Trái tim thành nhịp cầu tri âm...

• 300 cựu tù Chính trị tham gia Lễ kỷ niệm 40 năm giải phóng Côn Đảo
• Các cựu tù chính trị Côn Đảo: Tặng cờ Tổ quốc, 351 triệu đồng ủng hộ Cảnh sát biển và Kiểm ngư Việt Nam
• Bài cuối: Ký ức của các cựu tù chính trị Côn Đảo
• Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan tiếp đoàn đại biểu cựu tù chính trị và tù binh TP Hồ Chí Minh
• Xuất bản kỷ yếu “Cựu tù chính trị và tù binh TP Hồ Chí Minh”

Đầu tháng 7-2010, nhà văn, nhà biên kịch Nguyễn Hồ gọi điện cho đạo diễn Nguyễn Hoàng ở hãng phim TFS thông báo có một đoàn Thượng nghị sĩ Mỹ (TNS) sẽ trở lại Côn Đảo vào ngày 5-7-2010 nhân kỷ niệm 40 năm ngày họ phát hiện ra nhà tù "chuồng cọp" Côn Đảo. Anh Nguyễn Hồ đề nghị đạo diễn Nguyễn Hoàng liên hệ với anh Cao Nguyên Lợi để đi.

Năm 1993, khi bắt tay vào làm bộ phim "Giữa ngàn thác lũ" về nữ tù nhân, đạo diễn Nguyễn Hoàng cũng có dịp nhận được thông tin về sự kiện đoàn nhà báo Mỹ phát hiện ra nhà tù “chuồng cọp” và những hình ảnh này đã được đăng tải trên các tờ báo lớn ở Mỹ. 

Khi gặp bà Nguyễn Thị Chỉ (còn gọi là má Sáu Mù), bà kể: "Lúc bị giam ở "chuồng cọp" Côn Đảo, tôi thấy những người Mỹ đến tận nhà giam, họ chụp hình và hỏi đủ thứ. Sau được ra tù về sống ở Sài Gòn, một người hàng xóm của tôi nói là có hình tôi trên báo Mỹ".

Đúng hẹn, vợ chồng anh Cao Nguyên Lợi và một số cựu tù Côn Đảo đã có dịp giới thiệu nhóm làm phim với TNS Tom Harkin, nhà báo Don Luce và một số người khác tại sân bay Côn Đảo.

Đạo diễn Nguyễn Hoàng yêu cầu nhà quay phim Huỳnh Lâm phải thu lại tất cả diễn tiến cuộc họp mặt quá đặc biệt này. TNS Tom Harkin  cho biết: "Thời đó tôi là nhân viên, trợ lý của đoàn Quốc hội Mỹ đã đến miền Nam Việt Nam, lúc đó tôi đọc cuốn sách của Don Luce viết có tựa đề "Việt Nam những tiếng nói chưa được nghe thấy".

Khi đến Việt Nam ngày đó, tôi được gặp anh Don Luce. Tôi đã hiểu mặt bên kia của câu chuyện Việt Nam. Vào một buổi chiều muộn, Don Luce dẫn Cao Nguyên Lợi, một thanh niên trẻ đến gặp tôi và kể cho tôi nghe câu chuyện về "chuồng cọp". Anh Lợi đã trao cho chúng tôi tấm bản đồ vẽ tay đơn sơ, trong đó có ghi những hiệu để tìm "chuồng cọp".

Hôm nay (2010), đúng 40 năm ngày phát hiện ra "chuồng cọp", tôi xin giới thiệu anh Cao Nguyên Lợi và trao tặng tấm bản đồ gốc này cho nhà bảo tàng Côn Đảo".

Có mặt trong buổi họp, đạo diễn Nguyễn Hoàng cùng các cộng sự có ý tưởng làm một bộ phim tài liệu về sự kiện có một không hai này. Đầu tiên là một phóng sự ngắn phát trên Tạp chí Văn nghệ của TFS mang tên "Côn Đảo tình người".

Vợ chồng anh Cao Nguyên Lợi đã giúp họ có một buổi họp mặt cùng với các cựu tù chuồng cọp Côn Đảo. Các nhà báo của TFS đã phỏng vấn ông Đào Duy Nghệ, người bị giam tại "chuồng cọp" cùng với nhà sư Thích Hành Tuệ, có hình do Tom Harkin chụp khi phát hiện nhà tù "chuồng cọp" ngày 5-7-1970.

Ông Nghệ nghẹn lời nhiều lần khi nói về nhà sư Thích Hành Tuệ đã tắt thở trên tay ông như thế nào. Và những lời nói của thầy Thích Hành Tuệ khi gặp đoàn Quốc hội Hoa Kỳ khám phá ra nhà tù trong nhà tù tại Côn Đảo: "Tôi là một nhà sư và tôi đã đấu tranh cho hòa bình từ năm 1966. Tôi ở đây không vì lý do gì ngoài mong muốn hòa bình. Tôi bị bắt, bị tra tấn nhưng tôi vẫn đấu tranh cho hòa bình". Lời tuyên bố đanh thép ấy của một nhà sư đã được đưa lên báo The Life (Mỹ) với nhiều hình ảnh về một kiểu trại giam thời trung cổ, đã làm chấn động dư luận nước Mỹ và thế giới.

Nhóm TFS cũng đã gặp và trò chuyện với nhà báo Don Luce trong một buổi tiệc do vợ chồng anh Cao Nguyên Lợi tổ chức. Don Luce nhắc đến nhiều nhất là nhà sư Thích Hành Tuệ và má Sáu Mù. Cả hai nhân vật này đều có hình trong trại giam "chuồng cọp", rất ấn tượng như lời của ông Tom Harkin: "Những tấm hình có giá trị hơn triệu lời nói". 

