Mùa của hồn sen
Từ xưa tới nay sen luôn luôn sống trong tâm thức người Việt, được gắn những mỹ từ đẹp như: thanh cao, tinh khiết, trắng trong… và chắc hẳn trong chúng ta không ai không nhớ câu ca dao nổi tiếng về sen:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhụy vàng
Nhụy vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Hoa sen trong Phật giáo là biểu tượng của sự thuần khiết và sinh hóa tự nhiên. Theo Phật giáo Mật Tông thì trái tim con người giống như đóa sen hàm tiếu, khi Phật tính phát triển bên trong thì đóa sen sẽ nở. Đây chính là ý nghĩa của việc Phật ngồi trên tòa sen.
| Tác phẩm: Sen - Cao Minh. |
Hoa sen có nhiều màu sắc, mỗi màu mang tính biểu tượng khác nhau: Sen trắng, tượng trưng cho sự thuần hóa của nhân tính, bồ đề tâm hay còn gọi là giác tâm, thường có 8 cánh ứng với Bát chính đạo. Nó là đặc trưng của phái Mật Tông và là sen của các vị Phật. Sen đỏ (hồng), tượng trưng cho bản chất nguyên thủy của trái tim, là đóa hoa của tình yêu, đam mê và sự năng động. Đây là loại sen của Quan Thế Âm.
Sen xanh là biểu tượng của trí tuệ, tri thức của chiến thắng của tinh thần đối với các cảm quan. Đây là loại sen của Văn Thù Sư Lợi, hiện thân của trí tuệ viên thành. Sen tím thẫm, là đóa sen huyền diệu, biểu thị những ảnh tượng của phái Mật Tông. Các đóa hoa có thể đang còn e ấp hoặc đã được nở bung hết.
Với nguồn gốc và môi trường sinh sản, cùng với vẻ đẹp của hoa, sen đã được gắn cho nhiều đức tính thuộc về phẩm chất của con người. Nước ta thời Lý đã lấy đạo Phật là quốc đạo, và cho đến ngày nay Phật đạo vẫn đang hiện hữu trong dòng máu nhiều con dân đất Việt. Như thế đủ thấy người Việt trân trọng, yêu quý và nâng niu sen như thế nào
Với vẻ đẹp bình dị mà thanh khiết, sen luôn hiện diện trong đời sống và tâm hồn người Việt, từ những họa tiết, những cách điệu trong chạm khắc đình chùa, đến ngôi cao nhất Phật ngồi chính là tòa sen… Sen đi vào văn chương, thơ phú, hội họa, nhiếp ảnh cùng nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác… Nhiều họa sĩ vẽ sen thành công và có những triển lãm hoặc chuyên đề về sen như Sĩ Bạch, Lê Trí Dũng… Với nhiếp ảnh, có lẽ hiếm có nghệ sĩ nào không một lần chụp sen.
Mỗi mùa sen đến, các đầm, hồ sen khắp đất nước luôn vẫy gọi niềm say mê sen của các nghệ sĩ nhiếp ảnh cùng những người yêu thích sen. Có những người đam mê chụp sen và hầu như chỉ chuyên về sen như nghệ sĩ Trần Bích. Ông đã triển lãm chuyên về sen ở một số thành phố lớn tới gần 20 triển lãm.
Xem những ảnh về sen của Trần Bích, thấy sự say mê đến tận cùng về sen, những ý tưởng, suy nghĩ đầy nhân sinh mà nghệ sĩ bộc bạch qua vẻ đẹp sen; cũng đồng thời là những thành công trong lĩnh vực nhiếp ảnh mà nghệ sĩ Trần Bích đạt được qua sen.
Một người nữa tôi cho rằng chụp thành công về sen là Dương Quốc Định. Dương Quốc Định là nghệ sĩ nổi tiếng và thành công trong lĩnh vực ảnh NUE. Tuy nhiên, sự tài hoa của anh khi lia máy chụp sen là một điều đáng nể. Và còn nhiều nghệ sĩ chụp sen rất đẹp, rất có hồn… nhưng có lẽ chúng ta chưa được biết, hoặc tác giả chưa công bố rộng rãi mà thôi.
Đến với sen như một nhu cầu khám phá vẻ đẹp bất tận cùng những ý nghĩa nhân sinh cao quý; đến với sen là một sự say mê thưởng thức sự tao nhã mà rất gần gũi, bình dị; đến với sen như một nhu cầu giải trí thanh khiết giữa cảnh bon chen đời sống hôm nay; đến với sen để giải tỏa những âu lo, muộn phiền, để được đắm chìm vào một không gian hương sen đầy thanh khiết, dịu nhẹ...
Cuộc sống càng hiện đại thì nhu cầu con người muốn tìm đến với sen càng nhiều. Tiếc rằng những năm trước ở đồng bằng Bắc Bộ, rất nhiều đầm, hồ sen rộng đẹp đã biến mất dần dần, nay chỉ còn lác đác.
Những tay máy thích sen, đam mê sen mỗi ngày mỗi đông đảo. Không chỉ vậy, nhiều phụ nữ thành phố nếu như mùa hè đến mà chưa có một bộ ảnh cá nhân hay nhóm chụp cùng sen, e như năm đó còn thiêu thiếu và tiếc nuối. Thế nhưng hình như lại tỉ lệ nghịch với sự mất dần của các hồ sen. Điều này dễ hiểu, bởi thời đại hôm nay ai cũng có thể sắm cho mình một chiếc máy ảnh, hoặc chiếc điện thoại chụp cũng không đến nỗi nào... Đội ngũ những người đi chụp sen cũng đa dạng, từ những nghệ sĩ đi tìm mọi vẻ đẹp của sen, đến những người chỉ đơn thuần thích chụp về sen...
