Cần danh hiệu cho các nghệ sĩ độc lập
Hằng năm, việc phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ nhân dân luôn là một đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều người trong và ngoài ngành văn hóa. Xứng đáng hay không, thủ tục thế nào, số lượng ra sao, phân bổ cho các lĩnh vực có đồng đều hay không... thường là những câu hỏi được đặt ra trong dư luận.
Và, quy trình lựa chọn, trao tặng cũng rất khắt khe, với các tiêu chuẩn cụ thể mà cơ bản nhất vẫn là các thành tựu nghệ thuật bằng cả tác phẩm lẫn số lượng, chất lượng huy chương ở các kỳ liên hoan nghệ thuật toàn quốc hoặc các cuộc thi tầm cỡ.
Tuy nhiên, chính quy trình khắt khe ấy lại đang tỏ ra chậm nhịp so với tốc độ phát triển công nghiệp văn hóa và dẫn tới việc vẫn còn nhiều nghệ sĩ chân chính, xứng đáng không thể tham gia việc phong tặng danh hiệu do cách thức hoạt động đặc thù của mình. Đó chính là những nghệ sĩ độc lập, hiện đang hoạt động tự do không thuộc biên chế một đơn vị nghệ thuật nào.
Có một thực tế là những ngôi sao văn hóa nghệ thuật thành công và có ảnh hưởng lớn trong công chúng thường không tham gia các liên hoan nghệ thuật hoặc các cuộc thi tầm cỡ quốc gia. Số ít có tham dự chỉ là các diễn viên điện ảnh, kịch nói, vốn tham dự thụ động do phim, vở diễn được đưa vào danh sách ứng thí ở các liên hoan lớn như Liên hoan Phim Việt Nam chẳng hạn. Phần còn lại, chủ yếu là ở mảng âm nhạc, hội họa, văn học..., các nghệ sĩ độc lập có sự nghiệp thành công vang dội không mặn mà với các cuộc thi mà thay vào đó, họ tập trung vào sáng tạo của mình. Thậm chí, ngay cả các cuộc thi mang tính giải trí, với giải thưởng hấp dẫn, do các nhà sản xuất tư nhân tổ chức cũng khó mời được các ngôi sao hạng A này. Chính vì lẽ đó, cả sự nghiệp rực rỡ của họ luôn thiếu một thứ duy nhất để có thể xếp họ vào danh sách phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú, Nghệ sĩ nhân dân: các huy chương cấp quốc gia.
Nhưng, điều nghịch lý là những đóng góp của họ cho đời sống văn hóa nghệ thuật cũng như tư cách đạo đức, các hoạt động xã hội... của họ lại thực sự thuyết phục số đông công chúng. Điển hình như những nghệ sĩ trẻ Hà Anh Tuấn, Đen Vâu... Từ nhiều năm qua, họ đã góp phần làm phong phú cho đời sống văn hóa bằng những sản phẩm âm nhạc chất lượng. Lối sống của họ lành mạnh, đủ sức để tạo nên một hình mẫu chuẩn chỉnh cho người hâm mộ noi theo.
Hơn thế nữa, hoạt động xã hội không ngừng nghỉ của họ luôn có sức lan tỏa nguồn năng lượng tích cực trong cộng đồng. Với khán giả hâm mộ nói riêng và đa số quần chúng nói chung, họ xứng đáng có một danh hiệu cho thấy sự ghi nhận. Tiếc thay, họ không thuộc về một đơn vị nghệ thuật nào đó để có thể giành được huy chương ở một liên hoan nhằm tạo đà cho việc hoàn tất hồ sơ phong tặng danh hiệu sau này. Từ đó, cơ hội để họ được nhận các danh hiệu cao quý gần như không tồn tại.
Với thực tế ấy, có lẽ đã đến lúc cần cân nhắc để tạo ra một danh hiệu cao quý riêng cho những nghệ sĩ độc lập như họ. Danh hiệu ấy không chỉ để ghi nhận mà còn là một chiều kích để các nghệ sĩ độc lập khác lấy đó làm mục tiêu phấn đấu lành mạnh, từ đó tạo ra một môi trường văn hóa lành mạnh hơn. Việc bỏ qua cơ hội trao danh hiệu cho nhóm nghệ sĩ này cũng tương đương với việc đang lãng phí một nguồn lực để góp phần xây dựng một ngành công nghiệp văn hóa mạnh mẽ, sạch sẽ và tích cực trong bối cảnh xâm thực văn hóa và rác văn hóa đang biến tướng dưới nhiều hình thức như hôm nay.