Những người mang Internet đến với học sinh nghèo: “Ánh mắt thầy và trò khiến chúng tôi nhớ mãi”

Đã 16 năm trôi qua kể từ ngày Viettel bắt đầu triển khai chương trình “Kết nối mạng giáo dục”, hay thường được biết với tên gọi Internet trường học, những người Viettel trực tiếp thực hiện dự án từ những ngày đầu triển khai không còn nhớ chính xác từng chi tiết. Tuy vậy, niềm hân hoan khi mang Internet tới các điểm trường là ký ức chưa bao giờ phai nhoà.

“Tôi vẫn nhớ lần đi công tác cùng các chuyên viên Cục tin học, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chúng tôi xuống xem xét chất lượng Internet tại một trường cấp 2 ở Mường Nhé, Điện Biên vào năm 2009. Khi đó, đoàn chúng tôi đều là những nhân viên, chuyên viên bình thường thôi chứ không phải lãnh đạo cấp cao nhưng nhận được sự đón tiếp rất trang trọng. Thầy, cô và các em học sinh đứng đón chúng tôi từ ngoài sân. Qua ánh mắt mọi người, chúng tôi nhận thấy sự trân trọng, tình cảm thầy và trò dành cho mình”, anh Đào Trọng Trình, Giám đốc Trung tâm Kinh doanh Viễn thông thuộc Tổng công ty Giải pháp Doanh nghiệp Viettel (VTS), Tập đoàn Viettel, nhớ lại.

Hành trình để những cú click chuột mở ra thế giới cho học sinh nghèo

Xuyên suốt 16 năm, để mỗi trường học được trang bị và đảm bảo chất lượng Internet, các cán bộ, nhân viên (CBNV) Viettel duy trì phối hợp với người của bộ, sở tại địa phương, nhà trường. Quá trình gồm nhiều bước. Đầu tiên, nhóm cần khảo sát và đánh giá hiện trạng về cơ sở hạ tầng, khoảng cách địa lý, địa hình, thiết bị hiện có, từ đó tính toán, lập báo cáo về các yếu tố ảnh hưởng đến lắp đặt.

Trên cơ sở đó, nhóm xác định giải pháp công nghệ phù hợp; ví dụ như kéo cáp quang cho nơi có hạ tầng hoặc sử dụng data cho nơi hẻo lánh, cáp quang chưa thể kéo đến. Sau khi lắp đặt xong và cấu hình thiết bị, đội ngũ người làm Internet trường học cần tiếp tục đào tạo và hướng dẫn giáo viên, nhân viên nhà trường cách sử dụng, cách kết nối mạng và khai thác tài nguyên trực tuyến. Cuối cùng là khâu kiểm tra chất lượng kỹ thuật trước khi đưa vào hoạt động.

Sau khi kết thúc giai đoạn đưa Internet về từng trường, Viettel thực hiện duy trì chất lượng mạng ổn định, tốc độ cao cho đến nay. Từ đầu năm 2024, băng thông gói cước được tăng lên gấp đôi, giúp tăng tốc độ truyền tải nhanh hơn. Với các cơ sở giáo dục mới, Viettel tiếp tục tài trợ đường truyền.

Giữa thập niên 2000, Viettel mới đạt được những thành quả bước đầu trong lĩnh vực viễn thông, còn rất nhiều thứ cần làm để mở rộng kinh doanh, lợi nhuận. Tuy nhiên, lãnh đạo Viettel lại đặt ra mục tiêu phổ cập Internet cho 100% số trường học ở Việt Nam, điều chưa từng doanh nghiệp nào dám thực hiện. Đằng sau quyết định này là mục tiêu đem lại cơ hội học tập bình đẳng cho mọi trẻ em Việt Nam.

“Các lãnh đạo Viettel điều hành rất sát. Thậm chí, một trong những tiêu chí đánh giá cán bộ khi ấy chính là tỷ lệ triển khai Internet trường học. Mọi người cùng nhìn về một hướng để thực hiện chương trình, quyết tâm giúp học sinh nghèo vùng sâu, vùng xa có cơ hội thu hẹp khoảng cách trong giáo dục với bạn bè nơi thành thị”, anh Trình kể lại.

Thời kỳ đó, hầu hết trường học ở vùng sâu, vùng xa của Việt Nam chưa có Internet, ngay cả số lượng trường học tại các thành phố lớn có đường mạng cũng không nhiều. Bởi vậy, thầy cô giáo ít có cơ hội tiếp cận thông tin và tài liệu dạy học nào khác ngoài những nguồn cũ, còn học trò cũng chỉ biết về thế giới qua những gì giáo viên chia sẻ.

Cũng tham gia Internet trường học từ những ngày đầu, anh Nguyễn Trung Hiệp, cán bộ Trung tâm giải pháp Giáo dục số của VTS, cho hay điều thôi thúc bản thân tâm huyết với dự án là khi biết tới cảnh các thầy, cô giáo ở nhiều điểm trường vùng cao phải vượt hàng chục km đường rừng tới nơi có Internet chỉ để gửi báo cáo về xuôi. Sự cách trở khiến những việc bình thường, dễ dàng nơi thành thị cũng trở thành hành trình vất vả với những người nhận trách nhiệm “gieo con chữ” cho trẻ em vùng cao.

