Nhà thơ Mai Văn Phấn: Khởi đầu từ "Thuốc đắng"...

08:32 24/05/2011
20 năm trôi qua, bây giờ nhìn lại có thể nói, giải thưởng văn nghệ thành phố Hoa Phượng Đỏ năm ấy trao giải nhất cho bài thơ "Thuốc đắng" của Mai Văn Phấn là chính xác. Nhưng sau khi báo đăng trên trang nhất bài thơ này, bên cạnh lời khen, cũng có những lời phê phán đậm chất quan trường, quy chụp không chỉ tác giả, mà cả người chọn thơ...

Sau mấy lần lỡ hẹn, cuối cùng thì tôi và nhà thơ Mai Văn Phấn cũng có buổi ngồi với nhau. Cuộc gặp ban đầu là để thỏa mãn tính tò mò của tôi từ 20 năm nay về một bài thơ của anh đăng Báo Hải Phòng năm 1991, nhân dịp thành phố trao giải thưởng Văn nghệ Nguyễn Bỉnh Khiêm lần thứ nhất. Đó là bài "Thuốc đắng" mà đến nay, tôi vẫn thuộc câu mở đầu táo bạo trong cách dùng từ, chắt lọc nhịp điệu: "Cơn sốt thiêu con trên giàn lửa/ Cha cũng có thể thành tro nữa". Bài thơ gồm bốn khổ, riêng khổ đầu phá cách năm câu, còn ba khổ sau đều bốn câu, viết khá thoải mái và cũng thật đặc trưng cho phong cách thơ Mai Văn Phấn thời kỳ ấy.

20 năm trôi qua, bây giờ nhìn lại có thể nói, giải thưởng văn nghệ thành phố Hoa Phượng Đỏ năm ấy trao giải nhất cho bài thơ "Thuốc đắng" của Mai Văn Phấn là chính xác. Nhưng sau khi báo đăng trên trang nhất bài thơ này, bên cạnh lời khen, cũng có những lời phê phán đậm chất quan trường, quy chụp không chỉ tác giả, mà cả người chọn thơ. Có đến hàng tháng trời sau cuộc trao giải thưởng văn nghệ Nguyễn Bỉnh Khiêm, không khí văn chương đất Cảng vẫn nóng lên về bài thơ "Thuốc đắng". Sau này, khi quen nhau, mỗi lần có dịp, tôi lại hỏi anh về bài thơ từng làm xôn xao bạn yêu thơ ngày ấy. Nhưng cũng mãi đến dịp Ngày thơ Việt Nam năm nay, Mai Văn Phấn mới tươi cười mà như hẹn: "Lúc nào anh em mình ngồi với nhau lâu lâu chuyện trò mới đã". Và "lúc nào" ấy cũng qua mấy tháng, mãi dịp nghỉ lễ vừa rồi chúng tôi mới gặp được nhau. Vừa ngồi xuống ghế, tôi như thầm nhắc lại lời hẹn, đọc luôn hai câu kết bài "Thuốc đắng": "Khi lớn bằng cha bây giờ/ Đáy chén chắc còn bão tố", thì Mai Văn Phấn nói ngay: "Bài đó em viết trong một hoàn cảnh cụ thể…". Rồi như gợi đúng mạch, nhà thơ say sưa kể.

Năm ấy, con gái lớn của Phấn lên ba tuổi. Thường cháu rất sợ uống thuốc, mỗi khi ốm là bố mẹ phải dỗ mãi mới chịu uống. Nhưng lần ấy cháu ốm nặng, không thể ngồi đợi khi con chịu há miệng mới cho uống thuốc, vợ chồng anh phải giữ tay chân con rồi đổ thuốc vào miệng. Chính lần đổ thuốc cho con ốm đã để lại trong người cha bao suy tư, dằn vặt, đồng thời cũng làm bật dậy trong đầu anh câu thành ngữ "thuốc đắng giã tật". Bài thơ là sự dằn vặt, ám ảnh đè nặng trong lòng, nên khi viết cũng khá trôi chảy, vì nó không còn đơn thuần là chuyện bố mẹ cho con uống thuốc nữa, mà là vấn đề xã hội lúc đó. Bài thơ ra đời năm 1990, đất nước ta mới thực hiện đường lối đổi mới được mấy năm, tư tưởng bảo thủ cùng những tàn dư của thời bao cấp còn khá nặng nề và cũng không phải ai cũng muốn Đổi mới; nhưng muốn đưa đất nước thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu thì không thể không tiến hành công cuộc Đổi mới, mở cửa. Công cuộc Đổi mới quả là nhọc nhằn, vất vả, và không kém phần quyết liệt, nhưng từ trong nỗi vất vả và quyết liệt ấy đã thấy bóng dáng cuộc đời mới đang về. Đọc "Thuốc đắng", ngẫm ngợi sâu một chút ta sẽ thấy ngay cái ẩn ý ấy: "Con ơi! Tí tách sương rơi/ Nhọc nhằn vắt qua đêm lạnh/ Và những cánh hoa mỏng mảnh/ Đưa hương phải chờ rễ cay/ Mồ hôi keo thành chai tay/ Mùa xuân tràn vào chén đắng".

