Hành trình 15 năm NESCAFÉ Plan và vai trò nâng tầm giá trị hạt cà phê Việt của người nông dân

Tại Việt Nam, việc phát triển ngành cà phê theo hướng bền vững đang gặp nhiều thử thách bởi tập quán canh tác truyền thống và thực hành theo các kinh nghiệm không được xây dựng trên nền tảng kiến thức khoa học như hái xanh, xay xát dập, tưới tiêu không hợp lý làm giảm chất lượng hoa và hạt; trồng độc canh hoặc xen canh chưa phù hợp. Kéo theo tác động lớn từ môi trường, dẫn đến tiêu diệt hệ sinh vật có ích trong đất, giảm độ tơi xốp và khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây trồng, từ đó làm ảnh hưởng “sức khỏe” đất, cây trồng và vấn đề thoái hóa đất nông nghiệp.

Chính vì thế, mặc dù là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 và là nhà sản xuất cà phê Robusta hàng đầu thế giới nhưng người nông dân trồng cà phê Việt Nam đã và đang phải đối mặt với nhiều thách thức gây ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất và chất lượng hạt cà phê, từ đó ảnh hưởng đến thu nhập, sinh kế, chất lượng cuộc sống của người nông dân và sự phát triển bền vững của ngành cà phê.

Cùng thời điểm Việt Nam thúc đẩy chiến lược tái định vị ngành nông nghiệp theo hướng bền vững và giá trị cao, năm 2011 chương trình NESCAFÉ Plan cũng được tập đoàn Nestlé triển khai tại các tỉnh Tây Nguyên với mục tiêu tạo ra tác động tích cực đến ngành cà phê. Sáng kiến này phối hợp với các chuyên gia từ Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) đã hỗ trợ hàng chục nghìn hộ nông dân áp dụng các thực hành nông nghiệp tái sinh như trồng xen canh, giữ thảm thực vật, tưới tiết kiệm, ủ phân hữu cơ và giảm hóa chất trong canh tác.

Đến nay, chương trình đã thực hiện hơn 467.000 lượt tập huấn về canh tác cà phê bền vững cho các hộ nông dân, hỗ trợ cây giống cho trung bình trên 21.000 hộ nông dân mỗi năm trong giai đoạn 2011-2023, phân phối hơn 86 triệu cây giống có năng suất cao, có khả năng kháng sâu bệnh, kháng hạn giúp tái canh hơn 86.000 héc ta diện tích cà phê già cỗi. Nhờ áp dụng các phương pháp canh tác cà phê theo hướng nông nghiệp tái sinh, chương trình đã giúp người nông dân tiết kiệm đến 40%-60% nước tưới, giảm 20% phân hóa học và thuốc trừ sâu, tăng 30-150% thu nhập.

Chia sẻ về chương trình, ông Binu Jacob - Tổng Giám đốc Nestlé Việt Nam cho biết: “Tại Nestlé, chúng tôi luôn đặt con người là trung tâm trong hành trình phát triển bền vững. Vì thế, chương trình NESCAFÉ Plan là một cam kết dài hạn đồng hành cùng người nông dân áp dụng nông nghiệp tái sinh, nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống. Nestlé tự hào khi được hợp tác với những người nông dân tận tâm, cùng nhau tạo nên những giá trị bền vững cho ngành cà phê Việt Nam và cho thế hệ tương lai”.

Là một trong những nông dân tham gia chương trình này, anh Đào Duy Quỳnh (Gia Lai) cho biết việc áp dụng khoa học kỹ thuật và mô hình tái sinh đã giúp vườn cà phê của nhà anh khỏe hơn, năng suất ổn định hơn và giảm đáng kể chi phí.

Cùng quan điểm này, chị Trần Thị Liên, nông dân tiêu biểu tham gia chương trình tại Đắk Lắk chia sẻ, khi tham gia NESCAFÉ Plan, thu nhập cải thiện đã giúp chị nuôi dạy hai con trưởng thành trong hoàn cảnh một mình gánh vác gia đình. Những câu chuyện thực tiễn này cho thấy một thế hệ nông dân mới đang hình thành, họ hiểu kỹ thuật, biết quản lý tài nguyên, chủ động áp dụng công nghệ và lan tỏa kiến thức trong cộng đồng.

Vừa qua, chương trình NESCAFÉ Plan cũng vừa tổ chức buổi gặp mặt và tọa đàm “Vai trò của người nông dân trong nông nghiệp tái sinh” tại Nhà máy Nestlé Trị An (Đồng Nai), nhằm tôn vinh nông dân tiêu biểu cùng các cán bộ đồng hành trong chương trình NESCAFÉ Plan, những người tiên phong, thúc đẩy cộng đồng canh tác cà phê bền vững, phát triển nông nghiệp hiện đại lấy người nông dân là trung tâm.

Tại đây, các nông dân tiêu biểu chia sẻ kinh nghiệm canh tác và thực hành nông nghiệp tốt đang được áp dụng tại địa phương. Đây cũng là dịp để các nông dân nhìn lại hành trình chuyển đổi sang nông nghiệp tái sinh, ứng dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi số trong canh tác cà phê bền vững với sự hướng dẫn và đồng hành của các cán bộ hỗ trợ nông nghiệp của Nestlé.

Cũng trong khuôn khổ chương trình lần này, các nông dân còn tham quan quy trình sản xuất và công nghệ chế biến cà phê hiện đại tại Nhà máy Nestlé Trị An, trực tiếp trải nghiệm dùng thử sản phẩm và giao lưu cùng đội ngũ kỹ sư, chuyên viên vận hành tại đây. Hoạt động này giúp người nông dân hiểu rõ hơn hành trình của hạt cà phê Việt từ nông trại đến sản phẩm hoàn chỉnh, được xuất khẩu đến gần 40 thị trường trên thế giới, trong đó có châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ.

Ông Trương Hoàng Phương - Giám đốc Nhà máy Nestlé Trị An - chia sẻ: “Để tạo nên sản phẩm cà phê chất lượng cao, nhà máy cần một nguồn nguyên liệu đầu vào đạt chuẩn. Người nông dân chính là điểm khởi đầu của chất lượng, còn nhà máy là nơi lan tỏa giá trị ấy ra toàn cầu”.

Chuyến tham quan đã giúp người nông dân hiểu rõ vai trò của mình trong chuỗi giá trị, không chỉ là người trồng trọt truyền thống, mà là những đối tác tạo nên chất lượng, thúc đẩy nông nghiệp tái sinh và đóng góp trực tiếp vào uy tín của cà phê Việt trên thị trường quốc tế.