nghiệp, vươn lên thoát nghèo. 

Không còn chỉ gói gọn ở chợ làng hay chợ phiên bản địa, nhiều đặc sản vùng cao, vùng sâu đã “về phố” thông qua sàn thương mại điện tử (TMĐT), cửa hàng tiện lợi và siêu thị lớn. Từ bó rau, quả cà đến ống hút rau củ hay gói trà chia – tất cả đều được gắn mã QR truy xuất nguồn gốc, có thương hiệu rõ ràng và được truyền thông bài bản. Nhờ đó, người tiêu dùng thành thị không chỉ được tiếp cận sản phẩm sạch, an toàn mà còn hiểu rõ câu chuyện phía sau mỗi mùa vụ.

Thời gian gần đây, bên cạnh các vụ cháy lớn gây thiệt hại về người và tài sản ở TP Hồ Chí Minh còn có nhiều vụ cháy nhỏ nhưng đã được lực lượng tại chỗ dập tắt kịp thời. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc dập lửa theo phương châm “4 tại chỗ” (lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ, chỉ huy tại chỗ)…

Hai tay vợt hàng đầu bóng bàn Việt Nam là Nguyễn Anh Tú và Nguyễn Khoa Diệu Khánh sẽ dự giải quốc tế tại Kazakhstan để chuẩn bị cho SEA Games 33. Nhưng đó chưa đủ với nhu cầu nâng tầm trình độ của các VĐV.

Trong bối cảnh hơn 60.000 người Palestine thiệt mạng kể từ khi chiến sự nổ ra tại Dải Gaza vào tháng 10/2023, đánh dấu một chương đẫm máu trong lịch sử khu vực vốn đã quá quen thuộc với đau thương, một số dấu hiệu tích cực từ cộng đồng quốc tế đang nhen nhóm hy vọng hòa bình cho vùng đất này.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.