Thơ Mai Văn Phấn ngay từ những năm đầu thập niên 90 thế kỷ trước đã là thế, chỉ bằng sự giản dị bình thường như cho con uống chén thuốc đắng để giã tật, mà nói được vấn đề lớn đang thu hút sự quan tâm của nhiều người. Không chỉ ở "Thuốc đắng" mà sau này, cách khái quát vấn đề kiểu tương tự ta còn gặp nhiều trong thơ Mai Văn Phấn, nhất là ở giai đoạn trước 1995.

Sau giải nhất thơ Hải Phòng năm 1991, liên tiếp mấy năm sau, Mai Văn Phấn đoạt giải Nhì (không có giải Nhất) của hai cuộc thi thơ ở hai tờ báo có uy tín văn chương: Năm 1994 của Báo Người Hà Nội với bài "Nghi Tàm"; năm 1995 của Báo Văn nghệ với chùm hai bài "Mười nén nhang ở ngã ba Đồng Lộc" và "Nhật ký đô thị hóa"…

Cao Năm

Tối 17/12, tại Nhà hát Hồ Gươm, Hà Nội diễn ra chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam và 35 năm Ngày hội quốc phòng toàn dân – “Vang mãi khúc quân hành”.

Không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép khai thác tài nguyên nước, nhưng Công ty TNHH Thương mại Linh Hải (thôn Hà Xá, xã Đại Hưng, huyện Mỹ Đức, TP Hà Nội) đã tự ý khoan giếng khai thác nước ngầm để bán nước sinh hoạt cho các hộ dân lân cận và một số cơ quan, đồng thời đóng chai, đóng bình kinh doanh trái phép.

"Đề nghị các đồng chí thành viên Ban chỉ đạo (BCĐ) cần tiếp tục nâng cao tinh thần trách nhiệm, tập trung nghiên cứu, thảo luận, cho ý kiến để khẩn trương hoàn thành dự thảo Đề cương chi tiết của Đề án trước ngày 25/12 này" - Đó là ý kiến chỉ đạo của Trung tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an, Trưởng BCĐ xây dựng Đề án của Chính phủ về "Nghiên cứu mô hình bảo đảm ANTT, an toàn xã hội trong quản lý đô thị" (Đề án) tại cuộc họp BCĐ được Bộ Công an tổ chức chiều 17/12, tại Hà Nội.

Ngày 17/12, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Thái Bình đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Nguyễn Văn Bút (SN 1975, trú tại phường Hoàng Diệu, TP Thái Bình, tỉnh Thái Bình) để điều tra về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Thông báo về thủ đoạn giả danh cơ quan Công an gọi điện để lừa đảo chiếm đoạt tài sản, ngày 17/12, Công an TP Hà Nội cho biết: Đây không phải là thủ đoạn mới nhưng nhiều người vẫn mất cảnh giác. Đặc biệt, nhiều trường hợp là thanh niên trẻ do chủ quan, ít cập nhật thông tin cảnh báo lừa đảo đã sập bẫy của các đối tượng.

Thông tin tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ năm 2025 của Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho thấy, năm 2024, lực lượng QLTT đã phát hiện, xử lý 953 vụ vi phạm về kinh doanh vàng, chuyển cơ quan điều tra 1 vụ.

Để tháo gỡ vướng mắc cho Dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (Dự án chống ngập 10.000 tỷ) đang “đắp chiếu” gây lãng phí ngân sách, ngày 17/12 Văn Phòng Chính phủ đã có văn bản gửi TP Hồ Chí Minh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) cùng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong việc tháo gỡ cho dự án này…

Chiều 17/12, Cơ quan CSĐT Công an quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng cho biết đã bắt giữ Nguyễn Tấn Thường (SN 1995, trú xã An Phú, TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên). Bước đầu, Cơ quan Công an xác định Thường đã mở hàng loạt tài khoản ngân hàng để bán cho các đối tượng lừa đảo ở Campuchia. Chỉ trong vòng 1 tháng, những tài khoản do Thường đứng tên đã được sử dụng để nhận hơn 6,4 tỷ đồng từ các nạn nhân bị lừa đảo đang cư trú tại Việt Nam.

Cơ quan CSĐT Công an huyện Đông Hưng (tỉnh Thái Bình) quyết định khởi tố vụ án hình sự “Cố ý gây thương tích”, khởi tố bị can cũng với tội danh trên với Vũ Ngọc Thịnh (SN 1956, trú tại thôn Lê Tiến, xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng), đối tượng đã đến tận nhà hành hung cụ ông thương binh 82 tuổi, 57 năm tuổi Đảng, ở thôn Lê Tiến.

©2004. Bản quyền thuộc về Báo Công An Nhân Dân.
®Không sao chép dưới mọi hình thức khi chưa có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Công An Nhân Dân.
English | 中文