Quê tôi mùa cá lũ
Vào những ngày lũ, người dân quê tôi vác thuyền, ôm những tấm lưới tép nhỏ rủ nhau bơi ra ngòi nơi có nước lũ lên cao để đánh cá mương. Đông vui lắm. Bố tôi bảo rằng, phải chờ cơ hội nước lũ lên thì cá mương mới kéo nhau về, chứ ngày thường thì được chăng hay chớ, lác đác vài con. Con ngòi trước làng tôi vì thế mà tấp nập hơn ngày thường. Những chiếc thuyền nan, thuyền tôn được những người đàn ông trung niên hay cả những chàng trai mười tám đôi mươi bơi ra xa để rải lưới.
Cá mương là loài cá lành, gắn bó với cuộc sống của người dân quê tôi từ bao đời nay. Cá mương không to như một số loại cá khác mà chỉ nhỏ bằng ba đầu ngón tay, mình dài, đầu dẹt và nhỏ, thân có màu trắng, phần lườn có nhiều thịt, bụng cá vào mùa lũ thường có nhiều trứng vì chờ nước lũ về, cá mương kéo nhau lên những khoanh bèo lục bình để đẻ trứng. Ở quê tôi, cá mương là một món ăn dân dã mà đậm đà dư vị. Vì thế, bất kể ngày thường, bố tôi và những người dân quê vẫn vác thuyền đi rải lưới kiếm lấy đôi ba con cá mương về cho bữa ăn thêm món.
Trong dòng nước lũ đục ngầu từ trên nguồn về, từng đàn cá mương nếu tinh mắt cũng có thể nhìn thấy chúng bơi đón dòng nước mới. Chỉ cần ngâm lưới chừng mười lăm đến ba mươi phút thôi là có thể cuốn lưới để bắt cá. Thú nhất là những lúc thu lưới thành từng vòng để bắt cá. Thu lưới đến đâu, những chú cá mương vừa trắng vừa tươi rói cong mình giẫy giụa mong thoát khỏi lưới. Đêm tuy tối nhưng cá mương được nhiều vô kể, những con cá mương béo mẫm, bụng căng trứng.
Mùa lũ về, ẩm thực quê tôi lại có món cá mương thơm ngon, đậm đà. Đúng là mỗi loại cá, mỗi dư vị khác nhau. Tuy bé nhưng cá mương được những bà mẹ quê chế biến thành nhiều món khác nhau. Thích nhất là món cá mương mổ sạch ruột, để nguyên cả con rồi kẹp vào thanh tre tươi nướng trên than hồng. Chỉ độ nửa tiếng là cá đã vàng uôm, thơm nức mùi cá đồng. Cá mương nướng mà chấm với muối dằm ớt thì vừa giòn vừa bùi và cay cay nơi đầu lưỡi. Mẹ còn dùng cá mương kho nhừ với tương và quả chay trước ngõ. Cá mổ sạch, cho tương và quả chay thái lát đỏ au rồi vùi chấu kho cả ngày. Đến khi ăn, chỉ thấy thơm ngon mà chẳng thấy tí xương cá nào. Những chú cá mương nhỏ còn dùng để nấu canh chua. Có những năm, đánh được nhiều cá mương, mẹ tôi mổ cá sạch rồi cho vào nồi rúc lên cho cá chín sau đó rải ra nong phơi cho khô rồi cất đi ăn dần. Cá mương phơi khô ăn cũng có cái ngon riêng. Vị thơm thơm, dai dai và ngòn ngọt đến lạ