Sử dụng AI trong giáo dục cần chọn lọc và đảm bảo an toàn đạo đức
Trong bối cảnh Việt Nam đang khẩn trương xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), vấn đề ứng dụng công nghệ này vào hệ thống giáo dục, đặc biệt từ cấp tiểu học, đã được Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ KH&CN) thảo luận chi tiết tại buổi họp báo thường kỳ tháng 9 diễn ra vào ngày 26/9.
Bộ KH&CN nhấn mạnh rằng, việc đưa AI vào giảng dạy là cần thiết nhưng phải được triển khai một cách hết sức thận trọng, tập trung vào đạo đức và trách nhiệm.
Ông Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và chuyển đổi số Quốc gia chia sẻ: AI được coi là một công nghệ chiến lược, một trong những nhiệm vụ quan trọng là phổ cập AI một cách toàn diện ở mọi cấp độ ứng dụng. Tuy nhiên, đối với cấp tiểu học, nơi các em còn rất trẻ, việc ứng dụng cần phải được kiểm soát chặt chẽ. Vị này cũng nói thêm, mục tiêu khi đưa AI vào giáo dục không phải là biến học sinh thành các kỹ sư AI. Thay vào đó, trọng tâm là dạy các em sử dụng AI một cách an toàn và trách nhiệm. Quan điểm của Bộ KH&CN là cần đặt một hàng rào an toàn bảo vệ cho học sinh. Các em ở cấp tiểu học chưa có đủ bộ lọc để sử dụng tự do các công cụ như ChatGPT.
Bộ KH&CN phân loại các công cụ AI đưa vào hệ thống giáo dục tiểu học là loại rủi ro cao. Do đó, các công cụ này phải nằm trong danh mục và được kiểm duyệt hết sức kỹ càng trước khi đưa vào giảng dạy. Việc kiểm duyệt này nhằm đảm bảo tất cả các vấn đề về đạo đức ở mức cao nhất. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc quản lý rủi ro của AI (bao gồm đạo đức, thiên kiến, chứ không chỉ an ninh mạng) là yếu tố song song với thúc đẩy phát triển AI. Các nước thường áp dụng phân loại mức độ rủi ro và chỉ tập trung quản lý chặt chẽ những AI rủi ro cao, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như y tế hoặc giáo dục.
Bên cạnh việc kiểm soát công cụ đối với học sinh, Bộ KH&CN đề xuất thay vì tập trung vào các em, nên tập trung vào tập huấn cho các thầy cô. Giáo viên sẽ là những người sử dụng AI để tạo ra các bài giảng hiệu quả, gần gũi và chính xác hơn. Thực tế, công nghệ không thể thay thế giáo viên. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách nhất là bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo.
Về kinh nghiệm quốc tế, Bộ KH&CN cũng lưu ý về vấn đề hạ tầng. Để tiếp cận AI, điều tiên quyết là phải đảm bảo hạ tầng đầy đủ. Ví dụ, phải có đầy đủ Internet ở cả các vùng sâu, vùng xa. Nếu chỉ triển khai AI mà không đảm bảo hạ tầng, nó sẽ gây ra sự bất bình đẳng (ví dụ: Trẻ em thành phố sử dụng được trong khi vùng sâu, vùng xa không có điều kiện tiếp cận). Kinh nghiệm từ Singapore cho thấy, họ tập trung vào mô hình ngắn, thực tế, dạy trẻ con về AI và cách sử dụng nó một cách an toàn và có trách nhiệm. Trong khi đó, Estonia ưu tiên đào tạo giáo viên. Tóm lại, Bộ KH&CN cho rằng, việc đưa AI vào giáo dục là cần thiết, nhưng cần phải có sự chọn lọc, có mục tiêu rõ ràng và tốt nhất là nên triển khai thí điểm trước khi nhân rộng.
Cũng tại buổi họp báo, Bộ KH&CN thông tin thêm, Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong năm dự án luật hết sức quan trọng mà Bộ đang tập trung triển khai để trình Quốc hội trong kỳ họp thứ 10 vào tháng 10 năm nay. Ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ KH&CN cho hay, Việt Nam đang nghiên cứu xây dựng Luật AI với tiêu chí cần bằng rủi ro và phát triển. Việc này được tiến hành trong bối cảnh trên thế giới hiện nay chỉ có một số ít quốc gia đã ban hành Luật AI như châu Âu, Hàn Quốc và Nhật Bản. AI là một công cụ rất tốt, nhưng nó có hai mặt và rủi ro AI mang lại không chỉ giới hạn ở an ninh mạng, mà còn bao gồm các vấn đề liên quan tới đạo đức và thiên kiến. Do đó, các luật về AI thường được xây dựng theo hướng quản lý những rủi ro do AI gây ra, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của AI.