Diva Việt: Ai xứng ai không?
Diva là thuật ngữ quốc tế, chỉ những người phụ nữ có tài năng đặc biệt trong âm nhạc, những người có ảnh hưởng mạnh mẽ trong công chúng, có những hoạt động nghệ thuật mang tính tiên phong. Việt Nam, thuật ngữ này xuất hiện từ những năm 2000 và gắn với tên tuổi của 4 nữ ca sĩ: Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Trần Thu Hà. Từ đó cho đến nay, mặc dù đời sống âm nhạc không ngừng phát triển, nhiều giọng hát nữ xuất sắc xuất hiện, nhưng dư luận dường như còn thăm dò, khắt khe, chưa muốn xếp thêm một cái tên nào gắn với danh hiệu diva.
Bằng chứng là trên báo chí truyền thông, vẫn luôn chỉ có 4 cái tên cũ. Danh hiệu diva cao quý không có một Hội đồng xét duyệt nào, không trải qua cuộc bỏ phiếu nào, không có một tờ giấy chứng nhận nào, nó là một danh hiệu do công chúng xếp đặt. Và những cái tên được đứng cùng danh hiệu đó là một niềm vinh dự lớn, một niềm tự hào cá nhân mà bất cứ ai hoạt động nghệ thuật cũng thèm muốn.
 |
| 5 ca sĩ lần đầu đứng chung sân khấu trong đêm nhạc của The Master of Symphony. |
Trong những lần bày tỏ quan điểm của mình, Mỹ Linh hay Hồng Nhung đều khiêm tốn cho rằng mình chưa xứng với danh hiệu diva. Nhưng diva là danh hiệu mà không một người nghệ sĩ nào có thể tự gắn tên mình vào, nó hoàn toàn là câu chuyện của công chúng. Một danh hiệu mang tính tượng trưng, tôn vinh những người có đóng góp cho sự phát triển của âm nhạc, những giọng ca hàng đầu. Nó cũng chỉ là một sự đồng thuận tương đối, không thể nói là tuyệt đối. Càng không phải là thứ để một ai đó được gắn tên có thể vênh vang, kênh kiệu, xem thường hay hạ bệ người khác.
Trần Thu Hà thẳng thắn khi nêu ý kiến Thu Phương không phải là diva. Ở thời điểm những năm 2000, khi danh hiệu diva gắn liền với tên tuổi 4 nữ ca sĩ Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Trần Thu Hà, thì Thu Phương dù đã được công chúng biết đến nhưng chưa định hình được phong cách của mình. Sở hữu giọng hát trầm nội lực, đẹp, nhưng Thu Phương không có những dấu ấn mạnh mẽ trong những tìm tòi mang tính tiên phong, định hướng tai nghe của công chúng. Hơn nữa, sau khi rời Việt Nam sang Mỹ, Thu Phương có một thời kỳ im hơi lặng tiếng khá dài, đến nỗi khán giả gần như đã quên mất cô.
Chỉ 2 năm trở lại đây Thu Phương về nước, làm giám khảo một cuộc thi truyền hình và tên tuổi cô bắt đầu được hâm nóng trở lại. Thẳng thừng cách ấy, Trần Thu Hà lập tức bị công chúng săm soi. Người ta nhìn lại con đường đi, cống hiến, kỹ thuật của nữ ca sĩ và xuất hiện hai luồng ý kiến khác nhau, ủng hộ và không ủng hộ chị. Có khán giả còn suy xét, Trần Thu Hà cũng là ca sĩ định cư tại Mỹ, và có giai đoạn khá lâu chị vắng bóng trong âm nhạc. Và dù chị là ca sĩ có kỹ thuật tốt, nhưng giọng hát không thể được xếp vào loại đẹp như Thanh Lam, Hồng Nhung hay Mỹ Linh.
Bởi vì diva như đã nói, là một danh hiệu tượng trưng, một thứ lấp lánh mang tính tương đối, được bầu từ sự đồng thuận của công chúng, và là niềm tự hào cá nhân của người nghệ sĩ. Nhưng nếu khôn ngoan, người nghệ sĩ đừng đưa ý kiến cân đong tương tự với một đồng nghiệp khác. Chuyện này quá tinh tế, và dễ vấp phải phản ứng tiêu cực từ công chúng. Trên thực tế, mỗi người hoạt động nghệ thuật đều có những đóng góp không thể phủ nhận. Thu Phương được khán giả mến mộ từ khi cô còn ở trong nước và đang thuộc biên chế của Nhà hát Tuổi trẻ. Dù vắng bóng khá lâu, nhưng khi quay trở lại với khán giả, Thu Phương vẫn cho thấy sức nóng của tên tuổi cô. Gọi cô là diva, ở một góc độ nào đó cũng không có gì sai. Tuy nhiên, để cô có một sự đồng thuận rộng rãi trong công chúng thì còn phải xem xét.
