Thi tuyển chức danh hiệu trưởng: Cần minh bạch, tránh hình thức
UBND TP Hà Nội vừa phê duyệt danh sách 86 chức danh thí điểm thi tuyển năm 2022. Trong số này có 40 vị trí là hiệu trưởng các trường và 1 trưởng phòng GD&ĐT.
Thực tế hiện nay, hiệu trưởng các trường công lập chủ yếu được thực hiện theo quy hoạch rồi ở vị trí này cho đến lúc nghỉ hưu, do đó, nhiều ý kiến cho rằng, việc thi tuyển để chọn hiệu trưởng là giải pháp tích cực nhằm đổi mới công tác đề bạt cán bộ, tuyển chọn, thu hút được người tài giỏi về quản trị nhà trường.
Trong số 40 vị trí nói trên, có vị trí là hiệu trưởng các trường phổ thông trên địa bàn và 1 vị trí là Trưởng phòng GD&ĐT quận Tây Hồ. Thành phố giao Sở GD&ĐT Hà Nội thí điểm thi tuyển các chức danh hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu và Hiệu trưởng Trường THPT Bất Bạt.
Các vị trí còn lại giao cho UBND các quận, huyện thí điểm việc tuyển chọn hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở, giám đốc trung tâm giáo dục nghề nghiệp - thường xuyên. Đây cũng là lần đầu tiên Hà Nội thí điểm thi tuyển đối với chức danh hiệu trưởng.
Theo thông báo của Sở GD&ĐT Hà Nội, người tham gia dự tuyển vào Trường THCS Nguyễn Đình Chiểu và Trường THPT Bất Bạt phải đáp ứng đủ điều kiện bổ nhiệm theo quy định của UBND thành phố cùng các điều kiện bổ nhiệm theo quy định chung về công tác cán bộ. Hình thức thi tuyển hiệu trưởng gồm 2 phần: Thi viết và trình bày đề án. Người dự tuyển có kết quả bài thi viết đạt 50 điểm trở lên mới được tham gia thi trình bày đề án. Kết quả thi sẽ được công khai sau khi kết thúc cuộc thi.
Trước đó, một số tỉnh, thành trên cả nước cũng đã thí điểm việc lựa chọn hiệu trưởng bằng phương thức này. Đơn cử như năm 2018 và 2019, hai địa phương là Đà Nẵng và Bà Rịa - Vũng Tàu đã tổ chức thi tuyển chức danh hiệu trưởng, phó hiệu trưởng tại một số quận, huyện trên địa bàn. Gần đây nhất, vào năm 2021, Sở GD&ĐT tỉnh Tuyên Quang cũng đã thi tuyển chức danh Hiệu trưởng Trường THPT Kháng Nhật và Trường THPT dân tộc nội trú ATK tại huyện Sơn Dương.
Nhiều ý kiến cho rằng, với cơ chế tuyển chọn hiệu trưởng qua thi tuyển sẽ tạo cơ hội cho nhiều người cùng tham gia, tăng sự cạnh tranh, giúp lựa chọn được những người ưu tú, tạo được sự đột phá mới, tránh được sự ì ạch, thụ động của một số lãnh đạo quản lý ở nhà trường.
TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch HĐQT Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) bày tỏ sự ủng hộ đối với việc Hà Nội thí điểm thi tuyển chức danh hiệu trưởng. Theo ông Lâm, thực tế cho thấy, việc thi tuyển hoặc có cơ chế cạnh tranh khách quan để chọn được người có đức, có tài vào các vị trí lãnh đạo nói chung, hiệu trưởng nói riêng là rất cần thiết, khẳng định sự phù hợp thực tiễn so với tư duy vẫn tồn tại bấy lâu trong không ít cơ quan, đơn vị là “sống lâu lên lão làng”. Tuy vậy, vấn đề đặt ra là việc tổ chức thi tuyển phải đảm bảo minh bạch, khách quan, công bằng, nếu không các chủ trương đưa ra cũng chỉ là hình thức, đưa ra cho có.
Ông Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai (Nghệ An) cũng khẳng định, việc thi tuyển các vị trí lãnh đạo, trong đó có chức danh hiệu trưởng của TP Hà Nội không phải là mới. Từ nhiều năm trước, Đà Nẵng cũng đã thực hiện việc này. Tuy nhiên, đến nay chưa thấy phản ánh hiệu quả làm việc của các vị trí trúng tuyển thời gian qua như thế nào. Cũng theo ông Tuấn, chủ trương là rất tiến bộ, rất hay nhưng nếu quy trình, cách làm không khoa học thì việc thi tuyển sẽ biến tướng dẫn tới kết quả đã được dàn xếp trước, đến khi thi chỉ là hình thức.
“Để thi tuyển khách quan, hằng năm cơ quan tổ chức phải định kỳ công khai các vị trí, các tiêu chí cho từng vị trí dự kiến thi tuyển. Khi tổ chức thi tuyển thì phải giải quyết được các vấn đề: Không để xảy ra tình trạng “đi đêm” giữa người ứng tuyển với người trong hội đồng thi; hình thức thi phải minh bạch, nên sử dụng tối đa công nghệ trong việc xác định kết quả thi”, ông Tuấn nêu ý kiến.
PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cũng cho rằng, thi tuyển hiệu trưởng là cách làm rất đáng hoan nghênh, nếu tổ chức chặt chẽ, khách quan sẽ chiêu mộ được người có năng lực thực sự.
PGS.TS Trần Xuân Nhĩ cho rằng, trước hết điều kiện ứng tuyển phải thực sự mở để giáo viên, cán bộ quản lý trẻ có thể đủ điều kiện để tham gia. Quy trình thi tuyển sẽ có phần đề án yêu cầu ứng viên trình bày kế hoạch giải quyết vấn đề đường hướng phát triển, nâng chất lượng trường học đó ra sao. Với nhiệm kỳ 5 năm, ứng viên cũng phải đưa ra lộ trình năm thứ nhất, thứ hai giải quyết được những vấn đề gì. Thành phần tham gia hội đồng tuyển chọn phải công khai, minh bạch, tránh tình trạng có thể “dàn xếp” kết quả thi, làm mất đi ý nghĩa thật sự của hình thức tuyển chọn này.