Phải giám sát chặt và trả công thỏa đáng
Trước việc Bộ luật Lao động (sửa đổi) đang được lấy ý kiến sẽ tăng thêm thời gian làm thêm giờ, nhiều người đang nghi ngại liệu người lao động có bị vắt kiệt sức lao động?
Tăng giờ nhiều, tăng thu nhập ít
Theo nghiên cứu của Viện Công nhân và Công đoàn, ngành may là điển hình của tình trạng tăng ca nhiều.
Cụ thể, thời gian tăng ca của công nhân trong ngành này trung bình từ 47- 60 giờ/tháng (trong khi quy định của pháp luật là 30 giờ/tháng). Tuy nhiên, trung bình thu nhập từ tăng ca của họ chỉ là hơn 1.336.000 đồng/người/tháng, chiếm khoảng 22,4% tổng thu nhập.
Pháp luật quy định thời giờ làm thêm của lao động ngành may tối đa là 300 giờ/năm, nhưng thực tế các doanh nghiệp đã cho làm thêm giờ lên tới 500 giờ/năm, thậm chí 600 giờ/năm…
 |
| Người lao động cần phải được đãi ngộ xứng đáng với công sức bỏ ra làm thêm giờ. |
Theo đánh giá của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, dệt may Việt Nam, đặc biệt ngành may là ngành kinh tế quan trọng của đất nước, có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ hai cả nước với giá trị xuất khẩu đóng góp từ 10- 15% GDP. Lao động dệt may có khoảng 2,5 triệu người, chiếm hơn 20% lao động trong khu vực công nghiệp và gần 5% tổng lực lượng lao động cả nước.
“Những năm qua, các doanh nghiệp may ở Việt Nam đã có nhiều biện pháp để cải thiện điều kiện lao động, cải thiện môi trường làm việc, tạo việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, hiện nay lao động ngành may Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều vấn đề. Tiền lương, thu nhập còn thấp, thời gian làm thêm giờ, tăng ca nhiều, đời sống khó khăn. Với 80% lao động là nữ, họ phải làm việc trong điều kiện lao động khắc nghiệt, thiếu an toàn vệ sinh lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng và bệnh nghề nghiệp cao… Số lượng doanh nghiệp đảm bảo các tiêu chuẩn lao động quốc tế còn hạn hẹp, việc cải thiện điều kiện lao động chưa hiệu quả”, ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết.
Tính toán kỹ, cân nhắc nhiều yếu tố
Trước việc Dự thảo Luật Lao động (sửa đổi) đang được lấy ý kiến trong đó có việc tăng thời gian làm thêm giờ, không ít công nhân, người lao động tỏ ra e dè trước thông tin này.
Chị Nguyễn Thị Quyên, công nhân một công ty may KCN Hòa Xá (Nam Định) chia sẻ: “Mỗi khi cần giải quyết đơn hàng lớn, công ty tôi vẫn huy động công nhân làm thêm giờ. Tuy nhiên, số giờ làm thêm không trải đều trong năm. Có tháng công nhân mong cũng chẳng có việc để làm thêm nhưng khi nào cần giao hàng gấp, công ty huy động công nhân làm thêm nhiều khiến ai nấy đều mệt mỏi. Điều này rất nguy hiểm vì lao động đi làm việc trong tình trạng mệt mỏi dễ xảy ra những tai nạn lao động đáng tiếc.
Công nhân chúng tôi cũng mong muốn được làm thêm để tăng thu nhập. Tuy nhiên, tôi nghĩ cần có quy định chặt chẽ, không chỉ quy định số giờ làm thêm trong năm mà phải quy định cả số giờ làm thêm trong tháng. Đặc biệt, tiền lương làm thêm phải tương xứng với sức lao động mà chúng tôi bỏ ra để chúng tôi có điều kiện tái tạo sức lao động sau những giờ làm thêm mệt mỏi. Tiền công trả cho công nhân do tăng giờ làm thêm cần được giám sát chặt chẽ để doanh nghiệp không trả công chúng tôi với giá rẻ mạt”.
Chia sẻ với PV, PGS. TS Vũ Quang Thọ, Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn cho biết, khảo sát của Hội đồng tiền lương quốc gia trước khi tăng lương tối thiểu 7,3% trong năm 2017 thì tiền lương tối thiểu của 4 khu vực vẫn còn thấp hơn nhu cầu sống tối thiểu hơn 20%.
“Chính bản thân tôi đã đi khảo sát ở 3 vùng là Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ, thậm chí một số công nhân ngành dệt may còn cho biết là nếu không được làm thêm thì họ còn phải bỏ nghề. Đây là mong ước chính đáng để tăng thêm thu nhập của họ”.
Theo PGS. TS Vũ Quang Thọ, việc làm thêm hiện nay của công nhân là điều không thể tránh khỏi, nhưng phải làm thế nào cho hợp lý bởi làm thêm quá nhiều thì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, bệnh nghề nghiệp. Thời gian làm thêm thế nào thì phải tính toán cho phù hợp với thể trạng của người Việt Nam.
Theo ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), việc tăng giờ làm thêm quá nhiều theo dự thảo luật chưa phù hợp với thực tiễn hiện nay ở Việt Nam bởi thời gian làm thêm giờ của người lao động phải cân nhắc nhiều yếu tố: kinh tế, việc làm, sức khỏe, môi trường lao động…
Để đảm bảo lợi ích hài hòa hai bên, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã đề xuất bỏ giới hạn làm thêm giờ trong một tháng (hiện là 30 giờ/tháng) và giờ làm thêm trong một năm không quá 300 giờ/năm, trường hợp đặc biệt không quá 400 giờ/năm. Ngoài ra, tiền làm thêm giờ phải được tính lũy tiến, đảm bảo tái tạo sức lao động.