Nơi công lý được gìn giữ bằng cả trái tim

Lấy niềm vui của người dân là mục tiêu công việc

Ông Nguyễn Văn K, 56 tuổi, trú tại xã Nam Thái A, huyện An Biên (nay thuộc xã Đông Thái, tỉnh An Giang), là người thuộc hộ nghèo. Năm 2019, ông bị tai biến mạch máu não, liệt nửa người, mất hoàn toàn khả năng lao động, phải nhờ vợ chăm sóc từng bữa ăn, giấc ngủ.

Trong căn nhà nhỏ lợp tôn cũ, ông K nằm bất động, chỉ mong được công nhận để có vài trăm nghìn phụ giúp vợ lo thuốc thang, nói gì đến vài triệu đồng chi phí giám định để được công nhận khuyết tật. Dù chính quyền xã đã lập hội đồng xác định, nhưng không có kết luận cụ thể do thiếu hồ sơ y khoa. Để được công nhận, ông phải lên tỉnh giám định - điều quá sức với một người nghèo và khuyết tật nặng.

Trong một chuyến về cơ sở thực hiện truyền thông theo chương trình mục tiêu quốc gia, lãnh đạo Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Kiên Giang lúc bấy giờ đã lắng nghe và thấu hiểu hoàn cảnh của ông K. Thay vì chỉ tư vấn pháp luật quy trình, chi phí hay thủ tục,… Trung tâm đã quyết định thực hiện TGPL bằng hình thức đại diện ngoài tố tụng, trực tiếp hỗ trợ ông hoàn tất các bước giám định.

Khó khăn lớn nhất là chi phí-những khoản mà quy định không quy định được thanh toán. Nhưng với tinh thần “vì quyền lợi của người được TGPL”, lãnh đạo Trung tâm đã linh hoạt tạm ứng kinh phí, cử cán bộ trực tiếp đồng hành. Người thực hiện TGPL trong vụ việc này tự nguyện không nhận thù lao, hoàn lại khoản tạm ứng sau khi công việc hoàn thành.

Kết quả, Hội đồng giám định y khoa tỉnh kết luận ông K thuộc diện khuyết tật nặng. Ngày 27/3/2025, UBND huyện An Biên đã ban hành quyết định cho ông hưởng trợ cấp xã hội thường xuyên. Với ông K, số tiền 750.000 đồng mỗi tháng tuy không lớn nhưng là nguồn an ủi, là minh chứng rằng nhà nước và những người làm TGPL luôn đồng hành với người yếu thế bằng cả trái tim và trách nhiệm. Niềm vui nhỏ ấy không chỉ xoa dịu nỗi khổ của một con người, mà còn nhắc chúng ta rằng công lý đôi khi bắt đầu từ những điều giản dị nhất.

Cấp giấy khai sinh cho đứa trẻ “3 không”

Đầu năm 2021, bà Lâm Thị D ở thành phố Rạch Giá (nay là phường Rạch Giá, tỉnh An Giang) nhận nuôi một bé trai sơ sinh. Đứa trẻ là kết quả của mối tình tuổi học trò giữa con trai bà và bạn gái. Sau khi sinh, người mẹ bỏ đi không rõ tung tích, còn người cha không thể ở bên con do hoàn cảnh. Bà D trở thành chỗ dựa duy nhất cho cháu bé-đứa trẻ không cha, không mẹ, cũng không giấy tờ tùy thân. Nhiều năm liền, bà D gõ cửa các cơ quan chức năng để xin khai sinh cho cháu nhưng đều bị từ chối vì thiếu giấy tờ chứng minh nguồn gốc, không có quyết định giao nuôi. Không giấy khai sinh, cháu bé không thể đến trường, không được hưởng quyền lợi như bao trẻ khác.

Được người quen giới thiệu, bà tìm đến Trung tâm TGPL nhà nước số 1 tỉnh An Giang. Theo quy định, vụ việc này có thể bị từ chối do “chưa đủ điều kiện tiếp nhận”, vì không có giấy tờ chứng minh cháu bé thuộc diện trẻ em theo Thông tư số 08/2017/TT-BTP. Nhưng với tấm lòng nhân văn và trách nhiệm xã hội, lãnh đạo Trung tâm đã quyết định linh hoạt, nhận vụ việc theo hình thức “đại diện ngoài tố tụng”.

Trợ giúp viên được phân công đã kiên trì xác minh, thu thập chứng cứ, làm việc nhiều lần với cơ quan chuyên môn và chính quyền địa phương, đồng thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xem xét. Sau nhiều nỗ lực, mới đây cháu bé đã được cấp Giấy khai sinh hợp pháp, mở ra cơ hội đến trường, được chăm sóc y tế và hòa nhập cuộc sống như bao đứa trẻ khác. Tấm giấy khai sinh-tưởng chừng đơn giản với bao người, lại là món quà vô giá với bà. “Ngày nhận Giấy khai sinh, tôi vừa mừng vừa khóc. Tôi biết, nếu không có các anh chị ở Trung tâm, cháu tôi sẽ chẳng bao giờ có tờ giấy đó,” bà D xúc động nói.

Hai vụ việc trên chỉ là một trong rất nhiều hoàn cảnh mà Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Kiên Giang xử lý trong những năm qua. Nhiều trường hợp, Trung tâm giúp đỡ mà chẳng cần vào sổ TGPL, hoặc nhờ luật sư bào chữa/bảo vệ với tư cách “khách hàng” miễn phí vì chưa có giấy tờ chứng minh thuộc diện được TGPL.

Theo ông Bùi Đức Độ, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước số 1 tỉnh Kiên Giang, điểm chung nhiều vụ việc chính là sự linh hoạt, sáng tạo trong khuôn khổ pháp luật, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người yếu thế. Còn nhiều người khuyết tật chưa được công nhận, nhiều người nghèo không quốc tịch, trẻ em không giấy khai sinh vì rào cản thủ tục. Trong những trường hợp ấy, linh hoạt không chỉ là kỹ năng nghiệp vụ, mà là biểu hiện của lòng trắc ẩn và tinh thần phục vụ nhân dân.