Cơ sở giáo dục đại học công lập sẽ giảm nhiều đầu mối sau sắp xếp

Phương thức tuyển sinh đại học từ năm 2026 sẽ được công bố trong tháng 10

Tại hội nghị, GS.TS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT cho biết: Công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng sư phạm năm 2025 giữ ổn định, đồng thời phát huy ưu điểm năm 2024. Điểm mới là chỉ tổ chức một đợt xét tuyển chung sau kỳ thi THPT, yêu cầu xét học bạ dựa trên kết quả cả năm lớp 12, chuẩn hóa cách quy đổi điểm trúng tuyển và hạn chế điểm cộng/điểm thưởng nhằm tạo công bằng. Hệ thống được mở rộng với sự tham gia của 194 trường cao đẳng. Hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung hoạt động ổn định, khắc phục được nhiều bất cập của các năm trước. Những vấn đề bất cập của việc tổ chức xét tuyển sớm và việc phân chia chỉ tiêu giữa các phương thức, tổ hợp xét tuyển đã được khắc phục. Toàn bộ quy trình tổ chức xét tuyển diễn ra minh bạch, hạn chế tối đa sự chênh lệch bất hợp lý về điểm chuẩn giữa các phương thức, tổ hợp xét tuyển vào cùng một ngành, một trường. Kết quả, 625.477 thí sinh xác nhận nhập học, tăng gần 14% so với năm 2025.

Các ngành sư phạm và các ngành kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược thu hút mạnh thí sinh giỏi, nhất là ở các đại học tốp đầu, trong khi trung bình điểm chuẩn năm 2025 thấp hơn khoảng 3 điểm so với năm 2024. Điểm chuẩn của các ngành, các trường có sự phân hóa mạnh đặc biệt các ngành STEM được cải thiện đáng kể. Đặc biệt, trong lượt 74 ngành có điểm chuẩn theo điểm thi tốt nghiệp THPT từ 28/30 trở lên có 50 ngành sư phạm và 17 ngành kỹ thuật then chốt, công nghệ chiến lược như khoa học máy tính, trí tuệ nhân tạo, vi mạch bán dẫn, điều khiển và tự động hóa. Đặc biệt, năm học 2024-2025, khối ngành STEM  tăng mạnh lên hơn 707.000 sinh viên; khối sức khỏe gần 174.000; kinh doanh - pháp luật hơn 576.000. Bậc thạc sĩ và tiến sĩ cũng có sự mở rộng rõ rệt, đặc biệt ở các ngành công nghệ, kỹ thuật và khoa học xã hội...

Tuy nhiên, năm 2025, một số cơ sở đào tạo còn để xảy ra sai sót và xử lý chậm gây lo lắng, bức xúc cho thí sinh và gia đình. Cụ thể, trong đợt xét tuyển chung, có 14 trong tổng số hơn 500 đầu mối tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học để xảy ra sai sót ở mức gây ảnh hưởng đáng kể đến kết quả trúng tuyển của thí sinh.

Nguyên nhân của các sai sót này đã được kịp thời xác định rõ. Trước hết là tâm lý chủ quan của một số cơ sở giáo dục đại học, cán bộ kỹ thuật của trường mắc sai sót trong dữ liệu đầu vào của thí sinh; chưa tìm hiểu đầy đủ và thực hiện đúng Quy chế tuyển sinh dẫn đến sai sót trong công bố và xác lập các điều kiện, tiêu chí xét tuyển như tổ hợp môn xét tuyển, ngưỡng đầu vào, tiêu chí phụ.

Nhiều cơ sở đào tạo áp dụng các phương thức xét tuyển và tổ hợp xét tuyển cho cùng một ngành nhưng chưa bảo đảm khả năng đánh giá tương đương về năng lực của người học. Do sử dụng nhiều phương thức không đánh giá cùng một nhóm năng lực tương đương của người học nên các cơ sở đào tạo gặp khó khăn khi phải đưa ra quy tắc quy đổi tương đương điểm trúng tuyển, có sự lúng túng khi triển khai của một số trường đại học. Một số cơ sở đào tạo lạm dụng các hình thức cộng điểm thưởng, điểm ưu tiên, dẫn tới một số ngành có điểm chuẩn rất cao bất hợp lý.

Thời gian tới, Bộ GD&ĐT yêu cầu các cơ sở đào tạo hoàn thành công tác tuyển sinh năm 2025 theo đúng quy định; kiểm soát chặt chẽ rủi ro và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, thực hiện chế độ báo cáo đầy đủ và kịp thời theo quy định, phù hợp với quy chế của Bộ và của cơ sở đào tạo. Bộ cũng yêu cầu các cơ sở đào tạo sớm công bố phương thức tuyển sinh từ năm 2026 ngay trong tháng 10/2025 và ban hành đề án tuyển sinh áp dụng cho năm 2027 sớm hơn.

