“Tứ diện cũ” tìm những vẻ đẹp mới

• Người cuối cùng của “tứ trụ” hội họa Việt Nam từ trần
• Triển lãm 'Hội họa Việt Nam một diện mạo khác'
• Đại sứ quán Đan Mạch tổ chức Triển lãm hội họa Việt Nam lần thứ ba
• Hội họa Việt Nam: Loay hoay tìm lối thoát

Cái cách đặt tên triển lãm khá "ngược", cùng với những gương mặt đã cũ của hội họa Việt Nam, ở mảnh đất Kinh kỳ xứ Bắc, "Tứ Diện cũ" phải chăng là một cách thách thức của nghệ thuật trong hành trình sáng tạo không ngừng để làm mới và tìm kiếm cái mới. Văn nghệ Công an đã có cuộc trò chuyện với hoạ sĩ Tô Chiêm về cuộc triển lãm.

- Thưa họa sĩ Tô Chiêm, tại sao lại là "Tứ diện cũ", bởi nếu để đặt một cái tên cho một triển lãm nghệ thuật thì nghe thật không "an toàn" nếu không nói là thiếu mỹ cảm, khi nghệ thuật luôn tìm đến cái mới, cái sáng tạo toàn bích?

+ Thưa chị, cái tên chúng tôi đặt cho triển lãm quả thật là không hoa mỹ, không văn học nhưng nó được xuất phát từ thực tế là như vậy.  Như tôi là người trẻ nhất nhóm cũng đã ngoài 50... Cũ rồi còn gì! Nhưng "cũ" là cũ mặt thôi, còn nghệ thuật thì có khi còn "trẻ' chán. Nói vậy bởi vì tuy đã có tuổi, nhưng chúng tôi vẫn lao động cật lực để mưu sinh và sáng tạo nghệ thuật với tất cả những gì nghiêm túc và trân trọng nhất.

- Thế ra cái tên bắt nguồn từ những gương mặt cũ, từ một thế giới vốn cũng cũ nốt bởi cả bốn gương mặt cho cuộc triển lãm lần này đều đã có trên dưới bốn mươi năm hoạt động trong lĩnh vực hội hoạ… Tham vọng nghệ thuật mà cả 4 người mang tới triển lãm lần này là gì?

+ Cả bốn người chúng tôi cũng đã trải qua hơn nửa cuộc đời, những cung bậc cảm xúc của một đời có lẽ cũng trải nghiệm đủ. Cái gì có thì đã có rồi chị ạ. Qua triển lãm này, tham vọng lớn nhất của  chúng tôi là mang đến cho công chúng yêu nghệ thuật những sản phẩm hội họa mới nhất mà chúng tôi đã sáng tạo một cách nghiêm cẩn và gửi gắm biết bao cảm xúc chiêm nghiệm trong thời gian qua.

Và mong rằng sẽ được công chúng yêu quý, đón nhận những sản phẩm nghệ thuật đó. Nó là những thông điệp về con đường chúng tôi đã và đang bước tiếp, một con đường khó khăn nhưng luôn hướng tới những vẻ đẹp của cuộc sống.

- Trong cũ có mới, tìm trong những điều rất xưa cũ là những mới mẻ của đời sống hiện tại, của những cảm xúc đang diễn ra mỗi ngày… So với những hoạt động nghệ thuật trước đây, hay cụ thể là những triển lãm trước đó, "Tứ diện cũ" hẳn có những bước đột phá mới và mạnh mẽ?

+ Đột phá thì có lẽ không nhiều! Phong cách cá nhân cũng đã định hình ... Cái mới mẻ ở triển lãm này là sự chiêm nghiệm của mỗi cá nhân cũng đã đạt tới độ chín của tuổi tác và của nghề trong mỗi tác phẩm. Có thể nói hành trình sáng tạo của nhóm như một vòng hình xoáy trôn ốc. Người xem nhìn thấy tác phẩm ở vòng xoay đầu và tương tự ở vòng xoay phía trên, nhưng mỗi tác phẩm có giá trị riêng, mang dấu ấn cá nhân. Họ có thể đắm chìm vào mỗi tác phẩm và chia sẻ với các họa sĩ với những gì các họa sĩ muốn gửi gắm trong đó.

- Anh có thể chia sẻ một chút về sự kết hợp của "Tứ diện cũ" khi bản thân mỗi nghệ sĩ là một phong cách riêng với những chất liệu nghệ thuật khác nhau. Các anh gặp nhau ở điểm gì trong hành trình sáng tạo? Liệu "Tứ diện cũ" có làm nên một "bữa tiệc hội hoạ" đa dạng?

+ Bốn chúng tôi xuất phát điểm khác nhau, mỗi người được đào tạo ở những môi trường nghệ thuật khác nhau, như anh Nhân, chị Dung thì học bên Mỹ thuật Công nghiệp, anh Dũng ở trường mỹ thuật Huế, còn tôi thì học mỹ thuật Hà Nội. Nhưng có những cái giống nhau như tôi, anh Dũng, anh Nhân đều đã từng dạy học...

Điều quan trọng nhất để bốn người có thể đứng cùng nhau trong một triển lãm là phải tôn trọng nhau trong nghệ thuật, cũng như trong cuộc sống. Người làm nghệ thuật, cái "tôi" trong họ rất lớn, nếu như thiếu sự tôn trọng nhau thì khó mà làm được điều gì! Trong sáng tạo, cả bốn chúng tôi đều có một điểm chung là "Luôn muốn thay đổi".

Chị có nói đến bữa tiệc sắc mầu... Nói vui nhé, chúng tôi không phải là "master chef" đâu mà chỉ là các đầu bếp gia đình. Nếu bắt buộc phải ví cuộc triển lãm này với một điều gì đó thì tôi xin ví nó với "bữa cơm đãi khách" thôi... bữa cơm của những chủ nhà chân tình quý bạn với những món sau: Món khai vị: Giấy dó cổ truyền được vẽ với kĩ thuật cổ truyền và đậm chất phương Đông.

Món chính: Sơn mài và Sơn dầu được sáng tạo với sự chắc chắn về tay nghề và tài hoa trên những sắc màu. Món tráng miệng: Acrylic được sáng tạo với tinh thần tươi trẻ và rực lửa sống… Và khi các vị khách quý đã trải qua các cung bậc cảm xúc đó thì họ sẽ mỉm cười với chúng tôi: Rất hài lòng.

- Tại sao lại là một cuộc trưng bày nghệ thuật hội hoạ ở phương Nam trong khi cả 4 hoạ sĩ đều lớn lên, trưởng thành và môi trường sáng tác ở phương Bắc? Một cuộc dạo chơi với nghệ thuật? hay nghệ thuật dẫn lối cho các hoạ sĩ rong chơi đến miền đất lạ để tạo nên một sự khác biệt tươi mới hơn?

+ Cả 4 người chúng tôi đều sinh ra ở Hà Nội... Phương Nam đem lại cho chúng tôi rất nhiều kỉ niệm... mỗi chúng tôi đều có rất nhiều những vui buồn ở đó. Chúng tôi vào đó với câu hát ám ảnh trong đầu: "Về đây nghe em... về đây mặc áo the, đi guốc mộc..". Người ta thường nói đến chơi với bạn bè… với cuộc triển lãm này chúng tôi - những người bạn cũ - làm "Một cuộc dạo chơi với nghệ thuật" để kể cho những người bạn phương Nam những gì chúng tôi đã làm trong thời gian xa cách… và nghe các bạn hát "Dạ cổ hoài lang".