Con thuyền đẹp
Nghệ thuật là con thuyền đẹp chở các Tôn giáo đi xa và đến với tất cả mọi người.
Nghệ thuật là một con đường đặc biệt, con đường đẹp dẫn mọi người đến với Tôn giáo.
Ban đầu chưa chắc là triết học, tư tưởng, giáo lý của tôn giáo đã thuyết phục được người ta đâu, người ta yêu tôn giáo ở cái nhìn đầu tiên có khi chỉ vì một ô cửa tranh kính màu của một nhà thờ nào đó. Nói cách khác tư tưởng gì, tôn giáo gì thì cũng phải đi qua cái đẹp mới mong có thể vào tim, vào lòng người ta được.
Các tôn giáo, trong đó có Công giáo đã và luôn là đề tài, là nguồn cảm hứng cho nghệ thuật, trong đó có hội họa.
| Những bức tranh trưng bày trong triển lãm “24.12.15”. |
Nhà Thờ Lớn Hà Nội có vẻ là Nhà thờ Đức Bà Paris thu nhỏ, thu mình lại để đẹp, để vừa với Hà Nội, để vào được Hà Nội; Nhà thờ Cửa Bắc - một tác phẩm kiến trúc tiêu biểu cho phong cách Đông Dương, do kiến trúc sư Ernest Hebrard (1875 - 1933) thiết kế; Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn; Nhà thờ ở Nghĩa Lộ (Yên Bái); Nhà thờ gỗ ở KonTum (Tây Nguyên), Nhà thờ Camly (Đà Lạt)…
Không thể không nhắc đến một công trình tuyệt tác, một di sản: Nhà thờ chính toà Phát Diệm (huyện Kim Sơn - Ninh Bình). Đây là một tác phẩm kiến trúc độc đáo, một dẫn chứng hay nhất khi nói đến sự giao lưu giữa nghệ thuật Việt với các nền nghệ thuật bên ngoài. Đây là nhà thờ của người Việt. Tất cả các thành phần tạo nên tác phẩm này hoà quện vào nhau, nhoè lẫn trong nhau, ngọt ngào và tinh tế. Nhà thờ công giáo hay là đình? Thánh đường hay là lễ hội? Tâm linh và đời sống, gỗ và đá quấn quýt với nhau. Cái vốn là của mình cộng với cái thêm vào để thành cái sẽ là. Chẳng có gì có thể nối cái cao cả và cái đời thường đẹp hơn như thế. Cây thập tự của Chúa quện nhuyễn với những đường diềm chữ vạn của Phật đầy tràn hỉ xả. Đất lành chim đậu, mọi tôn giáo đến và ở lại Việt Nam an lành, thanh bình một cách rất tự nhiên.
Tất cả mọi con đường đều hướng tới một cái đích cao cả là sự thánh thiện. Đấng tối cao Jesus hay Đức Thích Ca, khái niệm Đạo của Lão tử hay Thái cực của Dịch học suy cho đến tận cùng cũng chỉ là như nhất, là cái khởi nguyên, cái ban đầu. Hoặc nói cách khác đó là sự hoá thân của đấng MỘT thành nhiều để phù hợp với các vùng văn hoá khác nhau, con người khác nhau, yếu tố địa lý và hoàn cảnh lịch sử khác nhau.
Triết học - Tôn giáo - Nghệ thuật - Kiến trúc, yếu tố nào là chính tạo nên những phố - người đặc quánh xung quanh các nhà thờ vào đêm Noel? Chắc hẳn không chỉ là riêng yếu tố tín ngưỡng. Tôn giáo nào đi chăng nữa muốn tồn tại được mấy ngàn năm như vậy là vì cái Đạo đó đã Đời hoá bằng những lễ hội, phong tục, tập quán, thói quen, văn hoá. Con thuyền nghệ thuật đã chở giáo lý của Kinh Thánh đi xa và đến với số đông. Cái đẹp là một con đường đặc biệt. Kiến trúc nhà thờ, những bản thánh ca, bích họa trên trần của những giáo đường, tranh kính mầu cửa sổ v.v..
Các nghệ sỹ bậc thầy thế giới đều có những tác phẩm để đời lấy cảm hứng từ Công giáo, Michelangelo, Marc Chagall trong hội hoạ; J.S. Bach, Franz Schubert trong âm nhạc; Frank Gehry, Tadao Ando trong kiến trúc. Đấy là chưa kể một chút lạnh, một chút yêu đương, giai điệu mượt mà của bản Ave Maria, tiếng Kinh cầu và những hồi chuông nửa đêm. Tất cả những một chút đó sẽ tạo thành cái ảo giác đầy mộng mị, nó giúp cho mỗi người có sức mạnh để làm được thêm dù chỉ là một chút gì đó tốt cho nhau, nghĩ đến nhau nhiều hơn và trở nên người hơn một chút.
12-2015