Để áo dài không chỉ là đại sứ văn hóa

Nhiều hoạt động tôn vinh áo dài

Một trong những sự kiện tôn vinh áo dài được mong chờ chính là “Lễ hội Áo dài TP Hồ Chí Minh” 2025. Từ hơn chục năm qua, đây đã trở thành hoạt động văn hóa nổi bật của TP Hồ Chí Minh được tổ chức thường niên. Sau 10 lần tổ chức, lễ hội lần thứ 11 năm nay mang dấu mốc đặc biệt chào mừng kỷ niệm 115 năm ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, hướng đến kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước, bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Hoạt động của lễ hội lần này sẽ tập trung vào việc kết nối giữa truyền thống và hiện đại. “Lễ hội Áo dài TP Hồ Chí Minh” năm nay có chủ đề “Áo dài Việt Nam - Vươn cao Việt Nam” sẽ diễn ra trong 9 ngày liên tục (từ ngày mùng 1 đến mùng 9/3) với chuỗi hoạt động phong phú tại các di tích lịch sử - văn hóa, các điểm đến du lịch, các công trình biểu tượng của TP Hồ Chí Minh.

Một điểm nhấn trong “Lễ hội áo dài” năm nay là chương trình đồng diễn dân vũ áo dài sáng 8/3 với sự tham gia của 3.000 người tham gia trực tiếp tại phố đi bộ Nguyễn Huệ và hơn 50.000 người tại các địa điểm trong thành phố. Ngoài ra, trong chương trình này có kết hợp tổ chức diễu hành cổ phục với tên gọi “Bách hoa bộ hành” gồm hơn 500 người tham gia với mục tiêu tôn vinh vẻ đẹp trang phục truyền thống, tự hào với bản sắc đặc trưng của dân tộc trong dòng chảy văn hóa hàng nghìn năm lịch sử. Chương trình diễu hành cổ phục lớn nhất từ trước đến nay sẽ giới thiệu tới người xem các trang phục truyền thống và cách tân độc đáo như áo dài, áo tấc, áo Giao Lĩnh, áo Nhật Bình...

Trong khuôn khổ Lễ hội áo dài năm nay cũng tiếp tục tổ chức các cuộc thi “Duyên dáng Áo dài TP Hồ Chí Minh”, cuộc thi vẽ trên áo dài, “Ảnh đẹp áo dài online”… Góp phần tôn vinh áo dài là sự tham gia đồng hành với vai trò đại sứ hình ảnh của hơn 30 khách mời là những người nổi tiếng hoạt động trong nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế; là các hoa hậu, người đẹp, ca sĩ, diễn viên nổi tiếng… Có 53 nhà thiết kế (NTK) áo dài đến từ nhiều địa phương trên cả nước tham gia lễ hội như Đỗ Trịnh Hoài Nam, Võ Việt Chung, Đặng Trọng Minh Châu, Đinh Văn Thơ, Liên Hương...

Cũng với mong muốn tôn vinh vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam, cũng như nét duyên dáng, độc đáo của trang phục truyền thống, mới đây nhất, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam kết hợp cùng NTK Đỗ Trịnh Hoài Nam ra mắt bộ sưu tập “Áo dài biểu trưng phụ nữ Việt Nam”.

Những thiết kế trong bộ sưu tập này được lấy cảm hứng từ cánh chim bồ câu cách điệu trong logo của Hội LHPN Việt Nam, đồng thời khắc họa tinh thần tự do, nét thanh lịch và sức mạnh kiên cường của người phụ nữ Việt Nam. Những biểu tượng ấy đã được NTK tạo thành điểm nhấn trên tà áo dài thông qua những kỹ thuật tinh xảo như vẽ tay, in 3D, tạo nên vẻ đẹp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại.

Các thiết kế không chỉ tôn vinh nét duyên dáng, nền nã của người phụ nữ mà còn mang đến sự tiện dụng phù hợp với nhiều sự kiện đa dạng. Bộ sưu tập được đánh giá là làn gió mới trong việc cách điệu dáng từ áo dài truyền thống, làm nên nét dịu dàng mà sang trọng.

Không chỉ vậy, ngay từ đầu tháng 3, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã phát động “Tuần lễ áo dài” tới tất cả hội viên phụ nữ trên mọi miền Tổ quốc. Bên cạnh những hoạt động trình diễn, diễu hành, thì các hoạt động có ý nghĩa như tặng áo dài cho phụ nữ nghèo, khóa học cắt may và thiết kế áo dài trực tuyến và miễn phí cho các hội viên trong cả nước khiến phong trào được lan tỏa sâu rộng.