Bộ GD&ĐT cũng sẽ công bố Quy chế tuyển sinh sửa đổi, bổ sung khắc phục triệt để vấn đề thiếu công bằng, tin cậy trong các phương thức, tiêu chí xét tuyển; bảo đảm phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đồng thời có tác động tích cực tới hoạt động dạy và học trong giáo dục phổ thông áp dụng cho năm 2026. Bên cạnh đó, ban hành chính sách ưu tiên khu vực cho thí sinh trong điều kiện sáp nhập các tỉnh thành...

Sắp xếp, quy hoạch lại để các trường hoạt động tốt hơn

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: "Chúng ta đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển, đây là thời cơ, thời vận, thời điểm để giáo dục đại học bứt phá. Nếu chúng ta không nắm được thời cơ sẽ lỡ thời, lỡ vận và trở thành có lỗi. Vậy làm thế nào để giáo dục đại học không lỡ thời? Chúng ta đều biết các chủ trương lớn do Đảng, Nhà nước mới ban hành trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo một mặt vừa tạo ra những phấn khởi lớn nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều băn khoăn trước hàng loạt vấn đề mới nảy sinh. Việc quy hoạch mạng lưới, sắp xếp các trường đại học công lập, thu gọn đầu mối, thu gọn các trường, sẽ đi về đâu? Tự chủ đại học sẽ triển khai ra sao? Các trường ngoài công lập sẽ được hưởng chính sách khuyến khích gì để phát triển giáo dục đại học? Giảm khâu trung gian thì giảm như thế nào, giảm ra làm sao. Đây là những vấn đề lớn cần triển khai triển khai mạnh mẽ trong thời gian sắp tới".

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, tinh thần chỉ đạo mang tính định hướng lớn đối với giáo dục đại học là cần phải có đầu tư tương xứng. Các trường đại học cần phải phát triển với tốc độ nhanh hơn nữa, bền vững hơn nữa và nâng cao chất lượng bồi dưỡng nhân tài. Trong đó, các đại học công cần nêu cao vai trò dẫn dắt, chỉ huy cho toàn hệ thống, thực hiện sứ mệnh công rõ ràng hơn, mạnh mẽ hơn.

Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục đại học sẽ sắp xếp như thế nào, thực hiện quy hoạch mạng lưới và giảm đầu mối sao sao? Về vấn đề này, theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, các trường ngoài công lập sẽ yên tâm vì không có nhiều xáo trộn. Các trường Công an, Quân đội sẽ do Bộ Công an và Quốc phòng xử lý. Còn lại các trường đại học công lập, sẽ phải giảm nhiều đầu mối theo sự chỉ đạo của trung ương. Cũng giống như sáp nhập tỉnh thành, tái cấu trúc, sắp xếp các trường đại học công lập sẽ thực hiện theo đúng kế hoạch và dựa trên tinh thần nghiêm túc chấp hành. Mục tiêu là để các trường hoạt động tốt hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng cho biết, trong thời gian tới, sẽ tiếp tục tăng cường phân cấp phân quyền trong quản lý giáo dục theo hướng cơ quan chủ quản nắm chắc cái cần phải nắm, buông cái cần phải buông để các đơn vị tự chủ hơn, tránh tính trạng buông cái cần nắm và nắm cái cần buông. Bộ chủ quản sẽ phê duyệt mục tiêu, sứ mệnh của các trường đại học công lập, trong đó, các nhà trường phải tập trung vào nhiệm vụ cốt lõi, phù hợp với tôn chỉ mục đích là trường công sinh ra phải phục vụ nhiệm vụ công. Tự chủ trong các lĩnh vực sẽ ngày càng nhiều hơn, triệt để hơn nữa, rạch ròi trách nhiệm của bộ chủ quản và các nhà trường. Các trường đại học cũng sẽ phải đẩy mạnh đào tạo tài năng trong các lĩnh công nghệ cao, lĩnh vực then chốt; tăng cường ứng dụng AI; đẩy mạnh xây dựng văn bằng số, học bạ số; rà soát xây dựng kho học liệu mở dùng chung trong toàn ngành.

Về vấn đề tuyển sinh đại học năm 2026, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, cơ bản sẽ giữ ổn định. Theo kế hoạch, năm 2027 sẽ thí điểm thực hiện thi tốt nghiệp THPT trên máy tính. Do đó, Bộ GD&ĐT sẽ có bước chuẩn bị ngay từ năm 2026. Ngoài ra, Bộ GD&ĐT cũng đưa ra 2 nội dung thăm dò là bỏ hay giữ xét tuyển học bạ, có nên khống chế số lượng nguyện vọng xét tuyển đại học.