| Thu Phương trở thành tâm điểm trong cuộc tranh cãi về diva. |
Nếu đặt lên bàn cân để so đo, hay sa đà vào một cuộc tranh cãi, xung quanh hai chữ diva, thì chắc chắn sẽ không thể có hồi kết. Không có một hội đồng nào đủ quyền năng phân xử cả. Cho nên chuyện ai xứng đáng hay không xứng đáng cũng chỉ là tương đối. Truyền thông lười nhác chưa định xếp tên ai sau 4 cái tên Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Trần Thu Hà thì cũng không có nghĩa là không có ai ngoài 4 cái tên đó xứng đáng. Và ngay cả với 4 cái tên đó thôi, thì đã từng có ý kiến cho rằng chúng ta hơi dễ dãi, cảm tính với danh hiệu này. Trên thế giới, những nữ ca sĩ được gọi là diva cũng rất hiếm, có thể đếm trên đầu ngón tay. Nhưng dù thế nào đi nữa, hãy nhớ rằng, mỗi người yêu âm nhạc đều có quyền bình chọn cho riêng mình những cái tên khác nhau gắn với danh hiệu diva. Vì thực chất, diva là một sự định danh trong lòng công chúng, không ai chủ quan mà có được.
|
Nhạc sĩ Dương Thụ: Diva không thể là danh hiệu tự phong Diva là những nữ ca sĩ không phải chỉ nổi tiếng mà còn phải là tiếng hát của thời đại mình đang sống, có đóng góp vào sự phát triển của âm nhạc (trong lĩnh vực thanh nhạc) và có ảnh hưởng lớn tới đồng nghiệp. Họ có tính chất một biểu tượng, là giọng điệu của một thời. Nghe giọng ca sĩ Thái Thanh biết ngay đó là giọng điệu của thời nhạc tiền chiến, nghe giọng ca sĩ Thương Huyền nhận ra giọng điệu thời kháng chiến chống Pháp, nghe giọng Tân Nhân nhận ra ngay giọng điệu thời miền Bắc trước 1975 và rất nhiều những người đã cống hiến giọng hát của mình cho nền âm nhạc Việt Nam... Do phương tiện truyền thông nhà nước và internet hiện nay, nhiều ca sĩ hát cũng hay vừa thôi nhưng nổi tiếng như cồn, các danh ca thời trước chẳng thấm vào đâu. Nhiều người tự xưng là diva, nhiều ông bầu ca nhạc và nhà báo cũng phong họ là diva nên dư luận hoang mang. Diva không thể tự phong và cũng không phải là danh hiệu mà ai cũng có thể phong tặng. Với tôi, như cách xưng tụng theo kiểu "chém gió" như hiện nay thì danh xưng diva cũng chẳng có ý nghĩa gì lắm. Các ông hoàng, các nữ hoàng, các thánh này thánh nọ mà các nhà báo và cư dân mạng phong cho một số ca sĩ, đối với người có văn hóa người ta thấy tức cười lắm. Hãy hát cho hay và có được sự nghiệp như các cô Thanh Lam, Hồng Nhung , Mỹ Linh v.v... theo tôi thế là tốt rồi, cần gì phải diva. Nhạc sĩ Nguyễn Cường: Tên ca sĩ sau danh xưng mới là quan trọng Danh xưng diva ở nước ta là do một nhóm người tự phong cho nhau, do các phương tiện truyền thông thổi phồng lên chứ đâu phải nhà nước phong cho họ, đâu có một tiêu chí gì cụ thể, rõ ràng. Tôi nghĩ, với người nghệ sĩ, quan trọng là đóng góp được gì cho cuộc đời này, hát có hay không, có góp được một phần vào tiếng nói của thời đại mình đang sống hay không. Còn danh hiệu diva đâu có gì là ghê gớm. Không phải mấy nhà báo gọi họ là diva thì nghiễm nhiên họ sẽ trở thành diva. Những người như Mỹ Linh, Hồng Nhung, Thanh Lam, Trần Thu Hà họ đều là những ca sĩ thành công, không cần danh xưng diva thì họ vẫn làm việc và nổi tiếng như thế. Tôi không nghĩ đến Thu Phương. Liệu Thu Phương có thể sánh cùng Siublack hay không? Ca sĩ nổi tiếng phải gắn liền với bài hát gì. Đó là những bài hát có sức hàm chứa nghệ thuật lớn, có ý nghĩa cống hiến đối với thời đại họ đang sống chứ không phải mấy bài hát nổi lềnh phềnh theo thị hiếu đám đông. Đã phong tặng danh hiệu là phải có chuyên môn, có những tiêu chí nghệ thuật rõ ràng, ở ta mọi thứ đều mập mờ. Cho nên, tôi nghĩ, tên của ca sĩ đằng sau danh xưng đó mới quan trọng. Mỹ Linh không cần là diva thì cô ấy vẫn là Mỹ Linh. Không nên tranh luận với nhau chuyện ai xứng đáng là diva, ai không xứng đáng. Mà hãy nhìn vào tên riêng đằng sau chữ diva đó. Thực tế ở nước ta có rất nhiều người hát hay, có nhiều cống hiến nhưng họ rất lặng lẽ, họ đâu cần tới danh xưng diva mới làm nghệ thuật được. Những sự cống hiến lặng lẽ của các ca sĩ đó cho nền âm nhạc Việt Nam cũng đáng ghi nhận lắm chứ, sao họ không cần danh xưng gì. Tôi nghĩ, có một thực tế rằng, những người được phong tặng danh hiệu diva chưa chắc hát đã hay mà những người không được phong tặng thì chưa chắc hát đã dở. Nên các ca sĩ hãy làm tốt công việc của mình là hát, đừng chạy theo những hào quang ảo do một số người cố tình khoác lên. |