Hà Nội hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ an toàn
Nhận thức được vấn đề này, Thành phố Hà Nội đã có những giải pháp để người dân từng bước hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp, thu gom và xử lý vỏ bao bì thuốc đúng cách. Nhờ đó, giúp tiết kiệm được chi phí sản xuất, bảo vệ môi trường, tăng hiệu quả kinh tế, hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ an toàn.
Những kết quả khả quan
Theo số liệu thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ môi trường Thành phố Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có hơn 157.000ha sản xuất nông nghiệp, với lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng qua các năm 2014, 2015, 2016, 2017 và 2018 tương ứng là 251, 287, 316, 265 và 362 tấn. Con số này thấp hơn nhiều so với trung bình của cả nước, chỉ bằng 0,25 - 0,32%.
Lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng cho 1ha sản xuất nông nghiệp của Hà Nội hiện từ 1,6 - 2kg, trong khi trung bình toàn quốc sử dụng tới 10kg/ha, gấp hơn 5 lần so với Hà Nội. Nhờ đó, hàng năm Hà Nội tiết kiệm được khoảng 200 tỷ đồng chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật.
| Chăm sóc rau tại hệ thống nhà kính. |
Có nhiều địa phương sử dụng ít thuốc hoặc áp dụng sản xuất hữu cơ như các huyện: Thanh Oai, Mỹ Đức, Chương Mỹ, Ứng Hòa, Thường Tín, Phú Xuyên... Tỷ lệ nông dân sử dụng thuốc thảo mộc, sinh học trong sản xuất nông nghiệp chiếm khoảng 60%, giảm 30% số lượng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và tuân thủ đúng thời gian cách ly khi thu hoạch…
Để giúp người nông dân có kỹ năng canh tác, bảo vệ hệ sinh thái, môi trường, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội đã tổ chức nhiều lớp học về quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), hệ thống thâm canh lúa cải tiến (SRI) trên lúa, rau, hoa, quả. Đến nay diện tích sản phẩm nông nghiệp ứng dụng SRI đạt cao (60%).
Diện tích rau được chứng nhận đủ điều kiện sản xuất an toàn trên 5.000ha, rau hữu cơ trên 50ha. Diện tích nhiễm và mức độ thiệt hại do sâu bệnh rất thấp, trở thành một trong những địa phương có năng suất cây trồng cao nhất vùng Đồng bằng sông Hồng.
Công tác quản lý, thu gom, xử lý vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật cũng được đẩy mạnh, các địa phương trên địa bàn thành phố tăng cường tuyên truyền về danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng, cấm sử dụng tại Việt Nam, hướng dẫn nông dân cách lựa chọn và sử dụng thuốc đúng kỹ thuật. Bên cạnh đó, hàng năm Chi cục phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tuyên truyền cho nông dân cách thu gom, xử lý vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật đúng cách.
Tại những vùng rau trọng điểm như xã Văn Đức (huyện Gia Lâm), xã Tráng Việt (huyện Mê Linh), xã Thanh Đa (huyện Phúc Thọ)… Chính quyền địa phương tiến hành điều tra, rà soát các loại thuốc bảo vệ thực vật đang được nông dân sử dụng, hướng dẫn các quy trình sản xuất rau an toàn, hỗ trợ họ lắp đặt thùng thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật.
Theo đó, quận Long Biên là một trong những quận trọng điểm của Hà Nội có diện tích đất sản xuất nông nghiệp lớn (980ha), có khoảng 580 ha rau, quả được sản xuất an toàn, theo đúng quy trình cứ 2ha lắp đặt 1 thùng thu gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật. Hiện đã có 223 thùng chứa vỏ bao bì thuốc lắp đặt. Dự kiến năm 2020, sẽ lắp đặt thêm 58 thùng chứa vỏ thuốc.
Việc lắp đặt các thùng thu gom bao bì, vỏ thuốc bảo vệ thực vật góp phần bảo vệ cảnh quan môi trường, hạn chế ô nhiễm nguồn nước, đất canh tác, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm của nhân dân trong công tác bảo vệ môi trường.
Hà Nội có 110 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật, gồm 39 doanh nghiệp sản xuất phân bón, 92 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh giống cây trồng và 1.779 cửa hàng kinh doanh vật tư nông nghiệp. Do địa bàn rộng nên tình trạng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng vẫn diễn ra, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng.
Một số đại lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật vì lợi nhuận đã tự ý phối trộn nhiều loại thuốc, không theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn làm ảnh hưởng đến kết quả sản xuất và gây ô nhiễm môi trường.
Năm 2019, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội phối hợp với UBND cấp xã, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ và kiểm dịch thực vật với 1.174 cửa hàng kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. Phát hiện và chuyển hồ sơ để UBND xã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 136 trường hợp; hoàn thiện hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính 19 cơ sở với các hành vi buôn bán thuốc bảo vệ thực vật hết hạn sử dụng, thuốc không có tên trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam, không lưu hồ sơ kết quả thử nghiệm của từng lô phân bón sản xuất đã xuất xưởng... với tổng số tiền gần 140 triệu đồng.
Loại bỏ các loại thuốc không an toàn
Nhằm hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ an toàn, Thành phố Hà Nội sẽ tăng cường công tác quản lý, xã hội hóa việc sử dụng, thu gom, xử lý bao bì thuốc bảo thuốc vệ thực vật. Mặt khác chú trọng tuyên truyền, tập huấn về công tác quản lý, nâng cao nhận thức, năng lực cho cán bộ cấp huyện/xã, trưởng các thôn/xóm, các đoàn thể, người làm công tác thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật và người dân; cũng như nhận thức rõ về quyền lợi và trách nhiệm trong công tác quản lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật.
Bên cạnh đó, thành phố cũng sẽ hỗ trợ các địa phương trên địa bàn lắp đặt thêm các thùng chứa, khu vực lưu chứa bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng phù hợp.
Giao nhiệm vụ cụ thể cho đơn vị quản lý bể chứa, khu vực lưu chứa ở từng địa phương và hướng dẫn các đơn vị này lập sổ đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại theo quy định. Hàng năm lập kế hoạch và tổ chức thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân sử dụng, phát sinh nhiều bao gói thuốc bảo vệ thực vật; các địa phương tổng hợp, báo cáo tình hình phát sinh, thu gom, xử lý bao gói sau sử dụng trên địa bàn quản lý.
Đối với công tác quản lý thuốc bảo vệ thực vật, các cơ quan, ban, ngành chức năng xây dựng cơ chế phối hợp quản lý, kiểm tra có hiệu quả để phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong lĩnh vực này.
Tham mưu cho UBND Thành phố xây dựng và ban hành các quy định xử phạt mạnh đối với các doanh nghiệp và đại lý kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật vi phạm. Nhất là những trường hợp cố tình hướng dẫn sai liều lượng, đối tượng phòng trừ, phương pháp sử dụng sai, hỗn hợp nhiều loại thuốc không đúng quy định với nhau.
Tập trung rà soát lại tất cả các khâu từ khảo nghiệm, đăng ký và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Kiên quyết loại bỏ các loại thuốc có hiệu lực sinh học thấp, độ độc cao và có nguy cơ gây hại sức khỏe con người và môi trường; giảm các sản phẩm thuốc trừ cỏ đang chiếm tỷ trọng lớn hiện nay. Đặc biệt là khuyến khích nông dân áp dụng sản xuất hữu cơ và sử dụng thuốc thảo mộc, sinh học trong sản xuất nông nghiệp.