Bí mật nhà máy làm nên những ngôi sao đương đại của Ajax

• Tottenham 0-1 Ajax: Câu chuyện cổ tích được viết tiếp

Dấu ấn Cruyff

Đội hình Ajax đánh bại Tottenham ở trận bán kết lượt đi cũng chính là những cầu thủ giúp họ đánh bại Juventus ở tứ kết. Số tiền Ajax sử dụng để chiêu mộ tất cả những cầu thủ này chỉ xấp xỉ hai phần ba khoản tiền Juventus mua Cristiano Ronaldo.

Từ đấu trường hạng hai đến sân chơi lớn nhất châu Âu là cả một chặng đường dài mang dấu ấn của Johan Cruyff mang tên cuộc "Cách mạng Nhung". Cách mạng nhung bắt đầu từ tháng 9/2010, thời điểm Ajax bị Real đánh bại 0-2 ở lượt trận đầu tiên vòng bảng Champions League. Cruyff nhìn ra vấn đề của Ajax không nằm ở tỷ số, hay cách họ thất bại. Ông không thấy ở Ajax phần "hồn" của đội bóng, từ ban lãnh đạo đến các cầu thủ.

Theo Cruyff, Ajax có thể trở lại thời kỳ hoàng kim giữa thời buổi kim tiền lên ngôi trong bóng đá, miễn là CLB được dẫn dắt bởi những con người từng sống dưới hơi thở của Ajax. Chỉ có họ mới giúp Ajax tìm ra những ai khát khao cống hiến cho CLB, nhất là những cầu thủ trẻ tài năng.

Tầm ảnh hưởng của Cruyff tại Ajax là điều không phải bàn cãi. Được ca tụng như một vị Thánh bóng đá, triết lý Cruyff từ lâu đã vượt xa khỏi biên giới Hà Lan.

Đó là lý do khiến cho ý kiến của ông được BLĐ Ajax nghiêm túc xem xét. Thuở còn làm cầu thủ, Cruyff từng 3 lần vô địch châu Âu cùng Ajax, vậy nên ông tin khác biệt về tài chính không phải vấn đề cản trở một đội bóng vô địch. Tất cả đều phụ thuộc vào những con người trên sân, như ông từng nói: "Tôi chưa bao giờ thấy một túi tiền biết ghi bàn".

Cuộc cách mạng nhung của Cruyff xoay quanh bốn điểm. Thứ nhất, Ajax phải trở lại với lối đá tấn công quyến rũ. Thứ hai, một nửa cầu thủ ở đội một Ajax là những cá nhân từng chơi cho đội trẻ của CLB, và họ phải đủ khả năng chơi cho những CLB hàng đầu châu Âu.

Thứ ba, Ajax chỉ mua về những cầu thủ chắc chắn xuất sắc hơn những cầu thủ trẻ CLB hiện có. Và cuối cùng cũng là điều quan trọng nhất: Ajax phải xây dựng được văn hóa chơi bóng khi các cầu thủ đoàn kết trên sân, và sẵn lòng nhận về những phản hồi tích cực.

Từ lời nói đến hành động

Sau tuyên bố của Cruyff, BLĐ Ajax bổ nhiệm Wim Jonk, trợ lý HLV đội trẻ làm Giám đốc Học viện Ajax. Một huyền thoại khác của CLB, Dennis Bergkamp làm trợ lý HLV trưởng. Ruben Jongkind, cựu Giám đốc bộ phận phát triển tài năng trẻ Ajax khẳng định Cruyff là người mang sức mạnh giúp Ajax thay đổi. Giữa thời kỳ Ajax chìm trong khủng hoảng, chính Cruyff đã đem lại ánh sáng. Ông như ngọn hải đăng dẫn đường chỉ lối cho Ajax bước ra khỏi giai đoạn tối tăm.

Ajax tìm những người để truyền cảm hứng cho các cầu thủ, và họ không giới hạn ở bộ môn bóng đá. Họ có thể là VĐV bóng bầu dục, judo, điền kinh... miễn là có thể truyền cho các cầu thủ Ajax khát khao thi đấu cháy bỏng. Đó là điều Man Utd từng làm với Ronaldo bằng cách mời Usain Bolt đến dạy CR7 cách bứt tốc đoạn ngắn. Còn với Ajax, cách làm của họ đã giúp hoàn thiện ngôi sao trẻ mang tên Matthis de Ligt.