Ngày nay, đến với các hồ sen ngoài những người cầm máy khám phá cái đẹp muôn hình của hoa sen với đủ mọi hình thái, dáng nét... khác nhau; nhiều nghệ sĩ chụp sen không thể thiếu vắng dăm ba cô gái làm mẫu, với những tạo dáng, kiểu cách, trang phục làm sao hòa quyện cùng nhau tôn lên vẻ đẹp sen và người...
Đấy là chuyên nghiệp. Còn nghiệp dư hay yêu thích đến với sen theo từng tốp, từng nhóm bạn bè; nhiều khi là cả gia đình ông bà, bố mẹ, con cái cùng đến bên hồ sen ghi hình kỷ niệm... Và, may thay Hà Nội có một nơi đáp ứng đủ nhu cầu của người đến với sen. Đấy là mấy hồ sen bên Hồ Tây, gần công viên nước Hồ Tây.
Sen Hồ Tây vốn nức tiếng xưa nay bởi bông to, sắc hồng tươi, hương thơm dịu mà thanh... được dùng làm nguyên liệu ướp chè sen. Những năm gần đây, đón bắt nhu cầu đến với hoa nói chung, hoa sen nói riêng mà những người chủ nơi đây đã biến thung lũng thấp cùng hồ cận kề thành những hồ sen đẹp và ngào ngạt hương về mùa hè.
Mùa thu, đông, xuân lại biến hồ sen thành thung lũng hoa muôn sắc; thu hút về đây người Hà thành đến thưởng ngoạn và chụp ảnh. Chủ mấy hồ sen ven Hồ Tây đã tạo những lối đi bằng cầu tre trải thảm cỏ là là mặt nước, mọi người có thể thỏa sức len lỏi chọn góc, chọn cảnh chụp giữa hồ sen mênh mông...
| Chụp ảnh cùng hoa sen là niềm yêu thích của cả nhiếp ảnh gia và người mẫu. |
Hằng ngày, đặc biệt thứ bảy, chủ nhật nườm nượp người Hà Nội đến chụp ảnh cùng sen. Nào là người mẫu, các cô gái trẻ, sinh viên, học sinh trung học, các tốp chị em ngoài tuổi ba, bốn mươi thích có hình lưu niệm cùng sen... đến các cháu nhỏ được bố mẹ đưa đi, và cũng không thiếu những tốp các nữ lưu đã độ U năm, sáu, thậm chí bảy mươi... Và, các cô các bà không phải mất công sắm khăn, sắm áo... Nơi đây có đủ các loại áo dài màu trắng, tím, hồng, cánh sen... rồi thì các loại áo yếm xưa, áo bà ba... khăn vấn cho đến nón quai thao... Thế mới thấy sức hút của sen thật phong phú, đa dạng biết bao. Cũng chính những hồ sen này là nơi nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh đưa người mẫu tới để thỏa sức sáng tạo cùng hoa sen...
Ngoài mấy hồ sen mạn Hồ Tây, trong khuôn viên trường Đại học Nông nghiệp (Trâu Quỳ, Gia Lâm) có 4 hồ sen rất đẹp, 3 hồ sen hồng, 1 hồ sen trắng. Đi xa hơn chút, mạn ven đê gần xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì cũng có một hai đầm sen khá rộng. Nhiều người chụp sen vẫn cho rằng Bắc Ninh là tỉnh có nhiều đầm sen rộng và đẹp, như những đầm sen ở huyện Từ Sơn, huyện Thuận Thành Gia Bình, Lương Tài... Một số nghệ sĩ nhiếp ảnh lại khẳng định vùng Tam Cốc - Bích Động của tỉnh Ninh Bình có những đầm sen nước trong vắt nhìn thấu đáy...
Những năm gần đây mấy hồ sen mạn chùa Hương của huyện Mỹ Đức, Hà Nội cũng nổi tiếng nhiều sen đẹp. Đi tắt núi chừng non chục cây ta lọt vào thế giới mênh mông của sen, với xung quanh là những dãy núi trùng điệp; đấy là khu hồ Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng của tỉnh Hà Nam. Nơi đây đang xây dựng thành khu du lịch đẳng cấp cao với những hồ và núi được ví như Hạ Long trên cạn.
Khu hồ mênh mông trước đây đã tạo tác nên cảnh đẹp hiếm có được thu vào ống kính các nghệ sĩ, với hàng cây khô mờ sương mai, thấp thoáng phía sau những dáng núi tỏ mờ huyền ảo… Vài năm nay, phần lớn diện tích mặt hồ đã được trồng sen, hàng năm thu hút về đây khá đông những người đi tìm vẻ đẹp của sen, và không thể thiếu vắng những bóng hồng áo dài tha thướt, áo yếm lửng lơ hay áo bà ba nâu nền nã...
Nói về sen, viết về sen, vẽ về sen, chụp về sen… rồi biết bao những chuyện rất thi vị hậu sen nữa, như cả một thú thưởng ngoạn tao nhã mà cầu kỳ về trà ướp sen; hay chuyển hóa thành món ẩm thực để thưởng thức cũng không kém phần tao nhã là chè hạt sen, mứt hạt sen… thật là vô hạn và nói không bao giờ hết về sen. Chỉ một loài hoa mộc mạc, giản dị, vừa thanh tao vừa dân dã đậm chất quê là sen mà sao đắm say tâm hồn đến thế, thưởng ngoạn và nâng niu và thổi vào sen những triết lý nhân bản về cuộc đời… Duy chỉ sen mới có được.
Sen muôn mùa vẫn vậy, người nghệ sĩ rung cảm trước vẻ đẹp bình dị mà thanh cao của sen mới khám phá và phả vào từng đóa sen những cảm xúc nhân văn, bay bổng về cái đẹp...