Chủ động phòng ngừa rủi ro tỷ giá

Tâm lý tích trữ đẩy tỷ giá tăng cao

Ngày 31/10, tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố tăng 2 đồng so với phiên trước. Theo đó, tỷ giá tham khảo tại Sở giao dịch NHNN mua vào - bán ra hiện ở mức 23.887 VND/USD - 26.295 VND/USD. Tại các ngân hàng thương mại, tỷ giá cũng tăng nhẹ, giao dịch ở mức 26.107 - 26.345 VND/USD.

Thời gian gần đây, dù tỷ giá trên thị trường chính thức khá ổn định, song trên thị trường tự do, tỷ giá lại không ngừng tăng cao. Tại thị trường “chợ đen”, tỷ giá USD hiện đang được giao dịch quanh mốc 27.672 - 27.792 đồng/USD. Như vậy, so với đầu năm nay, giá mua USD tại các ngân hàng tăng khoảng 3,4%, nhưng giá USD trên thị trường tự do đã tăng khoảng 7,3%. Tốc độ tăng không tương xứng này khiến giá USD phi chính thức đắt hơn giá ngân hàng tới 1.470 đồng (chiều mua) và 1.360 đồng (chiều bán).

Các chuyên gia nhận định, tỷ giá trên thị trường tự do tăng nóng là do xu hướng mua USD tích trữ của doanh nghiệp cũng như người dân, bởi giá vàng tăng quá cao, lãi suất gửi tiết kiệm tiền VND duy trì mức thấp.

Theo đánh giá của FiinGroup, thực tế, dù Việt Nam vẫn duy trì thặng dư thương mại lớn, cùng dòng vốn FDI và kiều hối tích cực, lượng USD thực chảy vào hệ thống ngân hàng lại không nhiều, khi doanh nghiệp và cá nhân có xu hướng nắm giữ USD trong bối cảnh FED duy trì lãi suất ở mức cao 4,00-4,25%. "Do đó, áp lực tỷ giá vẫn còn lớn, đặc biệt khi mặt bằng lãi suất tiền đồng duy trì ở mức thấp, làm thu hẹp chênh lệch lợi suất USD-VND và gia tăng động lực nắm giữ ngoại tệ", FiinGroup nhận định.

Cũng theo FiinGroup, tỷ giá neo cao còn bởi một số nguyên nhân như dòng vốn ngoại rút ra khi các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng trên thị trường chứng khoán, cùng với hoạt động chuyển lợi nhuận về nước của các doanh nghiệp FDI; nhu cầu ngoại tệ tăng cao trong mùa cao điểm nhập khẩu của quý 3; chính sách tiền tệ nới lỏng của NHNN khiến VND trở nên kém hấp dẫn…

Trước diễn biến thực tế của tỷ giá, NHNN đã yêu cầu các chi nhánh khu vực tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động mua, bán ngoại tệ của các tổ chức tín dụng; chủ động tham mưu cho UBND thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng, đặc biệt là công an, phối hợp kiểm tra, xử lý nghiêm các điểm mua bán ngoại tệ trái phép. Các đơn vị phải báo cáo kết quả thực hiện trước ngày 10/11/2025. Trước đó, NHNN cũng đã có văn bản đề nghị Bộ Công an, Bộ Công Thương và Thanh tra Chính phủ tăng cường phối hợp trong quản lý hoạt động ngoại hối, nhằm đảm bảo trật tự thị trường, kiểm soát rủi ro và ổn định kinh tế vĩ mô…

Chủ động ứng phó

Tỷ giá tăng, các doanh nghiệp xuất khẩu được hưởng lợi nhờ doanh thu tăng khi quy đổi ngoại tệ, chưa kể, giá hàng hóa cũng cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, sự mất giá của VND đã kéo theo chi phí vốn tăng lên đáng kể ở nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có tỷ lệ phụ thuộc cao vào nguyên liệu nhập khẩu hoặc vay vốn bằng ngoại tệ.

Điều này cho thấy, việc quản trị rủi ro tỷ giá đang trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp có hoạt động thương mại quốc tế. Vì thế, trong bối cảnh lãi suất VND duy trì ở mức thấp, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu lớn đã điều chỉnh chiến lược vay vốn ngắn hạn để giảm thiểu rủi ro.

Ví dụ tại Công ty CP Tập đoàn Sao Mai, để tận dụng được mức lãi suất bằng VND thấp, tránh biến động tỷ giá, trong cơ cấu nguồn vốn vay hiện tại, doanh nghiệp đang ưu tiên sử dụng vay VND với tỷ trọng khoảng 70%, trong khi chỉ duy trì khoảng 30% khoản vay bằng USD. Với tỷ trọng vay nhỏ hơn, phần vay bằng USD được cân đối với dòng ngoại tệ thu về từ xuất khẩu, giúp doanh nghiệp có thể chủ động thanh toán nợ vay mà không chịu áp lực tỷ giá lớn.

Ngoài ra, bên cạnh việc tái cơ cấu nguồn vốn vay, ông Trương Công Khánh - Giám đốc Tài chính của Công ty CP Tập đoàn Sao Mai cho biết, công ty cũng chủ động sử dụng các công cụ tài chính để phòng ngừa rủi ro tỷ giá như hợp đồng kỳ hạn (forward), hợp đồng hoán đổi (swap) và các hình thức bảo hiểm tỷ giá linh hoạt.

Theo phân tích của các chuyên gia đến từ ngân hàng Techcombank, hiện thị trường vẫn tồn tại nhiều yếu tố có thể tạo ra biến động tỷ giá mạnh hơn dự kiến. Chênh lệch lãi suất giữa VND và USD có thể khiến dòng vốn dịch chuyển sang USD, làm tăng nhu cầu và đẩy tỷ giá lên.

Bên cạnh đó, nếu xuất khẩu chậm lại trong khi nhập khẩu tăng, cán cân thương mại bị thâm hụt cũng sẽ gây áp lực khiến tỷ giá USD/VND nhích cao hơn. Ở chiều ngược lại, nếu FED thực hiện lộ trình cắt giảm lãi suất như kỳ vọng, áp lực tỷ giá có thể giảm bớt. Ngoài ra, sự trở lại của các dòng vốn đầu tư quốc tế cũng là nguồn lực tích cực, dù thời điểm và mức độ tác động vẫn phụ thuộc vào diễn biến thực tế.