Ở tuổi 19, De Ligt đang là trung vệ hàng đầu được các CLB lớn săn đuổi, và giá trị chuyển nhượng của anh chắc chắn không dưới 70 triệu Bảng nếu đầu quân cho một CLB lớn trong mùa hè này. Nhờ có những bài tập điền kinh chuyên biệt, De Ligt có thể bắt chết Ronaldo ở trận tứ kết lượt về Champions League.

Trên thực tế, De Ligt đã đạt đến chiều cao như hiện tại ở tuổi 15, nhưng anh vẫn rất kém trong khoản tranh chấp tay đôi và đua tốc độ. Để khắc phục những điểm yếu cố hữu này, Ajax đưa những HLV chuyên biệt về hướng dẫn cho De Ligt ở những bộ môn ngoài bóng đá như đã nói ở trên. Điều đó giúp cho De Ligt trở thành một ngoại lệ đặc biệt trong bóng đá: 17 tuổi khoác áo ĐT Hà Lan, và vươn lên vị trí của một trung vệ hàng đầu khi chưa đầy 20 tuổi.

Một cầu thủ khác đang chơi rất nổi bật trong màu áo Ajax là tiền vệ Frenkie de Jong. Anh vốn không phải một sản phẩm của học viện Ajax khi được đưa về từ Willem ở tuổi 18, nhưng đã tiếp thu rất nhanh trong thời gian gắn bó với CLB.

Sau 4 mùa giải khoác áo Ajax, De Jong đã hoàn thiện khả năng tranh chấp tay đôi, cũng như tư duy chơi bóng ở vị trí trung tâm hàng tiền vệ. Mức giá 65 triệu bảng Barca chi ra để mua De Jong từng bị nghi ngờ về độ thành công, nay lại trở nên quá rẻ mạt khi nhìn vào những gì anh đang thể hiện cùng Ajax.

Kế tục và những ngoại lệ

Tương tự lò đào tạo trẻ của Barca hay Bilbao ở Tây Ban Nha, Ajax hiện nay có mạng lưới tuyển trạch dày đặc liên kết với 40 CLB nghiệp dư ở địa phương. Hệ thống này giúp họ không bỏ sót cầu thủ trẻ tài năng nào. Bên cạnh những lời hứa hẹn về tương lai chơi bóng chuyên nghiệp, Ajax cũng đảm bảo hỗ trợ cho những cậu bé được học hành đến nơi đến chốn nếu chúng buộc phải bỏ ngang sự nghiệp cầu thủ. Một trường học được xây dựng bên cạnh sân tập, cho phép các cầu thủ trẻ học văn hóa song song với bóng đá.

Ngoài ra, những cậu bé khoác áo Ajax được làm quen với cách chơi bóng của người lớn từ rất sớm. Khi mới 11 tuổi, chúng được tung vào sân để chơi những trận đấu 11 đấu 11 như những cầu thủ chuyên nghiệp. Điều đó giúp cầu thủ trẻ sớm làm quen với không gian thi đấu rộng, qua đó nhanh chóng hoàn thiện kỹ năng chơi bóng - như cách De Ligt thăng tiến chóng mặt ở tuổi 19. De Ligt từng được đôn lên chơi với những cầu thủ hơn mình 3-4 tuổi, qua đó sớm khoác áo đội một Ajax.

Triết lý của Cruyff với Ajax còn thể hiện ở việc CLB tiếp tục bổ nhiệm những vị trí lãnh đạo chủ chốt là "người nhà". Edwin van der Sar vốn là Giám đốc phụ trách marketing, nay đã đảm nhiệm vị trí Giám đốc điều hành từ năm 2016. Một cựu cầu thủ khác của Ajax, Marc Overmars đang làm rất tốt ở cương vị Giám đốc kỹ thuật. Họ thừa hưởng di nguyện Cruyff để lại, nhưng không vì thế mà áp dụng nó máy móc.

Trái lại, những ngoại lệ chiêu mộ "bom tấn" như Blind hay Tadic đã giúp Ajax tiến xa hơn trong năm nay. HLV hiện tại của Ajax là Erik ten Hag, một "người ngoài" với CLB. Sự kết hợp giữa mới và cũ, cùng cách vận dụng linh hoạt triết lý của triết gia bóng đá Cruyff đang giúp Ajax bay cao trên con đường trở lại làm một ông lớn của bóng đá châu Âu.