Lắm chiêu, nhiều trò trốn thuế thương mại điện tử

Thông tin từ Tổng cục Thuế, tính đến hết tháng 10/2023, đã có 74 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký thuế khai thuế và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế dành cho nhà cung cấp nước ngoài. Tổng số thuế các nhà cung cấp nước ngoài đã khai, nộp là 11.498 tỷ đồng, trong đó năm 2022 là 3.478 tỷ đồng; năm 2023 là 8.020 tỷ đồng.

Một số nhà cung cấp nộp thuế lớn nhất là Meta (Facebook); Google; Apple; Microsoft... Với Cổng tiếp nhận thông tin TMĐT trong nước, tính đến ngày 18/10/2023, đã có 375 sàn giao dịch TMĐT thực hiện việc cung cấp thông tin. Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế) Tạ Thị Phương Lan cho biết hiện nay, có nhiều doanh nghiệp đang sử dụng các phương thức giao dịch TMĐT để giảm thiểu các khâu trung gian, giảm chi phí và tăng tốc độ lưu thông hàng hóa.

Đồng thời cũng có ngày càng nhiều cá nhân sử dụng các mạng xã hội, các trang TMĐT để cung cấp hàng hóa, dịch vụ đến người tiêu dùng. Hiện ngành thuế đang nắm bắt thông tin của hơn 191.000 tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn gồm tên, mã số thuế/đăng ký kinh doanh/căn cước công dân, email, số điện thoại, địa chỉ, ngành hàng, tài khoản ngân hàng, giá trị giao dịch thông qua sàn…

Dù đạt được những kết quả tích cực, tuy nhiên, quản lý thuế TMĐT hiện vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Bản thân cơ quan thuế chưa kiểm soát được hết hoạt động kinh doanh mua bán cũng như doanh thu thực tế của nhiều cá nhân, tổ chức.

Theo đó, nhiều người bán hàng trên sàn TMĐT có dấu hiệu làm giảm doanh thu để giảm số thuế phải nộp. Cụ thể, thời gian đầu mới lập gian hàng, người bán hàng thường dùng cách đặt đơn ảo, hạ giá sập sàn để cạnh tranh, lấy đánh giá được yêu thích nên doanh thu không phản ánh đúng thực tế kinh doanh, lợi nhuận thấp. Cũng có trường hợp, người bán hàng "né" kê khai thuế, trong đó có những người bán hàng doanh thu hàng năm lên tới cả chục tỷ đồng nhưng chưa kê khai, đăng ký thuế.

Theo tính toán của cơ quan chức năng, số thuế nếu phải thu sẽ lên tới hàng trăm triệu đồng. Phía cơ quan thuế cũng cho biết, hiện nay chưa có cơ chế để người bán phải xác thực khi đăng ký bán hàng, mà chỉ dựa trên thông tin họ khai. Vì vậy, có đối tượng mượn chứng minh nhân dân của người khác để đăng ký bán hàng, hoặc có thể dùng sim rác…

Bên cạnh đó, mặc dù đã có quy định sàn điện tử cung cấp thông tin cho cơ quan thuế, nhưng việc cung cấp này chưa có cơ chế về mặt pháp luật, quy định trách nhiệm của chủ sàn, chưa có công cụ kỹ thuật để kết nối, bảo đảm cung cấp đầy đủ, chính xác về giá trị giao dịch qua sàn, do đó, cơ quan thuế rất khó thu đúng, thu đủ.

"Điểm danh" cụ thể, ông Bùi Trung Hiếu - Phó trưởng phòng (Cục thanh tra, kiểm tra thuế - Tổng cục thuế) cho biết, các hành vi vi phạm phổ biến liên quan đến doanh thu và chi phí là: không kê khai thu nhập đầy đủ; trốn tránh kê khai thu nhập bằng các hành vi như thu tiền mặt, phân bổ doanh thu vào các tài khoản khác nhau do người khác đứng tên, kê khai giao dịch không chính xác nội dung; kê khai sai thuế suất do xác định sai mặt hàng cung cấp có bao thầu nguyên vật liệu...

Bên cạnh đó, nhiều trường hợp lại chưa kê khai thuế nhà thầu các khoản chi phí quảng cáo trên các trang mạng xã hội; chưa phân biệt rõ thu nhập của cá nhân với doanh thu Công ty do chi trả toàn bộ doanh thu vào tài khoản cá nhân; chưa rõ mặt hàng cung cấp nên xác định sai thuế suất. Một số trường hợp khác lại hạch toán khống các khoản chi phí nhân công (thay thế cho các chi phí chi trả cho Google); cố ý để ngoài sổ sách kế toán các khoản chi phí chi trả cho Google để tương ứng với doanh thu để ngoài sổ sách…

Ngay cả trong giao dịch gọi xe công nghệ, các hành vi vi phạm doanh thu như chưa kê khai đầy đủ phần doanh thu nhận tiền mặt, chưa phân biệt chủ thể tính thuế. Ông Hiếu cho biết bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan thuế xác định được các hành vi vi phạm.

Bởi vậy, để chống thất thu thuế, cơ quan thuế cho biết đã triển khai đồng bộ các giải pháp, từ xây dựng chính sách pháp luật, tuyên truyền cho người nộp thuế đến việc hiện đại hóa công tác quản lý thuế. Tổng cục Thuế cũng cho biết, nếu phát hiện tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT có dấu hiệu cố tình vi phạm pháp luật về thuế, tình tiết phức tạp thì sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan Công an để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật…