Thấp thỏm lo hạn mặn đến sớm
Theo Cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), mùa khô năm 2023-2024, xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến sớm hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) do ngay từ đầu mùa mưa, nguồn nước sông Mê Kông chảy về thiếu hụt từ 10-15% so với TBNN, xâm nhập mặn xuất hiện ngay từ cuối tháng 12/2023, sớm hơn khoảng 1 tháng.
Thời điểm cuối tháng 2, xâm nhập mặn mùa khô 2023-2024 ở một số địa phương khu vực ĐBSCL bắt đầu gay gắt khi ranh mặn lấn sâu vào nội đồng ở mức cao so với trung bình nhiều năm. Tình hình sản xuất nông nghiệp và nhu cầu nước sinh hoạt của người dân ở một số địa phương trong vùng cũng bắt đầu có những ảnh hưởng nhất định.
Khu vực ĐBSCL có vị trí nằm cuối nguồn lưu vực sông Mekong, tiếp giáp biển nên xâm nhập mặn vào mùa khô là đặc điểm mang tính tự nhiên của vùng và là yếu tố tác động lớn nhất đến mức độ cũng như thời gian hạn mặn hàng năm từ dòng chảy thượng lưu về ĐBSCL và thủy triều từ biển.
Mùa khô năm 2023-2024, xâm nhập mặn ở ĐBSCL đến sớm hơn so với TBNN là do ngay từ đầu mùa mưa, nguồn nước sông Mekong về ĐBSCL thiếu hụt từ 10-15% so với TBNN, xâm nhập mặn xuất hiện ngay từ cuối tháng 12/2023, sớm hơn khoảng 1 tháng so với TBNN. Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Trưởng phòng Quản lý vận hành và tưới tiêu, Cục Thủy lợi, xâm nhập mặn năm 2023-2024 ở ĐBSCL đã được các cơ quan chuyên ngành khí tượng thủy văn và các cơ quan chuyên môn theo dõi, giám sát, dự báo sớm. Thông tin dự báo đã được cung cấp từ tháng 10/2023 và thường xuyên cập nhật phù hợp với diễn biến thực tế và đến nay có thể khẳng định mức độ xâm nhập mặn sát với thông tin đã được dự báo.
“Hiện tại, đang vào giai đoạn giữa mùa khô 2023-2024, cao điểm của nắng nóng và xâm nhập mặn. Nhận định nguồn nước về ĐBSCL trong tháng 3 vẫn ở mức thấp dẫn đến xâm nhập mặn ở mức cao, có khả năng ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt. Đơn cử như ảnh hưởng đến việc lấy nước của các công trình thủy lợi cách biển 50-60km trong các kỳ triều cường”, ông Hùng cho biết. Viện Khoa học thủy lợi miền Nam cũng nhận định, mùa khô 2023-2024 xâm nhập mặn ở khu vực ĐBSCL sẽ sâu hơn trung bình nhiều năm và có khả năng đạt đỉnh trong tháng 3 năm nay.
Để ứng phó với nguy cơ ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2023-2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 04/CĐ-TTg ngày 15/1/2024 về việc chủ động ứng phó với nguy cơ hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; Bộ NN&PTNT đã ban hành Chỉ thị số 661/CT-BNN-TL ngày 23/1/2024 về việc tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2023-2024.
Theo đó, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo tổ chức thực hiện các giải pháp cụ thể, phù hợp với từng vùng, khu vực và thực tế đã mang lại hiệu quả tích cực. Cục Thủy lợi đã phối hợp với các đơn vị khoa học thuộc Bộ NN&PTNT thực hiện các nhiệm vụ dự báo nguồn nước và xây dựng kế hoạch sử dụng nước để cung cấp bản tin dự báo mùa trước vụ Đông Xuân 2023-2024 và cập nhật các bản tin tuần/tháng thường xuyên đến lãnh đạo Bộ, các cơ quan liên quan thuộc Bộ và các địa phương trong khu vực để làm cơ sở chỉ đạo điều hành tổ chức sản xuất nông nghiệp.
Cục Thủy lợi cũng đã ban hành "Sổ tay hướng dẫn tạm thời kỹ thuật trữ nước phân tán, tưới hiệu quả cho cây ăn trái vùng ĐBSCL, áp dụng trong điều kiện xâm nhập mặn mùa khô năm 2023-2024" để hướng dẫn các giải pháp trữ nước cho cây ăn trái, các địa phương cũng đã chủ động triển khai xây dựng và tích trữ nước trong các ao hồ phân tán quy mô hộ, nhóm hộ gia đình để đảm bảo nguồn nước cho cây ăn trái trong thời gian xâm nhập mặn tăng cao.
Ông Hùng thông tin thêm, các địa phương sẽ tổ chức tăng cường nạo vét các cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, đắp đập ngăn mặn, trữ ngọt trong hệ thống kênh mương, đào ao trữ nước, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến để tận dụng tối đa nguồn nước, giảm thất thoát, lãng phí nước; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng, đặc biệt với cây ăn quả, cây trồng có giá trị kinh tế cao...