“Chương trình chính thức khởi động năm 2008 và tổng kết năm 2010 nhưng quãng thời gian chúng tôi thực sự phủ Internet cho hầu hết toàn bộ trường học trên lãnh thổ Việt Nam chỉ trong khoảng hơn 1 năm. Lúc làm, chúng tôi chỉ biết nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ nhưng càng về sau này, chúng tôi lại càng thấy Internet trường học lại càng có giá trị to lớn đến thế nào, từ những hành động nhỏ nhất như giúp các giáo viên không cần lặn lội đường xa”, anh Hiệp chia sẻ.

Thành tựu vượt ngoài những con số

Trải qua hơn 20 năm công tác trong ngành Giáo dục, từ khi còn là giáo viên đứng lớp cho đến khi lên cấp quản lý, thầy Lê Văn Lực – Hiệu trưởng trường THPT Việt Yên số 2 (Bắc Giang) có thể quan sát rõ cách Internet đã thay đổi bộ mặt dạy và học ra sao.

Để so sánh, thầy Lực cho hay ngoài việc luôn có sẵn một nguồn tham khảo vô tận trên mạng, câu chuyện tương tác, phối hơp giữa các cá nhân cũng hưởng lợi rất lớn. Đơn cử như trước kia, giáo án cần soạn tay, rồi đem đến trường để tổ trưởng bộ môn duyệt trực tiếp thì giờ công đoạn được rút ngắn nhờ giáo án điện tử. Người làm hay người duyệt đều thao tác trên máy, tiết kiệm cả công sức và tài nguyên. Hay ngày xưa, quá trình tương tác với phụ huynh gặp nhiều hạn chế khi các nền tảng nhắn tin, nhóm chat chưa có sẵn. Thầy cô và cha mẹ chủ yếu gặp gỡ, trao đổi qua các buổi họp PHHS. Ngay cả khi điện thoại di động sẵn có, việc trao đổi đến tất cả vẫn tốn thời gian, công sức hơn.

Trong công việc quản lý, ngày trước nếu như có một chương trình muốn triển khai từ sở về các trường địa phương, từ trường xuống giáo viên, chỉ có cách thủ công là gửi giấy tờ thông báo trực tiếp. Trong các trường hợp gấp, việc triển khai nhanh chóng dường như không thể. Vấn đề này được giải quyết sau khi Internet xuất hiện, một thông tin có thể đến nhanh và đến với nhiều người cùng lúc, không mất thời gian chờ đợi.

“Internet giờ đã là công cụ không thể thiếu trong vận hành trường học mỗi ngày”, thầy Lực đúc kết.

Về Internet trường học, lãnh đạo Tập đoàn Viettel từng chia sẻ: “Chúng ta đang làm một việc mà ngay cả nước Mỹ cũng đang phấn đấu để đến hết nhiệm kỳ của tổng thống Obama, đưa được Internet băng rộng đến 15.000 trường học của Mỹ. Sự khác biệt lớn hơn nữa là toàn bộ sự kết nối đó được cung cấp miễn phí bởi một doanh nghiệp”. Nội dung được nhắc tới là sáng kiến mang tên "ConnectED" được Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama đưa ra vào năm 2013. Theo kế hoạch, trong vòng 5 năm, 99% học sinh, sinh viên trên toàn nước Mỹ có thể tiếp cận Internet trên đường truyền băng thông rộng và mạng không dây tốc độ cao.

Trải qua hành trình 16 năm, Viettel đã cung cấp Internet cáp quang miễn phí cho 46.000 cơ sở giáo dục trên quy mô thế giới (bao gồm Việt Nam và 10 thị trường nước ngoài). Số giáo viên, học sinh và sinh viên được hỗ trợ tiếp cận Internet lên tới 25 triệu người.

Thành tựu đó đã được thế giới công nhận. Cuối tháng 9/2024, chương trình Internet trường học của Viettel được vinh danh ở vị trí top 3 trong bảng xếp hạng “Change the World” (Thay đổi thế giới) của Tạp chí Fortune. Trong suốt 10 năm qua, BXH này tôn vinh các tập đoàn có đóng góp lớn trong việc giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường toàn cầu. Thứ hạng của Viettel chỉ đứng sau nhóm sáng kiến liên quan đến vũ trụ của liên danh GHGSat, Rocket Lab và SpaceX; phương án giải quyết rào cản tiếp cận tài chính ở Đông Nam Á của Grab.

Với sự ra đời và bùng nổ của mạng 5G, Internet trường học hứa hẹn sẽ còn mang lại nhiều cơ hội  học hành hơn nữa cho những học sinh ở nông thôn, vùng xa xôi, hẻo lánh. Khả năng kết nối tốc độ cao, độ trễ thấp của 5G là nền tảng để có thể tạo ra những thay đổi bước ngoặt hơn nữa cho việc dạy vào học trực tuyến, từ đó quyền bình đẳng trong tiếp cận giáo dục càng được đẩy mạnh.