Nhớ mùi trà Tết
Nước trà xanh còn ngâm thêm với đọt trà non hái ngay trong vườn vào buổi sáng sớm. Vị trà thật thơm ngon, đậm đà, khiến lòng dạ mát mẻ đến sảng khoái. Cảm giác khác lạ hiện rõ trong con người tôi. Không thể uống nhanh được. Phải từng ngụm, từng ngụm. Để thưởng thức như sợ mất đi sự thanh cao.
Vị trà trong tiết trời vào xuân thật khác với vị trà thường ngày khiến tôi nhớ mãi không quên. Nó khác hẳn vị trà đá ở chợ Đông Ba vào ngày hè nóng bức. Mùi vị trà không đậm đà và chỉ có tác dụng đỡ cơn khát. Cách uống ừng ực của tôi khi đó nhìn thật “phàm phu tục tử”. Nó cũng khác hẳn vị trà ở Ga Huế vào đêm cuối đông.
Lần đó, một người bạn thời đại học hiện công tác ở Quảng Bình mua vé tàu vào Huế có công chuyện, tiện thể “í ới” điện thoại gặp bạn bè. Thế là, nhà văn Lê Vũ Trường Giang (hiện đang công tác tại Tạp chí Sông Hương) và tôi cùng lên Ga Huế đợi đón tại một quán có bán nước trà kèm mè xửng.
Nhìn dòng người qua lại trong cái lạnh cắt da cắt thịt của đêm đông, hai chúng tôi không ai bảo ai đều cầm tách trà nóng trên tay. Nó như một cái lò sưởi thu nhỏ. Tiện lợi hơn, nó không những sưởi ấm được lòng bàn tay mà khi uống vào còn sưởi ấm cả thân người. Tuy vị trà đậm đà nhưng cách uống trà của chúng tôi có gì đó không được thanh cao cho lắm!
Gần đây, được Tiến sĩ Nguyễn Văn Hùng (Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Khoa học - Đại học Huế) quý tặng cuốn sách “Trà đạo” của Okakura Kakuzo, tôi bỗng nhận ra việc uống trà cũng lắm công phu. Nghĩ lại, từ trước đến nay, khi tự pha một ấm trà để uống, tôi chẳng cần biết loại trà nào ngon, loại trà nào dở. Cách thưởng thức trà, theo tôi, có chi phải cầu kỳ. Cứ bỏ trà vào ấm, đổ nước sôi vào. Sau đó, chế ra tách uống.
Trà nguyên là một vị thuốc. Sau, nó trở thành thức uống giải khát. Việc uống trà bắt nguồn từ Trung Quốc như ghi chép trong cuốn “Trà kinh” của Lục Vũ. Rằng, Thần Nông đun nước dưới một gốc cây, lá của cây này rụng và rơi vào nồi. Nước trong nồi sau đó có màu vàng xanh và mùi vị thơm ngon, uống vào hết khát. Tuy nhiên, nhiều tài liệu lại chứng minh rằng trà có nguồn gốc từ Ấn Độ. Sau đó, trà lan sang các nước khác như Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam...
Đến năm 1657, lần đầu tiên trà được bán tại các quán cà phê ở nước Anh và nó mau chóng trở thành loại thức uống thông dụng ở đảo quốc này. Tuy nhiên, nói về chuyện uống trà không thể không nhắc đến Trà đạo ở Nhật Bản. Trà đạo gắn liền với thiền, có trà thất (phòng uống trà), trà viên (sân vườn) và đầy đủ nguyên liệu, dụng cụ phục vụ việc uống trà.
Người chế biến trà và người uống trà cũng trở thành “trà tượng”. Học giả Nhật Bản Okakura Kakuzo (1862-1913) cũng đã viết sách “Trà đạo” để giới thiệu nghệ thuật uống trà của xứ Phù Tang đến thế giới. Và, các geisha, là nghệ sĩ vừa có tài ca múa nhạc lại vừa có khả năng trò chuyện, ngay từ lúc nhỏ đã được huấn luyện bài bản về Trà đạo để có thể chiều lòng khách.
Ở Huế, có loại trà gọi là trà cung đình có tác dụng bổ khí huyết, thanh nhiệt, giảm độc, mát gan rất tốt. Người xưa truyền miệng lại: Để pha trà cho vua, vào buổi chiều tối các thị nữ trong cung sẽ chèo thuyền ra hồ Tịnh Tâm và cho trà vào giữa những búp sen.
Sáng sớm hôm sau sẽ lại chèo thuyền ra hồ sen để lấy trà ướp hương sen và hứng sương trên lá sen để lấy nước pha trà cho vua. Đặc biệt, uống trà cung đình thì phải có một bộ đồ trà đúng kiểu. Thậm chí, phải có cả bốn loại chén trà dành cho bốn mùa trong năm.
Như, nghệ nhân nghề thêu Lê Văn Kinh (đường Phan Đăng Lưu, thành phố Huế), một người rất sành việc uống trà cung đình, hiện đang sở hữu trên 50 bộ ấm trà khác nhau. Trong đó quý nhất là ba bộ Thế Đức, Lưu Bội, Mạnh Thần.
Với thành phần gồm nhiều loại thảo dược như Cúc hoa, Cỏ ngọt, Hoài sơn, Đẳng sâm, Đại táo, Hồng táo, Hồi hoa, Cam thảo Bắc, Hoa lài, Hoa hòe, Thảo quyết minh, Khổ qua, Kỷ tử, Vối nụ, Tim sen, trà cung đình hiện nay đang được du khách ưa thích. Bởi vậy, cứ vào dịp xuân về, tôi, gia đình và bạn bè đã tìm đến quán Vĩ Dạ Xưa, quán Nam Giao Hoài Cổ hoặc quán Lầu Tứ Phương Vô Sự bên trong Hoàng Thành Huế... để thưởng thức loại thức uống đế vương này.