Và mong muốn đóng góp hiệu quả vào công nghiệp văn hóa

Có thể nói, cùng với nhiều hoạt động tôn vinh vẻ đẹp của áo dài đã góp phần lan tỏa tình yêu trang phục truyền thống trong cuộc sống hiện đại. Hình ảnh áo dài ngày càng xuất hiện nhiều trong các dịp lễ tết, các sự kiện đặc biệt như đám cưới, hỏi, hội nghị… Đáng mừng hơn cả góp phần gìn giữ áo dài có sự đóng góp không nhỏ của nhiều bạn trẻ. Không chỉ sử dụng áo dài, các bạn trẻ còn là những người góp phần lan tỏa niềm tự hào về trang phục dân tộc ra với bạn bè quốc tế.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đất nước bước vào một kỷ nguyên vươn mình, với vai trò một đại sứ văn hóa thì áo dài có thể còn làm được nhiều hơn thế. Áo dài không chỉ là biểu tượng cho hình ảnh người phụ nữ Việt Nam mà còn đại diện cho văn hóa, bản sắc dân tộc Việt Nam ra thế giới. Với vai trò là Chủ tịch Câu lạc bộ Áo dài Việt Nam, qua nhiều lần mang áo dài Việt Nam tới các sự kiện thời trang ở các trung tâm thời trang danh tiếng tại Paris, New York, hay các quốc gia như Ý, Hàn Quốc… NTK Đỗ Trịnh Hoài Nam chia sẻ rằng anh luôn nhận thấy sự yêu thích và trân trọng của người nước ngoài đối với tà áo dài Việt.

Khi công nghiệp văn hóa ngày càng được chú trọng trong chiến lược phát triển của ngành văn hóa thì áo dài mang nhiều lợi thế của một sản phẩm văn hóa giàu tiềm năng như độc đáo, dễ mặc, phù hợp với nhiều vóc dáng, có khả năng hoàn thành trong một thời gian ngắn và chi phí không quá cao… Tuy nhiên, để áo dài trở thành một sản phẩm thương mại phổ biến, vẫn còn nhiều thách thức, đòi hỏi các NTK không ngừng đổi mới trong các thiết kế để thu hút nhiều du khách quốc tế, dần biến áo dài trở thành một trang phục trang trọng, được ưa chuộng không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.

Với những cố gắng, nỗ lực hiệu quả, tháng 11/2024, “Tri thức may, mặc áo dài Huế” được công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia”. Là địa phương đầu tiên trong cả nước có di sản Áo dài được vinh danh, tỉnh Thừa Thiên Huế đang thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa một cách bền vững. Địa phương này xác định thiết kế may đo áo dài vừa là một ngành thủ công lại vừa là một ngành thiết kế sáng tạo đặc biệt, tạo nên những sản phẩm ấn tượng và có tính phổ biến cao. Từ nhiều năm qua, cùng với việc miễn phí vé cho du khách mặc áo dài vào tham quan Hoàng cung và các khu di tích, Huế đã phát triển các điểm cho thuê áo dài với nhiều loại hình phong phú… Áo dài cũng trở thành sản phẩm du khách may trong ngày để mặc hoặc trở thành món quà lưu niệm mua về tặng bạn bè, người thân. Trong định hướng phát triển ngành công nghiệp văn hóa của Huế, áo dài sẽ là sản phẩm tiêu biểu.

Không chỉ là trang phục truyền thống của người phụ nữ Việt, giờ đây áo dài được ghi nhận là cầu nối văn hóa đưa Việt Nam hội nhập với thế giới, tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của áo dài Việt Nam. Tuy nhiên, để áo dài mang lại những giá trị văn hóa, kinh tế đáng kể, góp phần vào ngành công nghiệp văn hóa thì một trong những yêu cầu đặt ra là cần có một cơ sở pháp lý để bảo vệ cũng như công nhận áo dài là di sản riêng của Việt Nam. Cũng như để áo dài là “Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia”, tiến tới đệ trình UNESCO xem xét ghi danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” thì trước hết áo dài phải được công nhận là quốc phục.

Hiện nay, áo dài được xem là biểu tượng của trang phục truyền thống, đại diện cho văn hóa và bản sắc dân tộc nhưng chưa có công nhận chính thức là quốc phục. Tại nhiều cuộc hội thảo về áo dài, không ít chuyên gia, các nhà nghiên cứu văn hóa đều nhất trí cho rằng, áo dài xứng đáng là quốc phục trong sự đa dạng, giàu bản sắc của văn hóa. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta phải có một bộ hồ sơ đầy đủ, toàn diện cho áo dài về kỹ thuật, mỹ thuật đến nguồn gốc lịch sử để ghi danh quốc gia và quốc tế. Đó còn là một chặng đường với nhiều việc phải làm.