Don Luce nói tiếng Việt rất tốt. Đạo diễn Nguyễn Hoàng nói với ông câu chuyện về những người phát hiện ra nhà giam chuồng cọp có thể làm thành phim tài liệu để cho người Việt Nam và người Mỹ xem. Don Luce đồng ý với việc nên làm bộ phim về sự kiện lịch sử đầy ấn tượng này. Ông nhấn mạnh: "Phải làm ngay đi vì những người giúp đỡ Việt Nam, tham gia phong trào phản chiến giờ đây đã già hết rồi, chậm trễ sợ không còn kịp". Ý tưởng của ông thôi thúc những người làm phim phải tiến hành làm phim trong điều kiện vô cùng gấp gáp.

Đề cương kịch bản do nhà biên kịch Trần Đức Tuấn (người viết kịch bản và lời bình cho phim "Mê Kông ký sự") và anh Cao Nguyên Lợi cùng thực hiện. Bước thứ hai là anh Cao Nguyên Lợi và vợ là chị Tô Thị Thủy kết nối lại những bạn từng tham gia phong trào chống chiến tranh ở Mỹ, những người bạn Mỹ luôn kề vai sát cánh cùng nhân dân Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt nhất.

May mắn là anh Cao Nguyên Lợi luôn giữ được mối quan hệ bè bạn với nhà báo Don Luce và TNS Tom Harkin cũng như những người Mỹ từng tham gia phong trào phản chiến trong lòng nước Mỹ. Lãnh đạo Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh xin ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh để thực hiện bộ phim tài liệu này. Anh Cao Nguyên Lợi đề xuất nên đặt tên của bộ phim là "Từ trái tim tới trái tim" và đã được các đồng chí lãnh đạo thành phố ủng hộ rất cao.

Tháng  5-2011 đoàn làm phim sang Hoa Kỳ. Đoàn gồm có giám đốc sản xuất Trương Bá Hùng, biên tập viên Hồ Tiến Thảo, quay phim Hữu Lý, đạo diễn Nguyễn Hoàng (TFS) và người tổ chức thực hiện là chị Tô Thị Thủy. Anh Cao Nguyên Lợi đã gửi thư đến những người có liên quan và  những tiểu bang mà đoàn sẽ đến quay phim tìm sự giúp đỡ.

Nhờ mối quan hệ tốt đẹp giữa anh và TNS Tom Harkin mà mọi công việc rất thuận lợi. Ông Tom Harkin viết thư giới thiệu (recommenzation) cho đoàn, nói rõ ý nghĩa mục đich của việc làm phim cho những bạn Mỹ biết để giúp đoàn hoàn thành nhiệm vụ.

Tại trường đại học Kent State, nơi có phong trào phản chiến trong sinh viên rất mạnh, các nhân chứng đã nhiệt tình kể lại những gì đã diễn ra tại ngôi trường này vào ngày 4-5-1970. Giáo sư Jerry M. Lewis, ngành xã hội học trường Đại học Kent State không cầm được nước mắt khi kể. Ông đã từng chứng kiến cái chết của mẹ mình nhưng khi nhìn thấy 4 sinh viên của ông chết ngay tại sân trường, ông không thể nào chịu được. Ông nghẹn ngào: Đó là sự kiện đau đớn nhất trong lịch sử của ngôi trường này.

Nhóm làm phim dành thời gian một tháng tác nghiệp tại Hoa Kỳ (từ tháng 5 đến tháng 6-2011). Đoàn thu thập được nhiều hình ảnh, thông tin, đối thoại với nhiều nhân chứng và được họ chia sẻ với nhiều cảm xúc đặc biệt, đong đầy cảm xúc. Các thành viên TFS  gặp gỡ nhiều người, nhiều thành phần trong nước Mỹ và trên thế giới đã dũng cảm đấu tranh, có người đã hy sinh hoặc bị bắt giữ, bị tù đày nhưng họ luôn có niềm tin vào một ngày hòa bình trên dải đất Việt Nam. Họ thật sự là những người yêu chuộng hòa bình, công lý. Họ có một niềm xác tín mạnh mẽ rằng: đã là con người thì đứng bên kia chiến tuyến, dù là đối phương, cũng cần phải được bảo đảm những quyền cơ bản nhất của con người.

Bộ phim "Từ trái tim đến trái tim" của biên kịch Trần Đức Tuấn và cựu tù chính trị Cao Nguyên Lợi, đạo diễn Nguyễn Hoàng gồm 3 tập phim, tổng cộng 60 phút, đã thể hiện được tiếng nói trung thực của những nhân chứng lịch sử. Từng khoảnh khắc sống động của lịch sử được tái hiện rõ nét, có sức thuyết phục mạnh mẽ. Đạo diễn Nguyễn Hoàng chia sẻ: "Không thể cầu toàn hết được. Có bao nhiêu cảm xúc, chúng tôi giãi bày trọn vẹn tới  tới khán giả…".

"Từ trái tim đến trái tim" là thông điệp về những đau thương, mất mát đã qua của lịch sử, trong đó có những con người đã đồng hành theo nhịp đập nhân bản của trái tim, lắng nghe tiếng nói của trái tim. Bộ phim mang tới khán giả của hai nước cái nhìn chung. Cùng hướng tới một nhịp cầu hòa bình, được soi chiếu từ các giá trị nhân văn vĩnh hằng của nhân loại…